"Kazetaritza ikasketek ez dute profesionaltasuna ematen, jakin-minak eta praktikak baizik"

  • Zuzendaria aspaldi hil zuten, kargu hierarkikoak ez dituztelako maite. Ez dute alderdi politikoen ez enpresa pribatuen sostengurik. Ezta nahi ere, boterea ezbaian jartzen jarraitu nahi dutelako. Herri mugimenduekin baino, herri mugimenduan egiten dute lan. Horregatik elkartu gara Madrilgo Patio Maravillasen, hanka bat kulturgune okupatuan eta bestea Diagonal egunkariko erredakzioan duen Gonzalo Garate Prietorekin.


2015eko martxoaren 26an
“Ez dakit zein puntutara arte den desiragarria errealitatea zein den ezartzeko moduko rol hegemonikoa edukitzea. Interesgarriagoa da errealitateari buruzko ikuskera konplexuagoa sortzea, ikuspuntu anitzen bidez”, uste du Garate Prietok.
“Ez dakit zein puntutara arte den desiragarria errealitatea zein den ezartzeko moduko rol hegemonikoa edukitzea. Interesgarriagoa da errealitateari buruzko ikuskera konplexuagoa sortzea, ikuspuntu anitzen bidez”, uste du Garate Prietok.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Gizarte mugimendua duzue oinarri eta helburu. Nola artikulatzen duzue harreman hori?

Kazetaritza kokatuaz [periodismo situado erabili du gaztelaniaz] hitz egitea gustatzen zaigu. Guk informatu ez ezik eragin nahi dugu. Hedabide handiek saltzen duten objektibotasun faltsutik ihes egiten dugu. Parte hartzen dugu. Ekidistantzia alboratu eta barrutik hitz egiten dugu, albistearen protagonistei ahotsa emanez. Informazioa lehen eskutik lortzen saiatzen gara. Batetik, maila pertsonalean, lankide asko gizarte mugimenduko kideak dira. Bestetik, maila kolektiboan, mugimenduen sarean txertatuta dago Diagonal eta horrek ahalbidetzen digu informaziora azkar eta zuzenean heltzea.

Berehalakotasunaren aroan, sakontasunaren aldeko apustua egiten duzue.

Hori izan da beti gure nahia: analisidun informazio sosegatuaren bitartez albiste hutsetik harago joatea. Aurrez ezarritako soluzio hertsiak alboratu eta ariketa intelektualerako denbora hartzera behartu dugu gure burua. Ez dugu albiste soiletan oinarritutako kazetaritza egin nahi, irakurketa pausatuaren bitartez munduan gertatzen denari buruz hausnarketa kritikoa egiteko gonbita luzatu nahi dugu, ikuspuntu kokatua eskainiz. Polifonia sortzen saiatzen gara, batez ere ika-mika eragiten duten aferetan. Webgunearen bidez egunerokoari heltzen diogu, baina egunkarian analisia eta sakontasuna dira nagusi.

Profesionalizaziorako jauzia kasu askotan prozesu traumatikoa izaten da. Nolakoa izan da zuen esperientzia?

“Salto Handia Aurrerantz” deitu genion Molotov-etik Diagonalera pasatzeko prozesuari. Horrek ekarri zuen erronka berri hori begi onez ikusten ez zuten zenbait pertsonak proiektua uztea, baita beste berri batzuen etorrera ere. Molotov autogestionatutako proiektu kontrainformatiboa zen, “egizu zuk zeuk” filosofian oinarritutakoa. Gizarte mugimenduetako kideek beraiek ematen zuten gertatzen zenaren berri, ez zuten zertan komunikazioaren profesionalak izan, beraiek sortzen zituzten albisteak. Diagonalek bi subjektu horien arteko uztarketa bilatzen du: ekintzaile militantearen eta komunikazioaren profesionalaren artekoa. Batuketa horrek ez dio zertan zorroztasuna kendu behar kazetaritza lanari.

“Gizarte mugimenduetan parte hartzen duenez, ikuspuntu eta begirada lerratua izango du” dioen traba hori desagerrarazteko lan egin behar dugu gaur egun ere. Horixe da azken urteotan Diagonalen bizi ditugun borroka eta tentsioa: egunetik egunera are profesionalagoak izaten saiatzea.

Unibertsitateko karrerak ematen al du profesionaltasuna?

