“Herritarrek beti uste dute esku azkar batek herria salbatuko duela”
Behartsuen aldean egon da betidanik Gaby Etxebarne munduan zehar ibiliriko aldudarra. Bere biziaren funtsa dela dio. Idazketaren ariketari lotu zen 2001. urtean eta geroztik horretan dabil. Baina ez dauka bere burua idazletzat. Liburuetan jorratu gaiak begiratuz gero, Etxebarneren interesak eta barne kezkak kausitzen dira. Kalakaria dela ohartarazirik, berea ireki eta guztiaz hitz egiten hasi da.
Liburu andana idatzi duzu. Usu lekukotasunez osaturikoak. Zergatik hautu hori?
Ni ez naiz egiazko idazle bat, nik jendeak mintzarazten ditut. Nire biziaz ere mintzo naiz, haiena kontatzea nahi badut nirea kontatu behar diedalako. Trukaketa bat da, ez da elkarrizketa sinple bat. Izan artzainenak, amatxienak edota etorkinenak, haien memoriak atxikitzeko idatzi ditut liburuak.
Zer ekartzen dizu idazteak?
Laster 85 urte ukanki, egin dezakedan aktibitate bat da. Nahiz eta hainbat elkartetan segitu, lehen baino askoz gutxiago egiten dut. Lasterrago akitzen gara adin horretan. Idazteak aldiz ez nau akitzen. Horrez gain, psikologikoki laguntzen nau, sekulako terapia da niretzat. Besteentzat bezainbat niretzat idazten dut.
Zer ekarri nahi diezu besteei?
Ohore handia izan zen haientzat. Mintzatzeko gogoa zuten, bazuten zer erran. Ez ziren adituak, zientzialariak edota nik dakita nor; herritar xumeak ziren mintzo, oinarrikoak. Betidanik gustuko ukan dut oinarrikoen ezagutzea, hori da nire biziaren funtsa.
Azkena sendatzeko idatzi zenuen.
Bai, Sur les pas des disparus d’Argentine (Argentinako desagertuen urratsen atzetik). 1962tik 1968ra Argentinan egon nintzen, serora. Garaian ezagutu nituen Alice Domon eta Léonie Duquet, pobreekin ari ziren, dohaintsuak ziren horretarako. Haiekin lan egin izanaz harro naiz. Bi adiskide handi horiek desagertu ziren 1977an, torturatuak izan ziren eta itsasora bizirik botatuak. Aspalditik nahi nuen haietaz mintzatu. 2013an Argentinan egon nintzen eta itzuleran arras gaizki nintzen. Munduaz desesperatua nintzen, nioen ezer ez zela aldatzen, diktadura berriak beti zatozela, Eliza beti zela boteretsuekin... Sendatzeko idatzi nuen liburua, egia.
Serora izateari utzi zenion.
Komentutik atera ginen hamabost bat 1975ean. Beste guztiak bezala izan nahi genuen, ez genuen babes berezirik nahi. Alice Domon, adibidez, esklabo ziren laborari batzuekin zebilen nekazari elkarteetan, eta anitz ziren pertsegituak. Haiekin izanki, itsasontzi berean ginen eta arrisku gehiegi zenean gu babestea ez genuen onartzen. Serora izatea utzi arren, pobreak laguntzen segitu nuen, izan sindikatuekin, izan langabetuen mugimenduetan, edota CCFD-Terre Solidaire elkartean. Orain idaztearekin egiten dudana, funtsean. 21 urterekin egin nintzen serora eta 42 urte nituela utzi nuen. Argi da ez zela niretzat egina.
Hautuz ala beharturik sartu zinen serora?
Psikoterapia bat egin izan dut ulertzeko zergatik sartu nintzen komentura. Garaian ez nuen heldutasun psikologikorik, Aldudeko tribuari biziki lotua nintzen, baina aldi berean urrundu nahi nuen. “Zer erranen dute jendeek” esaldia entzuten zen beti eta gehiegi; ezin genuen deus egin, zainduak eta kritikatuak izan gabe! Sufritzen nuen, sobera kalakaria nintzela zioten, azkarregi irri egiten nuela... Tributik atera nahi nuen, baina harreman onak atxikiz. Serora, misiolari izateko hautua egin nuen, poztuko nituelako eta ni joanaraziko ninduelako!
Etorkinen lekukotasunak ere bildu dituzu. Haietaz anitz mintzo gara, baina ez ditugu behatzen.
Ahalke bat da. Bernard Kouchner entzuten nuen erraten Vietnamgo gerla garaian 150.000 erbesteratu hartu genituela arazorik gabe. Orain 7.000 nahi ditugu! Zergatik? Batez ere, anitz direlako musulmanak eta Frantzian nazionalismo beldurgarri bat instalatzen ari delako. Europa guztian ari da kokatzen eskuin muturra. 1962az geroz Beiruten bizi den ahizpa bat dut, Ekialde Hurbileko egoeraren berri ematen didana. Ohartzen naiz ez dakigula ezer hangoaz, komunikabideek ez digutela deus azaltzen. Ez da harrigarri, jakinda Frantziako komunikabide ia guztiak hiru miliardunen esku direla. Baina, argi da han gertatzen denaren erantzule garela.
Haiekiko uzkurkeria azkarra da.
