"Heroiak dira WikiLeaksekoak”, idatzi du John Pilger kazetari australiarrak, gorazarre eginez 2012tik Ekuadorren Londresko enbaxadan preso bizi den Julian Assangeri.

Edozein herritarrek bezala gehiegizko albiste deigarriren artean itotzear bizi den kazetariak erreferentziak behar izaten ditu garbi bereizteko manipulaziozko propaganda eta ikerketako kazetaritza. John Pilger edo Noam Chomskyk bermatzen dutela jakitean, WikiLeaks fidagarria dela ulertzen dugu eta hori asko da garaiotan.

Idatzi du Pilgerrek “The Revolutionary Act Of Telling The Truth” artikuluan: “Garai ilunak hauek, zeinetan gezurraren propagandak astintzen baititu gure bizitzak. Badirudi errealitate politikoa pribatizatu dutela eta engainua legitimatu. Informazioaren aroa hedabide nagusien aroa da. Dena hedabideen bidez,  politika, zentsura, gerra, soldata, aisialdia… klitxe eta gezur sorta surrealista bat”.

Eta aurrerago: “George Orwellek esan zuen: ‘Gezur unibertsalaren garaietan, egia esatea ekintza iraultzailea da’. (…) Benetako disidenteak exotikoak dira gaur; baina ez dira gaur baino beharrezkoagoak izan inoiz. The WikiLeaks Files liburua da bere benetako izaera ezkutatzen duen faxismoarentzako antidotoa. Liburu iraultzailea da, hain zuzen WikiLeaks bera iraultzailea delako, Orwellek esaten zuen moduan”.

Gobernuen informazio sekretuak herritarrei zabaltzea helburu duen WikiLeaksek jauzi berezia egin zuen 2010ean, prentsari zabaldurik AEBen Atzerri Ministeritzak top-secret katalogatutzat gorderik zeuzkan 251.287 mezu –cable deituak diplomatikoen hizkeran, hortik Cablegate, aspaldi Richard Nixon boteretik kanporatu zuen Watergate eskandalua oroitaraziz–.

Cablegatek munduaren begien aurrean erakutsi zuen benetan zer pentsatzen duten AEBetako agintariek planetako beste liderrez, etsaiez bezala lagunez, izan diktadore ala demokraziaz hautatu. Tartean azalera atera zituen AEBk mundu osoan zehar planifikatu eta burututako ekintza klandestinoak, giza eskubideen urraketak ere bai.

Orain Verso argitaletxe ingelesak plazaratu du The WikiLeaks Files: The World According to US Empire liburua, 251.287 mezu sekretu horiez zenbait adituk egindako analisiekin. Hitzaurrea Julian Assangek berak idatzi du.

Argitaletxearen hitzetan, “liburuak jorratzen du nola esku hartzen duten AEBek beste nazioen agendetan: inperialismo mota berri bat da hainbat taktikatan oinarritua, hasi torturetatik eta ekintza militarretara, tartean direla merkataritza itunak eta soft power (botere leuna),  beti ere munduan eragina handitu nahia. Liburuak erakusten du AEBko komertzioaren sustapenean gobernuak eta korporazio handiek daukaten lotura”.

Godfather-ek Evo ikusi nahi du

The WikiLeaks Files-en kapitulu bat Alexander Main eta Dan Beetonek idatzi dute. Centre of Economic and Policy Research institutuko bi ikerlariok analizatu dute filtratutako dokumentuetan ageri dena AEBen eta Hego Amerikako gobernuen arteko harremanez.

Mainek eta Beetonek beraiek laburbildu dute beren atala The Jacobin aldizkarian: “US diplomatic cables reveal a coordinated assault against Latin America’s left-wing governments”. Alegia, AEBetako diplomaziaren dokumentuek erakusten dute Latino Amerikako gobernu ezkertiarren kontrako eraso koordinatua.

Alderatu dute Greziarrei gertatuarekin. Erreferendumean ezezkoa eman ziotenean Troikak ezarritako erreskateari, Europako Banku Zentralak blokatu zituen Greziako bankuak eta presio bortitz horrekin Europako agintariek zaborretara bota zuten greziarrek demokratikoki erabakitakoa, hauek agenda neoliberalaren azpira makurraraziz.

“Aurreko hamabost urteetan –diote Main eta Beetonek– neoliberalismoaren kontrako antzeko borroka zabaldu da Amerika osoan. Nahiz eta hasieran Washingtonek planeatu zuen disidentzia oro itotzea, Grezian erabili direnak baino are taktika bortitzagoekin, Latino Amerikak neurri handi batean lortu du aurre egitea agenda neoliberalari. Borroka epiko bat izan da, pixkanaka argitara ateratzen ari dena WikiLeaksek zabaldutako AEBen kable diplomatikoen azterketari esker”.

1980ko hamarkadan neoliberalismoak ondo irmotua zirudien Latino Amerika osoan. Aurretik estatu kolpe odoltsuek diktadura bortitzak ezarriak zituzten Argentinan, Uruguain, Txilen... langileen egiturak zanpatu eta Chicago boysen formula ekonomikoak nagusi arazteko.

Baina 1999tik 2008ra bitartean ezkerreko hautagaiek irabazi zituzten hauteskundeak Venezuela, Brasil, Argentina, Uruguay, Bolivia, Honduras, Ekuador, Nikaragua, eta Paraguain. WikiLeaksek filtratutako mezuek erakusten dute yankiek horiek desestabilizatzeko egunez egun egiten zutena.

Adibide argigarria da Evo Morales zepoan harrapatzeko egindako ahalegina. 2005eko abenduan irabazi zituen lehendakaritzako hauteskundeak eta urtarrilaren 3an, kargua hartu aurretik, AEBetako enbaxadore David L. Greenleek bisitatu zuen.

Bilera honela laburbildu dute Main eta Beeton akademikoek: “Enbaxadorea berehala joan zen mamira. AEBek kontrolatzen zituztenez Boliviari laguntzeko hitzarmen multilateralak, horrek makur arazi behar zuen Moralesen gobernua. The Godfather filmeko eszena baten antzekoa izango zen”.

Izan ere enbaxadorearen akta  filtratuak dio: “Enbaxadoreak azaldu dio AEBen laguntza funtsezkoa duela Boliviak nazioartetik eskuratu beharra daukan finantzazko laguntza lortzeko, esaterako IDB Nazioarteko Garapen Bankuarena, Munduko Bankuarena eta Nazioarteko Diru Funtsarena. ‘IDBarekin zerbait nahi duzunean, pentsa ezazu AEBekin ari zarela’ esan dio enbaxadoreak. ‘Hau ez da mehatxu bat, errealitate soila da besterik gabe’ esan dio”.

Hala ere Moralesek eutsi egin zion bere programari. Eta diru bidezko presioa aski ez zenez, AEBak hasi ziren konspiratzen zenbait eskualdetako agintari lokalekin. “Gas hodi batzuk lehertzen badituzue kasu egingo dizue gobernuak” diotse enbaxadoreak.

2008ko udako komunikazio batek dio: “[AEBk] prest egon behar dugu Moralesen kontrako kolpe edo atentatu bat gertatzen baldin bada ere”. Zorionez ez zen gauzatu: Moralesek aurretik kanpora bidalia zuen enbaxadorea.

Ikertzaileen azken deia: “Filtratutako kableetan oraindik bada asko aztertzeko AEBen diplomaziaz. Tamalez, kableen argitaratzeak sortu zirrara pasatutakoan, akademiko gutxi hurbildu da horietara”.