Korporatibismo izaera handia duten lanbide liberaletako afera klasikoa da hori: haien lan-eremuan inor sar ez dadin saiatzen dira defentsiban jarrita. Kazetaritzan ere gertatzen da. Kazetaritza ikasketak egin izanak ez du profesionaltasuna ematen, ofizioa, jakintza eta jakin-mina izateak baizik. Eta horrek, jakina, praktikak ematen dizu. Hamar urteko ibilbidean profesionaltasun espazio bat sortzen asmatu dugu. Errenta, lan ordaindua eta kotizazioa bermatu ditugu Diagonalen lan egiten ari garen 13 lagunentzat, kazetaritza ikasketak izan ala ez.

Gobernuaren azken neurriak bereizketa hori sakontzera datoz, ordea.

Diagonalek ez du bere burua kokatzen kazetaritza herritarraren barruan, baina ukaezina da figura hori oso bizirik dagoela. Gaur egun manifestazio batean telefono mugikorra aldean duen edozein bilakatu daiteke komunikatzaile. Edonork du eskura bere ikuspuntua zabaltzeko edo poliziaren errepresioa agerian utziko duen kasu baten berri emateko aukera, adibidez. Horrek status quo eta establishment delakoari zuzenki eraso egiten dio, eta ikuspuntu horretatik ulertu behar dugu sistemaren erreakzioa. Kazetari “onak” eta “txarrak” bereizteko Gobernuak hedabideen sektorerik korporatibistenarekin akordioa egin izana, txaleko identifikatzailea bezalako neurriak adostuz, kontrolean sakontzeko saiakera da. Edonola ere, irekita dagoen eztabaida da. Kalean informatzen ari den jendearen aurkako poliziaren erasoak etengabeak dira. Mendebaldeko demokrazia ei den sistema batean kasu onartezinak dira horiek, hainbat txostenek salatu duten moduan.

Posible al da hedabideen hegemonia iraultzea aurretik aldaketa politikorik egin gabe? Ala alderantziz da?

Etengabeko tentsioa da. Elkarloturik daude. Halere, ez dakit zein puntutara arte den desiragarria errealitatea zein den ezartzeko moduko rol hegemonikoa edukitzea. Interesgarriagoa da errealitateari buruzko ikuskera konplexuagoa sortzea, ikuspuntu anitzen bitartez horrenbeste itzal izango ez duen begirada izatea.

Daukagun arazorik handienetakoa da zenbait proiektu politikotako harrokeria. Haien espaziotik bakarrik dena aldatzeko gai direla uste dute eta hori ezinezkoa da. Sistemaren korapilo batzuk askatzeko baliagarriak izan daitezkeen gaitasunak dauzka espazio bakoitzak, eta soilik horien guztien batuketaren bitartez lortuko da egiturazko eraldaketa.

M15 mugarria izan da, baita esparru komunikatiboan ere. Nola bizi izan duzue?

Mugimendu edo, zenbait egilek deitu bezala, giro horren agerpenak gainezka egin digu. Errealitatea eta gizarte mugimenduak analizatzeko genituen egiturak, egun batetik bestera, goitik behera erori eta iraungi zitzaizkigun. Proposamen eta ekimen erauntsi batek gaina hartu zigun. Guk hori bizi genuen gizarte mugimenduen parte izanik, beraz egin kontu gainerako hedabideei zer gertatu zitzaien. Mass mediak askoz galduago zeuden eta horrek posible egin du gure burua berrantolatu eta, arian-arian, gertatzen zenari buruzko analisi fin eta landuagoa egin ahal izatea.

Saturazio informatiboa nabaria da, baina aldi berean gizarte mugimenduen presentziak hedabide nagusietan hutsaren hurrengoa izaten jarraitzen du. Gauzak horrela, zentzurik al du lizentzia pribatiboak erabiltzeak?

Jakina ezetz. Gure apustua Creative Commons-en (CC) logikan lan egitea da argi eta garbi. Harrigarria da hedabide handiek lizentzia libreei buruz duten erabateko ezjakintasuna. Sare sozialetako edo Diagonal bezalako hedabideetako argazkiak erabiltzen dituzte baimenik eskatu gabe. CC eta doakotasuna nahasten dituzte. Informazio libreak ez du zertan doakoa izan behar. Zabalpena, kopiak eta nahasteak sustatzea ona da, baina atzean lan handia dago, izan musikan, bideogintzan, testuetan edo arte adierazpenetan. Aitortu eta aintzat hartu behar da lan hori. Horrexegatik oso interesgarria da CC lizentziek, eta kultura librearen munduak oro har, sustatu duten ideia: “Lizentzia askea duen edozer erabiltzen baduzu, antzeko lizentzia libre bat baliatu beharko duzu zure moldaketa zabaltzeko”.

Kazetaritzan norekin duzue harreman ona?