Baina zer uste dute?! Inork ez du gustura uzten bere herria. Aldude hustu zen garaian... Hamar haurreko familiak ziren, baina bakar batentzat zen lekua. Edo komentura zihoazen edo emigratzen zuten. Emazteek anitz sufritu zuten, zenbat ziren nagusiak bortxatuak izan Bordelen edo Parisen? Eta artzainak... Urte batez inor ikusi gabe! Sufritu genuen, badakigu... Nolaz orain guk ezin ditugu etorkinak ulertu?
Beldur zirea?
Biziki. Diktatura izandako herri guztietan berdina gertatzen delako: etorkinei buruzko herra, nazionalismoa, mugen hestea... Herritarrek beti uste dute esku azkar batek herria salbatuko duela. Jendea manukorra da, manuak ematen dituzten agintariak nahi dituzte, inposatzen dabiltzanak. Alta, esperientziak erakusten digu dohakabetasuna dakarrela horrek, errepresioa eta min handiak.
“2001ean hasi nintzen idazten, lagun batzuk ‘zure biziaz idatzi behar zenuke’ erran zidatenean. Je marche à leur côté (haien ondoan nabil) liburua argitaratu nuen orduan, hamar bat lagunekin batera. Jende sinpleen biziaz idaztea genuen xede eta nirearekin hasi ginen. Horrela lotu nintzen idazketari eta bai, biziki gustuko dut ariketa”.
Solway Investment Group meatze-enpresak ARGIA mehatxatu arren, 15.000 euro ordaintzeari eta Paolina Albaniri egindako elkarrizketa ezabatzeari uko egin dio. Hedabide, erakunde eta eragile andanak babestu dute erabakia, eta dozenaka elkartasun eta babes mezu ikusi dira sareetan.
Metin Yegin zinemagile kurduaren eskutik 3 Fraue 1 Streik proiektuaren zenbait pasarte antzeztu zituen Gordexolan irailaren amaieran. 1973an Alemanian gertatutako greba batean oinarrituta dago pelikula.
Ion Brakamonte Unanue zumaiar musikari eta irakasleak ia Amerika osoa zeharkatu zuen bi urte eta erdiz (2018-2021), Argentinatik hasi eta AEBetara arte. Bidaiaren bizipenak biltzen dituen Amapatxa. Amets bat, bide bat liburua kaleratzeko crowdfundinga jarri du martxan... [+]
Elkartenet eta Agharas elkarteetako kideek berreskuratu eta TxikiLinux instalatutako 22 ordenagailu eraman dituzte Afrika iparraldeko Errachidia (Imet?aren amazigeraz) eskualdera, bertako ikastetxeetako irakasleei aurkeztu eta formazioa emateko. Tokiko amazig erakundeekin... [+]
2020an egitekoak ziren azken Lasterbidean, euskal presoen eskubideen aldeko lasterketa, baina pandemiak atzeratzera behartu zituen. Aurten maiatzaren 28an egingo dute Kanpezun. Lasterketa luzea eta laburra izango dituzte, eta bazkari herrikoia ere bai.
Bilboko Udalak hesiak ezarri zituen pasa den abenduan Atxuri auzoko kirolgunean. Gauez itxi egiten dutenez, etxerik gabeko migratzaileek ez daukate bertan lo egiterik, orain gutxi arte bezala. Pertsona horiekin elkartasunez hainbat lagunek hesiak bota dituzte, "arrazakeria... [+]
Garazi Abrisketa (Zollo, 1988) eta Aitana Izagirre (Zollo, 1993) Mirentxin Gidariak ekimenaren parte izan dira eta euren esperientzia azaldu dute, baita taldearen disoluzioak utzi dien sentsazioa ere.
Mirentxin boluntarioen taldeak azaldu duenez Etxerat elkarteak adierazi die jadanik ez dela euren laguntzarik behar euskal presoei bisitak egiteko bidaietarako, preso gehienak gertuagoko kartzeletara hurbildu dituztelako. 1999an sortu zen kolektiboa eta urtero 700 gidari baino... [+]
“Uste dut sozialki onartutako protesia bularreko minbizia duten emakumeak isildu eta elkarrengandik bereizteko modu bat gehiago besterik ez dela”. Halaxe jaso zuen Audre Lorde idazle afro-amerikarrak 1980an, The Cancer Journals (Minbiziaren egunerokoak) liburuan... [+]
Pairatu jazarpen hau dela eta, haien "harridura" eta "mina" nabarmendu dute Etorkinekin elkartasun sarekoek. Migratzaileak laguntzen segituko dutela argi utzi du Ipar Euskal Herriko kolektiboak.
Astearte gauean joan da Tubacexeko langileen talde bat Cadizera eta hango erresistentzia kutxan egingo dute ekarpena.
Aurten ere haur sahararrek udan etorri izan ez dutenez, euskaldunen eta sahararren arteko harremana mantentzeko eskutitzak idazteko proposamena egin dute, Mezuak Hodeietan kanpainaren bitartez.
Gutxitan nabarmentzen dira hedabideetan migratzaileen jarrera solidarioa erakusten duten albiste positiboak, joan den astean Bilbon gertaturikoa bezalakoak. 72 urteko gizonezko bat Ibaizabalera erori zen eta lau pertsonak salto egin zuten salbatzeko. Horietako hiru afrikar... [+]