Europa ez dago mundu mailako errefuxiatuen krisiaren abangoardian, idatzi du Foreign Policy aldizkarian Christian Carylek: “Hedabideetako kronika eta irudietan erakusten zaizkigulako jendeak Hungariako soroetan barrena eta leporaino betetako itsasontzietan iristen Mediterraneoko kostaldera, uste izan dugu gauzak horrela direla. Baina errealitatea oso bestelakoa da planeta mailan. Datuek erakusten dutenez, lekuz aldatutako jende gehiena bizi da zer eskainirik ez daukaten herrialde behartsuetan; ez du aldatzeko itxurarik eta etorkizunean kalte handiak eragingo ditu honek”.

Jordaniak, esaterako, ia 700.000 errefuxiatu dauzka bere kanpalekuetan,  askotxo ahalmen ekonomiko gutxiko herrialdearen 6,6 milioi biztanleentzako. Carlylek oroitarazi du hain aspaldikoa ez den adibide historiko bat, alegia Pakistan hasi zela egonkortasuna galtzen 1980ko hamarkadan Afganistandik milioika iheslari iritsi zitzaizkionean. Esan nahi baita, Libano, Turkia, Jordania eta enparauetako egonkortasun politiko eta soziala ez dituela onik utziko uholdeak.

Baina europarrak ez ditu horrek kezkatzen, Danimarka edo Holandako herritarrari ez aipa Jordanian estuago dabiltzanik. Europako herritarrek sentitzen dute bere bizimodua dagoenekoz aski aldatu dietela etorkin berriok, berdin da beren inguruetan ugari ez badira ere: telebistan ikusi dituzte hurbiletik. Aski dituzte orain artekoak, diote... ohartu gabe uhin gehiago datozkiela atarira.

Ez da gehiago paradisurik Europan. Danimarkak eta Suitzak bitxiak eta dirua kenduko dizkie iheslariei. Alemaniak berdin. Norvegiak atzera Errusiara bidaltzen ditu siriarrak. Suedia, Holanda, zer esanik ez Hungaria edo komunista izandako herrialdeak... Asko urritu behar izan du gizatasunak herritarren artean, politikariek hauteskundeen emaitzei begira horrelakoak erabakitzen dituztenerako.

2016ko udaberritik aurrera uholde berria prebenitzeko ahaleginean, Europar Batasunako gobernuek ugaritzen dituzte proposamenak. Alanbre hesi gehiago eraiki. Fronterak itxi. Soberan diren iheslariak sorterrira deportatu. Greziari mugak zaintzen laguntzera militar gehiago bidali. Turkiari ordaindu errefuxiatuak bere lurrean luzaroago eduki ditzan.

Turkia, Grezia eta Alemaniak protagonismo berezia daukate etorkin olatu erraldoiaren kudeaketan, Paul Mason kazetari ingelesak azaldu duenez “Europe’s refugee story has hardly begun“ (Europako errefuxiatuen istorioa hasi besterik ez da egin) kronikan.

Channel 4 telebista publikoko kazetari famatuaren ustean Alemania erabaki zailen aurrean dago: “Asilo bila datozenak hartu ahal izateko prest bazaude Estatuaren aurrekontuetan defizita onartzeko, nola esplikatu Angela Merkelen murrizketa basatiek zanpatu dituzten herritarrei dirurik ez zeneukala azpiegitura eta beste inbertsioetarako?”.

Egia da Alemaniara jo dutela iheslari gehienek, iaz milioi bat inguru. Herri eta hiri askotako bizimodua aldatu du horiek aterpetu beharrak: harrerarako txoko probisionalak, etxebizitzak, elikatu, hizkuntza irakatsi, umeak eskolaratu, helduei lana bilatu ... Adibietzat, ARTE telebista franko-alemanak otsailaren 2an erakutsi du hori nola egiten duten Sasbachwalden herrian, 2.400 biztanleko udalerrian 700 errefuxiatu sartuta. Gurean famatu egin den Baigorriren kasuak –ziento erdi, kopuru handia hemengoentzat– hutsa dirudi Sasbachwaldenen aldean.