Diagonalen anaiatzat sentitzen dugu Kataluniako La Directa astekaria. Nolabait esatearren, gure kontrapartea da Herrialde Katalanetan. Bestaldetik, Diagonalen oso antzerakoak diren zenbait proiektu daude gaur egun eta, eraginkortasun politikoa eta hedapena hobetzeko, indarrak batzearen alde gaude. Hori dela-eta Públicok paperezko edizioa ixtean hainbat langilek sortu zuten La Marea kooperatibarekin, Diario.es hedabidearekin eta Mongolia aldizkariarekin harremanetan gaude. Hiruok elkarlanean Filtrala sortu dugu. Informatikari batzuek garatu duten plataforma da. Ustelkeria kasuak salatzeko moduko informazioa duten pertsonek segurtasun osoz, arriskurik izan gabe, zabaldu dezaten. Elkarlanaren bidea hobetsi dugu, sarri hedabide “txikien” artean dagoen lehia gainditzeko. Elkar hartu behar dugu eta elkarri lagundu.

Noraino heldu nahi duzue?

Diagonal, eta komunikazioa orokorrean, eraldaketa sozialerako tresna gisa ulertzen dugu. Esan gabe doa, eragiteko gaitasun handia izan nahiko genuke eta askoz jende gehiagorengana heldu. Ezagutzen gaituztenak gizarte mugimenduetan edota kazetaritza alternatiboan inplikatuta daude edo gertukoak dira nagusiki. Nekeza da harago joatea baliabide ekonomiko urriak izanik. Madrilgo Complutense Unibertsitateko soziologo Jesús Ibáñezek, El País egunkariaz ari zela, esan zuen: “Komunikabide handiak errealitatea sortzeko tresnak dira, ez bazara haietan agertzen, ez zara”. Haiek dira erabakitzen dutenak nor den errealitatearen parte eta nor ez. Horregatik, Diagonalen lana da errealitate hori zabaltzea eta handitzea. Gero eta pertsona gehiagok izan dezan hedabide handiek ezkutatzen duten beste errealitatearen aurpegien berri.

Publizitate kooperatiboa

Diru sarreren %10 gutxi gorabehera publizitatetik lortzen dute. “Gure balore antzekoak babesten dituzten enpresak dira Diagonalen iragarkia jarri dezaketenak. Horregatik gure publizitatearen gehiengoa da kooperatibena eta ekonomia sozialaren eremuan aritzen diren enpresena”.

Autogestioa, kooperazioa eta asanblearismoa ipar

Hamabostean behin egunkari bat kaleratzen dute eta egunero www.diagonalperiodico.net webgunea berritzen dute. 5.000 harpidedun inguru dauzkate Espainiako Estatu osoan banatuta eta sare sozialetan komunitate trinkoa osatu dute: 105.000 lagun Facebooken eta 72.000 Twitterren. Egunkaria Madrilen kioskoetan saltzen da eta hortik kanpo liburu-denda, gaztetxe eta gune alternatiboetara jo beharko du irakurleak. Bi erredakzio-orde dituzte Sevillan eta Asturiasen. 13 laguni ematen dio soldata hilero, baina kolaboratzaile sare nasaia da haien zutabe nagusia. Martxoaren 14an ospatu dute haien 10. urtebetetzea, jai giroan (argazkian).


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Prentsa
Al Jazeera debekatu du Israelek, Gazan dagoen nazioarteko hedabiderik handiena

Hamasen tresna izatea leporatuta ezarri du debekua estatu sionistak. Al Jazeerak akusazioak ukatu ditu eta ahots kritikoak isilarazi nahia salatu du. Nazioarteko hainbat elkartek kritikatu dute “prentsa askatasunaren aurkako erasoa”. Debekua 45 egunekoa da momentuz,... [+]


Iñaki Soto. Erredakzioko kazetaritza ardatz
“Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira”

25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]


Israelgo Gobernuak Haaretz egunkaria zigortzea proposatu du

Sholomo Karhi Israelgo Gobernuko Komunikazio ministroak ez du gustuko Haaretz egunkari israeldarra gerra nola ari den lantzen, eta bere kontrolpean diren publizitate eta harpidetza guztiak kentzeko mehatxu egin dio. Israelgo Kazetarien sindikatuak elkartasuna adierazi dio... [+]


Joseba Intxausti hil da, historialaria eta euskal kulturaren sustatzailea

Joseba Intxausti Rekondo (Segura, 1936 - Donostia, 2023) hil da, Jakin aldizkariko zuzendari izandakoa eta euskararen historia sozialaren ikertzailea eta euskal kulturaren sustatzailea. Liburu eta artikulu ugari idatzi zituen bere bizitzan eta hainbat elkarteren sorrera bultzatu... [+]


