Belarria, independentziarako
Ur irinezko orea da hizkuntza, ogi nahiz gozoki. Hizkuntza da tresna kognitibo eta azaltzaile bat: mundua jaso eta mundua opatzeko. Horrez gain, komunitate baten ikur zein ispilu ere bada hizkuntza, hainbat aldiz zedarritutako nazioaren ezaugarri objektibo-subjektiboen ardatz dardaratian dantzan.
Lanabes askoren laguntzarekin ezaugarritu dira historian komunitateak; hizkuntza da horietako bat, duda barik. Adibidez, francophonie bada kontzeptu bat frantses hizkuntza darabilten bai estatuak, bai erkidegoak, eta bai hiztunak nolabait senidetzen dituena, etnien gainetik eta administrazioen gainetik; inoiz, kolonizaziorako erreminta izan bada ere. Francophonie delakoak bideratu du usu pasaporteari ihes egin izan diona, lurraldetasun kontzeptu hertsitik zelanbait aske, kultur komunitate irekia sortuta.
Hizkuntza da, hartara, entzun daitekeen lurraldea. Belarrian, badakigu euskara zer den, eta zer ez den. Badakigunez frantsesa zer den, eta zer ez den. Argiagoak dira euskararen nota eta soinu linguistikoak, euskararen muga administratiboak baino.
De facto, belarrian, independentea –bere buruaren jabe– da hizkuntza. Hizkuntza bat entzuten den tokian, han dago hiztunaren eta herritarraren lorratza, eta haien existentzia ere. Hizkuntza non, han haren lurraldea. Pasaporte diferenteek lurralde entzungarri bera izan dezakete administrazioen gainetik: euskalfonia, gure kasuan.
Baina, garen bezalakoak gara. Autobusean sartu eta, han KissFM irratia; pelukerian, Radio Nervión; kiroldegian, RockFM; herriko tabernan, TV5; etxean, Plus belle la vie. Dialetan, hautua egiteko libre gara: gure esku dago erabakimena.
Berezko independentzia mota bat dakar hizkuntzak. Ez bakarra, jakina. Hizkuntza da bokaleko ibaiadar lokabea, ibilbide propioa duena, antzeko hainbat jarioren eta goraldiren ondoan. Hizkuntzak bere uraska, bere aberri entzungarria, sortzen du belarrian; bat etorri hori muga administratiboekin zein ez.
Bai manifestazioek, bai hauteskundeek, eta bai erreferendumek ere –gozoki onak izaki– askeago eta independenteago egingo gaituzte. Seguru.
Baina, ogia ere beharko da bidean. Euskararen konpainiak belarrian ez gaitu mendekoago egingo. Alderantziz baizik: laino guztien azpitik eta sasi guztien gainetik, euskarak egiten gaitu, egin, independente, egunero.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Idatzi honen bidez, EITBko Euskara Batzordeak eta azpian sinatzen duten EITBko organoek euren kezka eta gaitzespena agertu nahi dituzte azken hilabeteetan EITBko zuzendaritza-postuetarako abian ipini diren hautatze-prozesuak direla eta, gutxietsi egin baita euskararen... [+]
Ni ez dut nahi nire alaba ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Nik ez dut nahi nire alabaren eskolako haur ijitoak ijitoz mozorrotzea kaldereroetan. Ijito izatea ez delako mozorro bat. Ijito izatea ez delako urtean behin egiten den festa bat, arropa exotikoekin eta aurpegia ikatzez... [+]
Bidea pausoka egiten da, eta hasiak egina dirudiela ikasi nuen aspaldi xamar. Baina jendeak esaldi hori edukiz betetzen ere ikasi nahi du. Bakarrik ezer gutxi lor genezake, hasi orduko etsi, akaso. Sekulako jendetza biltzeak ere antolaketa zaildu eta ikusi beharrekoa gandutu... [+]
Ez zuen egoki jokatu, neurriak hartu behar ziren, bestela, ez dugu ikasten. Itxuraz, ez zen ohartzen egindakoaren inpaktuaz, normal jarraitzen zuen, batzuetan, ingurukoek baino itxura zoriontsuagoz. Gainera, altuegi hitz egiten du, hori ez zaio inori gustatzen. Darabiltzan... [+]
Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]
Erretiratu berri den lankide-ohi baten omenez, Historiako irakaslea. Bejondeizula!
Hezkuntza-legeek azpimarratzen dute zein garrantzitsua den ikasleengan pentsamendu kritikoa sustatzea. Baina irakasle-klaustroak, garai batean ideien eztabaidarako eta proposamenak... [+]
Mendebaldeko herrialdeetako demokrazia liberalak demokrazia minimalista baten itxura gero eta handiagoa du. Definizioaren muina litzateke hauteskunde bidezko gobernu aldaketak errespetatzen direla. Horren aldaera autoritarioari Levitsky eta Way politologoek autoritarismo... [+]
Zutabe hau idazten nengoela, gaia aldatu behar izan dut, nire arreta osoa harrapatu dutelako Trumpen muga-zergek. Azalpen gutxi beharko duzue, leku guztietan da berria, Txinako produktuei %10eko zerga eta Kanadako eta Mexikoko produktuei %25eko muga-zergak jarri dizkie. Trumpek... [+]
Euskadi irratian baineraren ordez dutxa jartzeko iragarkiak etxeko komunean obrak ya hastera animatzen duen kuña hori. Obra erraza, inbestitze txikia eta aldaketa handia iragartzen da. Komunetako sanitarioen joerak aldatu dira eta ahoz aho zabaldu da zeinen eroso eta... [+]
Lan aste laburragoak ezartzeko politika orokorra ekarriko du 2025 urteak, enpresentzako kontratazio berrietarako kostu txikiak eta lan harremanetarako aldaketa norabide eraginkorra ekarriz.
Espainiako gobernu akordioa betetzeko helburuarekin, lanaldia astean 37,5 ordutara... [+]
Greba ataritan jaso nuen zuen e-maila, posta pertsonalean. Hasieran, beste askok bezala, grebaren aurrean ze aukera ditugun jakinarazteko zela pentsatu nuen. Baina ez, grebaren aurkako mugimendu politiko eta komunikatiboa zen jasotako e-maila.
Aitortuko dizuet ahozabalik utzi... [+]
Urtarrilaren 16an, Madrilgo administrazioko Trantsizio Energetikorako Ministerioak irrikaz eta kezkaz itxaroten genuen “Itsaraz” proiektuaren gaineko ingurumen-inpaktu adierazpena argitaratu zuen. Ebazpenak makroproiektu honen aurkako erabaki irmoa bezain argia... [+]
Asteburu honetan 'estetikoa' hitzaren inguruan pentsatzen aritu naiz, lagun batek esandako esaldi baten harira: “Lan hau estetikoa da”. Estetikoa hitzaren etimologia aztertu dut, badirudi jatorrian zentzumenen bidez hautematea zela bere esanahia, eta gerora... [+]
Aurreko egunean, Bilbon, lagun batekin elkartu nintzen Bira tabernan. Tar-tarrean ari ginen oso gustura eta esan nion: “Noski, Giputxia zarenez, kar-kar-kar”. Eta berak nabarmendu zuen ez zela gipuzkoarra. Nik ongi ulertu gabe, jarraitu nuen esaten, “A! ez?... [+]