Non dituzu tipulak?
Dagoeneko landatuta beharko luke tipulak (Allium cepa), baldin eta udako egun luzeenetara burua ederki osatuta iristea nahi bada. Otsaileko ilbeheran dela onena dio Oiartzungo Artamugarriko Felixek. Hala ere, bere buruari nasaitasun polita ematen dio, esaerak, nonbait, honela omen dio eta: “San Josetarako (martxoak 19) tipulak landatuta behar du” bestela ez omen da-eta behar bezala osatzen. Oraindik ez baduzu landatu, esnatu eta bizkor ibili.
Tipularekin asmatzeko tokiaren aukeraketa zorrotz egin behar da. Ura ez du ikusi ere egin nahi, ez airean ez lurrean. Berozale amorratua da; beraz, eguzki-galdatan jarri, ez diezaiola aldameneko ezerk itzalik luza. Urasetutako lurra ere ez du batere gustuko. Lur buztintsu edo motela baduzu, ez ezazu tipula jartzeko lanik hartu, hobe duzu kooperatibara joan eta tipula-korda etxeratu. Lur harroa eta urak erraz ihes egiten diona maite du. Uraren beldur arrasto ttikiena edo lurrarekin inolako zalantzarik baduzu, altxa ildo bizkarrak, tontor luzeak, eta han landatu alboetan eta tontor gainean bertan. Ildarte horiek ipar-hego norabidean egiten badituzu hobe, horrela eguzkiak bere eguneroko pasieran alde biak bero-lehortuko dizkio.
Bestaldetik, tipulak lur azidoa gorroto du. Hori karea dantzatuz konpontzen da: kareharri ehoa, dolomita, errautsa, kare bizia edo kare hila. Ni kare biziaren eta errautsaren zalea naiz. Kareak lurra gehiago harrotzen du. Aldiz, errautsak landarearentzat onak diren beste jaki batzuk ere emango dizkio, potasioa eta abar. Zeuk erabaki.
Orain ez hasi ongarria ematen, lehen ongarritutako sailen batean jarri. Ondo egin gabeko ongarriak kalte egiten dio. Hurrengorako: tipularentzat izango den saila ahal duzun eta simaur edo luar zahar-zaharrenarekin udazkenean ongarritu, neguaren hasieran karea eman eta lurra bakean utzi. Tipulari ez zaio gustatzen lur harroan landatzea, asentatutako lurra nahi du, aza jendeak bezala (Brassica spp).
Tipula erosi beharrean bazara, lagun pakistandar batek erakutsi zidan: gordinik jateko tipula zuri ahal den eta zapalenak aukeratu, ez dute minik ez ahosabaian ez begietan. Gozo-gozoak dira.
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]
Txikitan kaian arrantzatu ohi genituen ‘pantxito’ gehienak ziurrenik bisiguak izango ziren, baina nekez ikusten genituen bisigu handiak. Izatekotan, jatetxe ezagunetan izango zen, arraindegietako bisigu gehienak kanpotik ekarriak ziren bitartean. Egun, kostaldeko... [+]
Galdera hau jaso berria dut Bizi Baratzeako postontzian: "Gaia San Joan bezperako familia afarian atera huen, Unanue sagardotegian, Azpeitian. Seguran Santa Engrazia egunean erein behar ditugun haziak bedeinkatzen dira. Erein beharreko hazi guztiak eramatea komeni al da?,... [+]
2022an Nafarroako Liburutegien Sareak martxan jarritako proiektu berezia da hazien liburutegia. Clara Flamarique Goñi da Nafarroako Gobernuaren liburutegi zerbitzuko proiektuen arduraduna, eta honela gogoratu ditu hastapenak: “Zaragozako liburutegian martxan zuten... [+]
Ur azaletik gertu dabiltza arrainak igerian. Zerbait uretarantz gerturatzen ari da, hegan: arrano bat dator, bere atzaparrak aurrerantz luzatuta eta zaplast! Uretan sartu da, bete betean. Arraina harrapatu ostean burua uretatik atera du arranoak, baina arrainak hondorantz egiten... [+]
Bost hilabete bete dira otsailaren 6an traktoreen mobilizazioak hasi zirenetik. Mirene Begiristainek eta Isabel Alvarezek ekofeminismoaren betaurrekoak jantzita aztertu dituzte mobilizazio hauek eta fokutik kanpo geratu diren laborariak eta aldarrikapenak ekarri dituzte lehen... [+]
Ingurumena, bioaniztasuna, uraren gestioa eta haurren beharrak oinarri hartuta, ikastetxeetako patioak aldatzeko proiektu kolektiboa jarri dute martxan Pirinio Atlantikoetan; Euskal Herriko lau herrik hartuko dute parte. Iruñean ere, itzal eta landare gehiago izango... [+]
A zer lanak ematen dizkigun! Txoratzen gaitu tomateak (Solanum lycopersicum). Artaxoakoa dela, edo Tuterako Itsusia, edo Aretxabaletakoa, edo Erandiokoa, pikoluzea, gerezia dela, madari tomatea dela, Igeldo, mendigorria, transgenikoa dela, Eusko Labela dela, idi-bihotza, korta... [+]
Joxe Blanco Gomez laudioarra Lamuzanaturgunea blog-aren bultzatzaile eta Laudiokolore ekimeneko kidea da. Urteak daramatzate Laudion basa landareen inguruko sentsibilizazioa eta formazioa egiten, eta maiatzean, Arraño mendiko baso orkideen inguruko jardunaldiak egin... [+]
Kakalardo adar-luze honen irudiak ez du zalantza izpirik uzten: ez du parekorik. Gure lurretan, eta Europa osoan ere, genero honetako espezie bakarra da. Bere tamaina handiak (kakalardo bat izateko, noski) eta bere kolorazioak gure begietan betiko txertatzen dira ikusteko... [+]
Urteak daramatza Cederna Garalur landa garapenerako elkarteak elikaduraren eta lehen sektorearen inguruko lanketa egiten Nafarroako Mendialdean. Elikadura osasuntsurako eta kontsumo jasangarriago baterako bidea egitea da asmoa, eta bide luze horretan, egitasmo berria gauzatu du:... [+]
Baso naturaletan estratu eta funtzio ezberdinak betetzen dituzten espezieak aurkitzen ditugu. Batzuek gaina hartuko dute, eta mende ugari bertan igaroko dituzte. Beste batzuek lehen urratsak emango dituzte, baso-kideengatik sakrifikatuko dira eta beraien gorpu ustelak sistemari... [+]
Gaztea denean ez du zalantzarako tarte askorik uzten. Suge gorbatadunak badu ezaugarri bat gainontzekoetatik bereizten duena: gorbata. Gorbata, edo batzuek deitzen dioten moduan, lepokoa. Izan ere, kolore arre edo ilun, berdexka edo urdina izan badaiteke ere gorputza, buruaren... [+]