Sei urteko kartzela zigorra ustelkeria azaleratzen duen Zamora kazetari guatemalarrari

Ustelkeria kasuak argira ekarri izanagatik ezaguna da José Rubén Zamora. Siglo Veintiuno, El Periodico eta Nuestro Diario komunikabideen sortzailea da. Iazko uztailean sartu zuten preso, Alejandro Giammattei presidenteari loturiko ustelkeria kasu bat plazaratu eta... [+]


2023-06-08 | Ilargi Manzanares
Australiako lehen ministroak Julian Assange askatzeko eskatu du

“Nahikoa da”, esan du Anthony Albanese Australiako lehen ministroak Democracy Now!-ko albistegian, eta eskatu du Julian Assangeren kasua bertan behera uztea. Wikileaks-en fundatzaileak lau urte daramatza Londreseko Belmarsh kartzelan, estradizioaren zain AEBetan... [+]


Egiptok Hisham Abdel Aziz Al Jazeerako kazetaria askatu du lau urtez espetxean eduki ostean

2019an atxilotu zuten, talde terrorista bateko kide izatea egotzita. Telebista kate bereko beste bi kazetari oraindik Egipton daude espetxeratuta.


Prentsa Askatasunaren Nazioarteko Eguna
Zortzi kazetari hil dituzte dagoeneko aurten beren lana egiteagatik

2023ko Prentsa Askatasunaren Munduko Indizearen arabera, kazetaritzarako giroa "txarra" da munduko hamar herrialdetatik zazpitan, eta eduki faltsuek prentsa askatasunean izandako ondorioak nabarmendu ditu. Mundu osoan zortzi kazetari hil dituzte 2023an, ehunka dira... [+]


Atzera begira aurrera egiteko

Euskal prentsan 1869tik 2000. urtera bitartean argitaratu diren kronika gogoangarriak bildu ditu Koldo Izagirrek ARGIArekin kaleratu berri duen liburuan. Zaldi bat ihes garrezko zelaian, hala du izenburu. Asko ezagutzen ez ditugun kronikarietatik luma ezagunetaraino, urtetan... [+]


Fedibertsoaren laguntzarekin Texas Observer hedabideak irekita jarraituko du

Texas Observer AEBetako irabazi asmorik gabeko hedabide aurrerakoi bat da, 1954an sortua. 2022ko udazkenean, Elon Muskek Twitter erosi zuenean, Mastodoneko zerbitzari propio bat (texasobserver.social) sortu zutelako egin ziren ezagunak sare sozial libre eta deszentralizatuen... [+]


Twitterrek prentsaren galderei ? emojiarekin erantzuten die automatikoki

2022ko azaroan, Elon Muskek Twitter erosi zuenean, langileen erdia baino gehiago kaleratu zuen, tartean komunikazioko talde ia osoa. Geroztik, kazetarien informazio eskaerek ez dute erantzunik jaso izan. Orain, egoera aldatu da, press@twitter.com helbide elektronikora idatzitako... [+]


Otsaileko lehen osoko bilkuran onartu nahi dute Espainiako Kongresuan ‘Mozal Lege’ berria

Dagoeneko erreformaren %96 adostuta dute Espainiako Kongresuan erreforma lantzen ari diren alderdiek, eta datorren astean akordio batera iritsiko dira, El Plural.com-en irakurri dugunez.


2022-05-12 | ARGIA
Beste bi emakume kazetari hil dituzte Mexikon

Yesenia Mollinedo eta Johana García kazetariak Veracruzen hil dituzte astelehen honetan, saltoki baten kanpoaldean beraien autoan zeudela tirokatuta. Azkeneko hiru urtetan prentsako langileen kontrako 1.945 eraso zenbatu ditu Mexikoko Gobernuak.


2022-04-13 | ARGIA
Amnesty Internationalek epaiketa justua eskatu du Pablo Gonzálezentzat

Kazetaria otsailaren 28tik preso dagoela gogorarazi du eta behar diren berme judizial guztiekin egindako auzia eskatu du harentzat, besteak beste, berak hautatutako abokatua izatea eta bere familiarekin komunikatzeko aukera.


Pablo González askatu

Zaila da propaganda olatu erdian Ukrainako gerraren egunerokotasunean gertatzen ari dena aztertzea. Gurean hedabide gehienek hooligan moduko lerrokatze bat egin dute gertakari batzuk anplifikatuz, beste asko isilaraziz eta beste batzuk faltsutuz, histeria kolektiboa sortuz... [+]


Eguneraketa berriak daude