Azken 20 urteetan jatorri atzerritarra duten pertsonen hazkundea izan da gure herrietan, nagusiki 90eko hamarkadan bertaratu zirenena. Urte horietan erronka nagusiak “harrera” eta atzerritartasun izaerarekin loturikoak izan dira. Momentu hauetan aldiz, etorkin gutxi ailegatzen ari dira eta gehienek urteak daramatzate, hortaz, kezkak beste maila batean kokatzen dira, integrazioaren arloan hain zuzen ere.

Integrazioari buruz hitz egiten badugu, bi dira zutabe nagusiak: enplegua eta hezkuntza. Lehenengoari dagokionez, nabaria da enpleguak berebiziko garrantzia duela integrazioan, bertako populazioarentzat zein etorkinentzat. Zentzu horretan, krisiak gogorki jo ditu azkeneko horiek eta asko izan dira enplegua galdu egin dutenak azken urteetan. Jatorri afrikarra dutenen artean nabariago izan da hori.

Beraz, enplegua garrantzitsua da, baina ezin dugu ahaztu horien seme-alabak, batzuk oso gazte etorriak eta beste batzuk hemen jaiotakoak, eta beraz etorkinak ez direnak; horientzat eskolak eta hezkuntza sistemak berebiziko garrantzia dute, horixe baita integraziorako zein gizarte-mugikortasunerako palanka garrantzitsuena, nagusiki gizartearen tarte ertain zein baxuak kokatzen direnentzat, alegia.

Beste hitzekin esanda, integrazioaren partida bi arlo horietan jokatzen ari da. Etorkinek enplegua izan behar dute eta euren seme-alabek enplegu hobeago bat hezkuntzaren bidez, lehenengoentzat autobusa –horizontala– bermatu eta bigarrenentzat igogailua –bertikala–. Ekuazio hori lortuko bagenu –gutxienez zenbait kasutan– integrazioaren erronka horretan aurrerapauso galantak emango genituzke. Horretan asmatzen ez badugu, aldiz, etorkinen seme-alaben integrazioa arriskuan egongo da –ezin da ahaztu hauen espektatibak oso ezberdinak izango direla– eta oso gertu ditugu horrelako eszenatokiek sorrarazi dezaketen ondorio ezkorrak –mapan gora begira baino ez dugu egin behar–.

Seme-alabei buruz hitz egitean hirugarren faseari buruz hitz egin behar dugula iruditzen zait, hau da, “aniztasunaren kudeaketaz”. Harreratik integraziora pasa gara eta epe ertainean integraziotik aniztasunerako igaroaldia emango da. Hurrengo hamarkadetan etorkin gutxi izango ditugu baina hemen jaiotako askok beste kultura  eta erlijio bat izango dute, aniztasuna inoiz baino zabalagoa izango da eta horrek erronka berriak ekarriko ditu. Horiei –denon artean– erantzuteko prest izan beharko dugu. Gaur egun martxan jartzen diren politika publikoek zeresan handia izango dute, bereziki hezkuntza arloan, bai etorkinen integrazioa ahalbidetzeko zein aniztasunaren kudeaketa egokia eta zentzuzkoa egiteko.