Mugetan galdez
Duela ez asko jakin dut: ba omen dut arbaso bat urrundik etorri zena. Liejatik –eskualde hura eskutik eskura ibili zen garaian–, eta zehazkiago, frantziarrek 1793an sortu zuten eta egun jada existitzen ez den departamendu batetik –Ourthetik, zeina 1814an, Napoleon erori zenean, holandarrek desagerrarazi baitzuten, lur haiek eskuratzearekin batera–. Merkataria omen zen Alduderaino etorritako nire arbaso hura. Gero, bere ondorengo batek Pirinioak zeharkatu, eta Zilbetiraino iritsiko zen, artzain.
Historia partikularra da hau, baina, historia partikularretan, interesgarriak dira historia kolektiboarekin, munduko emakume eta gizon guztien historiarekin, dituzten loturak. Historia partikularrek galde eta gogoeta ugari sorrarazten dute.
Liejatik etorritako arbasoaren historia partikularrari esker jarri naiz Liejaren historiari buruz arakatzera, eta jakin dut bertako mugen mugimendu ugarien berri. Mugak, mapetan lerro aldagaitzak balira bezala marrazturik aurkezten badizkigute ere, ez dira zerbait finkoa, zertzelada historikoen arabera mugitzen dira. Hala ere, normalean, ez gara horretaz ohartzen, eta ez zaigu bururatzen gauzak bestelakoak izan daitezkeenik. Horren harira… irudikatuta izanen dute independentista katalanek Espainiako mapa Kataluniarik gabe?
Ez zaigu otutzen, ezta ere, jendea asko mugitu dela beti (Liejatik Aldudera, 1.100 kilometrotik gora daude!), uste baitugu bidaiatzea –dela bisitari, dela etorkin gisara– oraingo kontua dela gehienbat. Nire arbasoarenak bidaiatzeko gizakiok ditugun arrazoiez pentsatzera bultzatu nau, eta, daturik gabe, ez dago jakiterik, baina erraza da imajinatzea migratzaile gehienen arrazoi printzipalak bultzatuko zuela hura ere segur aski, bizimodua hobetzearena alegia.
Nire arbaso hura, bestalde, mugalde eleanitz batetik beste mugalde eleanitz batera mugitu zen, eta ematen du orduan normala zela euskaldun egitea urrundik etorrita ere (nire birraitonak, haren ondorengoak, euskaraz baino ez zekien gero…), ez orain bezala, non ezohiko fenomenoa baitirudien horrek.
Arbasoaren kontuak, batik bat, pentsarazi dit noraino den zentzugabea diferentziak egitea bertakoen eta kanpokoen artean. Mugak bezala, oso etiketa aldakorrak dira horiek, eta bertakoa edo kanpokoa izateak ez du inor jartzen beste inoren gainetik. Besteak beste, gaur kanpoko dena bihar bertakoa izan daitekeelako. Eta alderantziz.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
“Kasu, ez gitxu lo!”. Gure denbora eta manerekin baina heldu gira.
Azaroaren 25ean Baionako elgarretaratzera joan ez joan eta autoak nola partekatu pentsatzetik (joan-jina bi oren), bat-batean Lartzabalen elgarretaratze bat antolatu genuen, eta 47 emazte bildu!... [+]
Nahiz eta Nazio Batuen Erakundeak (NBE) 1977an nazioarteko egun bat bezala deklaratu zuen eta haren jatorriaren hipotesi ezberdinak diren, Martxoaren 8aren iturria berez emazte langileen mugimenduari lotua da.
Aurrekoan, ustezko ezkertiar bati entzun nion esaten Euskal Herrian dagoeneko populazioaren %20 atzerritarra zela. Eta horrek euskal nortasuna, hizkuntza eta kultura arriskuan jartzen zituela. Azpimarratzen zuen migrazio masifikatua zela arazoa, masifikazioak zailtzen baitu... [+]
Ez dut beti ulertzen nola aritzen ahal diren lur planeta honetako zati okitu, zuri, gizakoi eta kapitalistako aho zabal mediatikoak, beraiena, hots, gurea, zibilizazioa dela espantuka. Berriak irakurtzen baldin baditugu, alta, aise ohartuko gara, jendetasuna baino, barbaria dela... [+]
Administrazioko hainbat gai, LGTBI+ kolektiboko kideen beharrizanak, segurtasun subjektiboa, klima aldaketa, gentrifikazioa, ikus-entzunezkoak erabiltzeko modu berriak, audientzia-datuak jasotzeko moduak, dislexia, ikuspegi pedagogiko aktibo eta irisgarriak, literatur... [+]
Auzitan jar ez daitekeen baieztapen orokor eta eztabaidaezinaren gisan saldu digute hizkuntzak jakitea printzipioz ona dela, baina baditu bere "ñabardurak", edo esanahi ezkutuagokoak. Hemengo ustezko elebitasun kontzeptuaren azpian dagoen baina kamuflatzen den... [+]
Otzandu egin gara, katalanak eta euskaldunok, ekaitzaren ondoren. Saiatu ginen, bai; sendo ekin genion, eta gogor kolpatu gaituzte; ezin izan genien gure helburu zuzen, ezinbesteko, sakratuei eutsi. Eta porrotaren mingostasuna dastatu dugu, eta bigundu egin gara irabazleen... [+]
Iragana ulertzen saiatzen eta etorkizuna bideratzen, oraina joaten zaigu zenbaiti. Nire proiektuetako bat (hasi baina landu ez dudana oraindik) dudan zuhaitz genealogikoa egitea da. Horretan lagunduko didan liburutxo bat ere erosi nuen. Baina, hain da handia lana, liburutxoa... [+]
Desgaitasun fisikoa duen arkitekto baten alabaren etxea bisitatu ondoren idazten dut honako hau.
Desgaitasun fisikoa duten pertsonen taldeek ez dute arkitektoa maite, beraien bizitza zailtzen duen gaizkile bat kontsideratzen baitute. Gorrotoa ulerkorra da: arkitektoaren lanak... [+]
Ortutik itzuli berritan erabaki nuen Twitterretik alde egitea, oraindik Twitter zenean. Auzolan batera joan nintzen, brokoliak eta azaloreak landatzera, eta mindfulness efektua zapuztu zidan algoritmoak, idazle feminista transgorrotatzaile baten txioak jaurtitzearekin... [+]
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Batzuendako, dirutza izatea ez da nahikoa, eta euren ego hauskorrek diruaren txintxina ez ezik, protagonismoa ere eskatzen dute. Aberats okituak izatea nahikoa izango ez balitz bezala. Beti gehiago behar dute, anbizioa deritzote antsia horri, baina botere gosea eta nabarmendu... [+]
Bi neska komisarian, urduri, hiru urtetik gora luzatu den jazarpen egoera salatzen. Izendatzen. Tipo berbera agertzen zaielako nonahi. Presentzia arraro berbera neskek parte hartzen duten ekitaldi kulturaletako atarietan, bietako baten amaren etxepean, bestea korrika egitera... [+]
Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]