Bernard ‘Willem’ Holtrop 73  urteko marrazkilari beteranoa, Charlie Hebdo astekari satirikoaren sortzaileetakoa, garratz mintzatu zen Parisen antolatzen ari ziren protesta ekintzen erdian: goragalea ematen ziotela masakrea jasan ondotik atera zitzaizkien lagun berri askok, betidanik etsai izandakoek. Bukaeran onartu zituen, hala ere: “Adierazpen askatasunaren alde manifestatzen baldin badira, ongi etorriak bitez, jakina”.

Baina Parisa urtarrilaren 11n hurbildutako munduko buruzagi nagusiak ez ziren adierazpen askatasunaren alde oihukatzera bildu. Astekari lotsagabearen arduradun eta langileak sarraskitu ostean, jihadista talde berak juduen ohiturazko elikagaiak saltzen dituen komertzio bat bahitu zuen eta erlijio horretako lau bezero hil. Harrez geroztik marrazkiak ziren gutxienekoz.

Parisek sekula ezagutu duen manifestazio jendetsuenaren aitzindari paseatu ziren manatzen duten  herrialdeetan kazetariak zentsuratu, zigortu, preso hartu edo are hil arazitakoak ere, kolore politiko ezberdinetakoak. Alferrik da izen bakar bat aipatzea besteak ahanztekotan, Ocuppy Wall Streetek bezala beste askok zehaztu dituzte François Hollandek besotik oratuta eraman zituenetako askok prentsa eta adierazpen askatasunen defentsan eginiko meritu ilunak.

Noam Chomskyk zuhurtasunez idatzi du: “We are all.. fill in the blank” (Denok gara... bete hutsunea). Alderatu ditu Charlie Hebdoren aurkako erasoa eta 1999ko apirilaren 24an NATOk Belgradon Serbiako telebista bonbardatuz eginikoa.

Irrati eta telebista serbiarrak mutu arazi zituen misil haren eztandaz 16 pertsona hil ziren. NATOk erasoa justifikatu zuen beharrezkoa omen zelako Milosevic hondoratzeko. Kennet Bacon bozeramaileak esan zuen: “Serbiako telebista  Milosevicen makinaria hiltzailearen parte da, armada den bezala”. Hura erasotzea legezkoa zen, beraz.

Gauza bertsua pentsatu bide zuten Yemengo Al Kaedako buruek edo haien laguntzarekin Parisko bi sarraskiak prestatu zituzten jihadista frantsesek, bi eguneko tartean beren ustez estrategikoak diren  harrapakin bi kolpatuz: komunitate judua eta musulmanentzako sakratuak diren irudiei iseka egiteagatik  haiek kondenatutako aldizkaria.

Gerraren logika gordintasun osoan azaldu du Amedi Coulibalyk, Hyper Casherren lau bezero hil eta gotortu zen ekintzaileak, grabaturik utzi zuen bideoan: “Biktimarena egiten duzue gertatzen dena ulertuko ez bazenute bezala, bitartean zuen koalizioak, zeuek buru zoaztela, etengabe bonbardatzen duelarik, gudariak eta zibilak hilaz... Zuek erabaki behar ote duzue munduan zer gertatu behar duen?”. Charlie Hebdoko artista eta langileek eta erosketetan ari ziren lau oinezko juduk larrutik ordaindu dute.

Saudi Arabia eta Qatar

Parisen lehenago ikusia da antzekorik. 1980ko hamarkadan militarrak patruilatzen aritu ziren tren geltokietan, lehergailuen beldurrez kontsignak itxita, kontrol zorrotzak bazterretan. Orduan ere Ekialde Hurbileko ekaitzek tximistak bidaltzen zituzten tarteka Europara. Lannemezango espetxean dago oraindik preso atentatu haietako batzuen egilea, George Ibrahim Abdallah, zigor osoa kunplitu arren kaleratzen ez dutena, amerikarren presioz.