Koloniako eraso sexistek harrotu zituzten hautsak, baina hori baino askoz gehiago da, II. Mundu Gerratik Europan ezagutu duen masa mugimendu handienak Alemaniako gizartea eta ekonomia astindu ditu. Iheslarien aterpetzearen inguruko negozioak berotu ere bai: kontainer gisako etxe probisionalak saltzen dituztenak eta segurtasun konpainiak zorioneko daude, aspaldiko negoziorik borobilena egokituta.

Politika versus bihotz oneko jendeak

Etorkin uhina Turkian barrena datorkio Europari, eta Turkia atzeraldi politiko orokor batean murgilduta dago, Paul Masonek moral implosion definitu duen prozesuan. Recep Tayyip Erdoganek Kurdistango eskualdea gerra eremu bihurtu ditu. Cumhuriyet aldizkariko bi kazetari bizitza osorako espetxera kondenatu nahi ditu, ikertu ondoren argitaratu dutelako Ankarako agintariek Estatu Islamiarra armaz hornitu dutela.

“Ez da epaile bitxi baten erabakia –dio Masonek– Erdoganek berak eskatu du 30 urteko zigorra. Eta Erdoganen Turkiak oraindik nahi du Europar Batasunean sartzea, OTANen bazkide izaten segitzen du eta gaurdaino Bruselatik inork ez dio hitz bat esan”.

Batetik Europar Batasuna gero eta eskuineratuagoa, Turkia bestetik, zepoan harrapatuta daukate Grezia. Diplomatikoki masakratua izateko zorian. Kontrola ezinezko itsas hegi eder bezain konplikatu baten jabe izanik, Bruselatik ultimatuma ere bidali zaio, hilabete gutxitan lortzen ez badu Turkiatik datorren iturria butxatzen Schengen itunetik kanporatuko dutela. Greziarrei iseka egiten hasita, badira proposatu dutenak Grezia isolatzeko burdin hesi berri bat eraikitzea... Europar Batasunakoa ez den Mazedoniako aldetik!

Esku batean akuilua eta bestean azenarioa, diplomatiko alemanek filtratu dute Merkel prest legokeela Grezia saritzeko iheslariak geldiarazteko ahalegina: 400.000 errefuxiatu Greziako kanpalekuetan preso edukitzearen truke, greziarren zorra kitatzea.

Financial Timesen Gideon Rachmanek zehatzago aitortu du plana: “Eredua izan litezke II. Mundu Gerra ostean atzerriratuentzako eraikitako kanpamenduak. (...) Akordioaren hari nagusiak sinpleak lirateke. Greziak onartzen du Iparraldeko frontera zigilatzea Europar Batasunaren laguntzarekin, horrela blokatuz Europako Iparraldera datorren jende etorrera. Ordainetan, Alemaniak onartzen du Greziaren zorraren parte handi bat barkatzea eta Greziari laguntza berezia ematea iheslarien krisia kudeatu ahal izan dezan”.

2008ko krisi ekonomiko erraldoiak, horrela, jauzi berri bat ezagutuko luke Greziarentzako: ekonomia suntsitu dizugu, gizartearen oreka eraitsi, arnasa ere ukatu, baina orain kontratatuko zaitugu atzerritarren poliziatzat.

Politikakerietatik at, zorionez, jendea geratzen da, Paul Masonentzat: “Isilik eta erretolikarik gabe, errefuxiatuei laguntzeko mugen gainetik sekula ikusi den elkartasun mugimendu handiena piztu da. Elizak, GKEak, udalak, zerbitzu sozialak, gehi agenda handietatik at bizi diren jende korrienteak... horiek guztiak ari dira pertsonak salbatzen, jana, edana eta arropa ematen, eta baita etxean bezala senti daitezen ahalegintzen ere”.