Klima aldaketaren kontuan kontzeptu bi dabiltza ahoan, bestelako aldaketetan ere kontuan hartzekoak. Mitigation, hau da, gerora izan daitekeen aldaketa arintzen saiatu, kausetan eraginez aldaketa leuntzeko; funtsean, tenperatura igoera mugatzea. Adaptation, nahitaez bidean den aldaketara egokitzea, aldaketa bat izango denez gure jarduerak ondorioetara moldatzea. Finean, bata datorrena leundu, bestea datorrenera egokitu. Bi jarrerok bestelako aldaketetan ere sumatzen dira, norabide desberdinetan bada ere.

Gatozen euskal prozesuaren klimara, gehiengoarentzat ezinbesteko aldaketa eskatzen duen prozesura. Hainbat joera dira. Estatua eta statu quo-a mantendu nahi dutenak lehen bidetik ari dira, zatar ere, lurralde hauetan funtsezko aldaketarik izan ez dadin, hemengo klima, berotzera heldu gabe, epel motelean mantentzeko. Egokitzea dute programa bakarra, indarrean duten klimak aurretik ezarritako eszenatokian egokituta bizitzea. Puntu eta azkena.

Euskadi hitzaren bueltan ari direnek egokitzea dute helbide, eta helburu. Iraungita beharko lukeen zerrenda zaharraren bete gabeko eskumenak eskatzen segitzea eta horien bidetik egokitzea. Egia esan, oso eszenatoki murritza da hori zerukoa leman dutenentzat. Euskal Bidea proposamena kritikatu dute horiek, mespretxatu kasik, egonkortasuna hausten duelako; argi dago zer eszenatoki nahi duten horiek egonkortu, kudeaketaren pentsamolde bakarrekoa. Puntu eta koma, etengabe.

Oraingo eszenatokietan hasiak dira han-hemen beste protagonista batzuk agertzen, aldaketen harira. Klima politikoak samindutakoen haserrea bideratu nahian, statu quo-a aldatu nahi bai, baina Estatuaren tamainaz mutu antzera. Horretan eten-puntuak... Baina aldaketa horrek bere horretan ezin subiraniston beharra ase, azken batez klima kontzeptu zabalak klima zehatz asko hartzen ditu eta bakoitzak bere prozesu konstituziogilea behar du.
Eta guk, burujabetza nahi eta behar dugunok, planetako mundu guztiak arriskuan jarri dituzten era askotako klimei bertatik aurre egin nahi diegun ezkertiarrok, eskumenez eta gaitasunez egin ere, aldaketa bultzatzen segitu behar dugu, leundu gabe indartu, tarteko helmugetara betiko egokitu gabe. Azken batez, serio, puntu eta apartekoa da gurea, helburuz. Euskal lurraldeen etorkizuna idazteko dago, bai; prozesuaren bide-orrian orria idaztea da bidea, eta horretan funtsezkoa da puntuei zein segida ematen zaien...