Testuingurua erabat aldatu da harrez geroztik. Gerra Hotzaren azken ostikaden aro hartan oso bestelakoak ziren erreferentziak eta indar harremanak, eskuina, ezkerra, sobietarrak, NATO, Israel, palestinar ezkertiarrak.... Afganistanez gero dena hasi zen aldatzen, batik bat herrialde musulmanetan. 2001eko irailaren 11ko erasoen ondotik, Pakistandik hasi eta Nigeria arteko eremu zabalaren berrantolaketa geopolitikoa hasi zen.

New Yorkeko dorre bikien erasoarekin zerikusirik ez zuen Iraken inbasioaren ondoren, 13 urteotan hankaz gora jarri da Ekialde Hurbil eta Afrikako Ipar osoa. Paradoxikoki, Europaren eta AEBen segurtasuna hobetzeko omen ziren inbasio, estatu kolpe eta gerra guztiak gora behera, segurtasunik eza handitu baizik ez da egin Europan.

Orain arteko azken errematea izan da Siriako estatuaren lehertzea. Parisko gertakizunen biharamunean Ekialde Hurbila inork gutxik bezain ondo ezagutzen duen Tomas Alcoverro kazetariak titulatu zuen: “La amenaza yihadista: La gerra siria en el trasfondo”. Siriako zerbitzu sekretuekiko elkarlana hil ala bizikoa omen da frantsesentzako, hauen lur eremuan dabiltzan jihadistak kontrolatzeko. Baxir Al Asaden beharra dutela, alegia.

“Siriako gerrarekin –mende honetako gerra nagusia– ireki da Pandoraren kutxa beldurgarria, mundu mailako eskalada terrorista ekarriko du eta agian egunen batean baita mertzenario hauen mendekua ere beren jaun feudalen kontra, hau da Qatar eta Saudi Arabiako errege kriminalen aurka. Orain artean, eskueran dauzkaten dirutza izugarriei, diruz erositako diplomaziari eta etengabeko eroskeriei esker, lortu dute saihestea elikatu dituzten piztien haserrea. Bereziki Qatarrek kristalezkoa dauka teilatua”.

Alcoverro ez da lehena izan Qatarren inplikazioak salatzen, non eta Bartzelonako La Vanguardian, Kataluniako banderaren koloreak Qatarren publizitatearekin uztartzen dituen Barçaren erresuman.

Egunkari berean, Afrika Erdiko Errepublikan apezpiku den Juan Jose Aguirre andaluziarrak iaz publikoki deklaratu zuen tripako mina ematen ziola Qatarren publizitatea ikusteak futbolarien tixertetan. Hala ere, Qatar eta Saudi Arabia ondo homologatuta daude terrorismo jihadistak hainbeste kezkatzen duen Mendebaldean, are gehiago, esan liteke hein handi batean Ekialde Hurbileko mapa berria haien nahieran ari dela osatzen.

Urtarrilaren 13an Frantziako parlamentuan hautetsiek zutik La Marseillaise ereserkia abestu zuten, 1918tik lehenbizikoz. Gerra handi baten aurreko giroa arnas zitekeen egun horietan Parisen eta Frantziako estatuan, denok bat eta tinko urrutiko arerioaren kontra.

Baina gerra hau ezberdina da. Petrolioaren merkatzea ere arma da, blokeo ekonomikoak bezala, edo eraso zibernetikoak. Aliantzak oso aldakorrak dira, interesak nahasiak, interes eta konkurrentzia sareak nahaspilatuak.

Interes handia dago, aginte gune askotan, baita elkarren etsai direnek ere, agendaren erdian jartzeko zibilizazioen arteko talka, bazterturik krisi ekonomikoaren irteera neoliberalari buruzko eztabaida. Egunotan zertaz entzun duzu jendea  hizketan ostatuetan, murrizketa sozialez ala musulman etorkinez?