Demarkia
Ez dakit Atenasen, demokrazia eratu zutenean, boterea herritarren esku ote zen. Ni ezezkoan nago. Han ere, eliteak, herritarrei euren buruaren jabe zirela sinestarazi ziela iruditzen baitzait, bertako lur-jabe eta aberatsen mesedetan.
Erromako errepublikak eraman zuen aurrera, demokrazia sistema politiko lez; horregatik inork ez du demokrazia kontsideratzen. Elite erromatarrek errepresentazio sistema garatu zuten, haien herritarrengandik urruti, legea bera gorpuztu zuten zuzenbidea sortuz, “ogia eta zirkoan” kontzentratua zeukaten jendartearen begien aurrean.
Absolutistek eurek ere uzten zioten herriari hainbat gauza erabakitzen, elite nobleen aurka joaten ez zen bitartean, eta azkenik, ilustratu naif edo zinikoen esku gelditu zen demokrazia hitza, botere ekonomiko berriaren babestoki zen artean.
Gaur egun ere hala da: sistemaren alderdiak daude, eliteen morroi leialak. Batak edo besteek agintzen dute demokrazia homologatuetan, inork ez dakien norbaitek ematen dien kalitate titulu maltzurra jasoz. Baina kontuz, beste inori ez diote utziko agintzen. Eta noizean behin ihes egiten bazaie, Gipuzkoan gertatu zen lez, edo orain estatuko hiriburu batzuetan, indar guztiek bat egiten dute, botere eta lobbyek, egoera neutralizatu arte.
Norbaitek, ez edonork, esan zuen demokrazia zela sistema txarretatik onena, baina nik uste, benetan, bera dela gaiztoena. Alde batetik, demokrazia homologatuak dauden tokietan, sistema ekonomikoa erabat ziur sentitzen da, babesturik eta ezkutuan, izan ez balitz bezala, gauzak ondo doazen bitartean behintzat. Hain seguru dago bere iraupenaz ezen ez diela gobernuan edo legebiltzarrean dauden politikariei, ez epaileei, ez irakasle eta intelektualei, ez sindikatu-buruei, ez komunikabideetako erredaktoreei agindurik edo aholkurik ematen. Zertarako, barneraturik baitauzkate sistemaren balioak! Gainera, boterearen alde edo inguruan daudenak ere etekinik behar dutelako korrupzioa estrukturala bihurtzen da, ez behin edo behinekoa. Eta denak hala delakoan.
Bestetik, demokraziak zapalduei sinestarazten die eurek ere badutela jendartearen bilakaeran zeresanik, dela parte hartzea, dela bozkatzea, eta, hortaz, zapalkuntzaren pertzepzioa ezkutatzen du. Askatasun sentsazioa garatzen du estatuaren asketatik jaten dutenengan, etekinak ateratzen ari diren eremuetan, eta txarrena, egungo “zirkoa” ikusten ari den herritar arruntean.
Demokrazia hitza hain ajeaturik, zikindurik eta zabar eta manipulaturik erabiltzen da jada, ezen zentzua erabat galdu duela, eta “herriaren boterea” ez beste edozer adieraz dezakeela. Euren burua demokratatzat daukaten eliteko partaide edo morroiak ikustea besterik ez dago. Horregatik esango dut ni ez naizela demokrata.
Bereizte aldera izena aldatzea proposatzen dut: Demarkia: Herriaren benetako boterea adierazten duen hitz berri eta garbia. Zergatik ez?
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Badira, garun distiratsua izanik, "zehaztasun gutxiko" definizioekin, gauza bera, beste era batera esanda, aldatzen eta itxuraldatzen adituak direnak. Berea zen, eta hainbat hamarkadatan errepikatu den proiektu in eternum bat izan da. Hasiera batean hori zen hegemoniko... [+]
Abenduaren 26an, aireko eraso batean, Israelgo armadak bost kazetari palestinar hil zituen. Haiekin 130 kazetari palestinar hil zituzten. Albiste horrek gauza pare bat gogorarazi dizkit, lehenengoa, benetako kazetariek jasaten duten jazarpena munduko edozein lekutan, adibidez,... [+]
Azken hilabete hauetan hainbat institututan lan egitea egokitu zait eta, uneren batean edo bestean, ikasleekin lan merkatuak eskaintzen dituen aukerez hitz egin behar izan dut. Ikasleen tipologia askotarikoa da eta hiri berean asko aldatzen da auzo batetik aldamenekora,... [+]
Historikotzat nekez har daitekeen argazkiaren erdian agertzen den neskatoa idazten ari da, zer eta izenorde zerrenda bat: ni, zu, hura, gu, zuek, haiek. Beherantz begira egonik, neskatoaren begirada nolakoa den antzeman ezinik gelditu naiz ni.
Argazkilariaren lanari soraio,... [+]
Pertsona nagusiekin edo aniztasun fisiko eta neuronalak dituzten pertsonekin lanean zaudenean, dugun gizartean gaitasunaren ideiak espezie bezala asko mugatzen gaituela ohartzen zara. Hau da, dugun sistemak gauzak modu espezifiko batean egiteagatik jartzen zaitu balioan, eta... [+]
Idatzi nahi nuen gabonetako argien alde, eta urteroko ohitura bilakatu aldarrikatzea, kaleak argitzen dituzten aro honetan, espazio publiko apain, alai eta gozagarri bat, klase ikuspegitik. Baina, noski, espazio publiko epelak ere bai, zenbait gazte liburutegietan liburuak... [+]
Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.
Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]
Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.
Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]
Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]
Ez dakit zuek ere pertzepzio bera ote duzuen –aitor dut: modu azientifikoan hasi naiz idazten hemen–. Pereza hitzaren hedatze naturalaz ari naiz. Gero eta gehiago aditzen baitut Hego Euskal Herriko bazterretan: euskaraz, espainolez eta, jakina, euskañolez... [+]
Askok, Gabonetan, ilusioa baino alferkeria handiagoa sentitzen dugu familia-otordu eta -topaketetan pentsatzean. Baina aurreratzen dizuegu ez dela otordua bera kolektiboki deseroso sentiarazten gaituena, familia tradizionala definitzen duen normatibitatea baizik. Are gehiago,... [+]
Betidanik begitandu zait esanguratsuagoa han-hemenka topa daitezkeen guruztokiei gazteleraz esaten zaien modua: humilladero. Ez al da guruztoki edo santutxo izen nahiko light, zuri edo haragoko konnotaziorik gabekoa? Azken batez, bertatik pasatzen zen oro umiliatu behar zen... [+]
Siriako Arabiar Errepublikaren amaierak harridura handia sortu du, gertatu den moduagatik: azkar eta ia erresistentziarik gabe. Halere, ez da hain arraroa herrialdea suntsituta, pobretuta eta zatitua zegoela kontutan hartzen badugu. Aspalditik siriar gehienen ardura ez zen nor... [+]