Gremlin espeziearen eboluzioa
Hollywood, 1984. Joe Dante zine zuzendariak Gremlins filma estreinatu zuen. Gremlinek, beldur ukitu bat duen komedia horren protagonistek, Gizmo izeneko mogway batetik jaio eta AEBetako herri bat hankaz gora jartzen dute. Eta dena, Gizmoren jabeak saltzaileak emandako oinarrizko hiru arauak bete ez dituelako: ez hurbildu mogwaya argi distiratsuetara, urik ez eman eta, batez ere, gauerdia jota ez dezala jan. Diru-jan ederra egin zuen filmak; 150 milioi dolarretik gora bildu zituen. Baina gainera izaki bihurriak 1980ko hamarkadako ikono bihurtu ziren.
Baina gremlinak ez ziren film sortaren gidoilarien asmakizuna izan. Europa Iparraldeko tradizioko izaki batzuek izan omen zituzten inspirazio iturri. Kondairak dio iratxo modukoak zirela, makinak saboteatuz, okerrak eraginez eta objektuak desagerraraziz jostatzen zirenak.
XX. mendera arte ez zen haien berri idatziz jaso. Lehen Mundu gerraren ostean azaldu ziren lehenengoz gremlinei buruzko albisteak egunkari britainiarretan. Fabriketako langileek kezkatu behar zuten bereziki, gremlinak ez zeudelako ados Industria Iraultzak ekarritako aurrerapenekin.
Baina Bigarren Mundu Gerran hasi ziren benetan gremlinetan sinesten –edo, badaezpada, existitzen ez zirela ozen ez esaten–. Dirudienez, Ekialde Hurbilaren inguruan hegaldatzen ziren RAFeko pilotuak gremlin txikiei egozten zizkieten itxuraz arrazoirik ez zuten istripuak. Gremlinak aireplanoen barruan sartzen omen ziren eta motorra edo beste edozein gailu hondatzen zuten.
Pilotuek pentsatuko zuten hobe zela halako zaletasun suntsitzaileak zituzten izakiak alde izatea. Horregatik, Alemanian bonba hegazkinak gidatzen zituzten pilotu britainiarrak gremlin panpinak eramaten hasi ziren edo fuselajean gremlinak marrazten, zorte ona ekartzen omen zielako.
1943an, gerra betean, Roald Dahl RAFeko pilotuak The Gremlins izeneko liburuxka idatzi zuten, izaki txikien bihurrikeriak kontatzeko. Eta bertan, gremlinen txikiziorako zaletasunaren jatorria azaltzen du, modu ez oso zientifikoan: gremlinak gizakiei erasotzen hasi ziren bizitoki zuten basoan hegazkin fabrika bat eraiki zutelako, eta ondorioz haien etxetxoak suntsituta geratu zirelako.
Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
Iruñeko Erorien monumentua faxismoaren salaketarako eta memoria demokratikorako Maravillas Lamberto interpretazio zentroa bilakatzea adostu dute EH Bildu, PSN eta Geroa Baik. Eraikinaren parte bat eraitsiko dute, eta adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko... [+]
Ancient Earth mapa birtualak gure herrialdea, eskualdea, hiria... duela milioika urte non zegoen ikusteko aukera ematen du Dinosaurpictures.org/ancient-earth helbidean.
Toponimoa idatzi eta 750 milioi urte atzera egiten duen kronologian garai bat aukeratuta, emaitza puntu... [+]
Etiopia, 1974ko azaroaren 24a. Lucy-ren hezurdura aurkitu zuten Hadarren, giza arbasoen arrasto zaharrenetakoa. Australopithecus afarensis espezieko hominidoak 3,2 eta 3,5 milioi urteren artean ditu.
Homo espezieen arbasotzat jo zuten orduan, gu guztion amatzat. Mende erdi... [+]
Bizkarsoro filma (Josu Martinez, 2023) Donostiako zinema aretoetan proiektatuko dute ostiral honetatik aurrera (hilak 22); SADEko Iñaki Elorzak azaldu duenez, bi aste inguruz proiektatuko dute printzipioz, eta, arrakasta baldin badu, denbora gehiagoz. Hala azaldu dute... [+]
"88 urteko isiltasuna nahikoa da; gure herritarrek behingoz aitortza ekitaldi bat merezi dute"
Berkeleyko unibertsitateko (Kalifornia, AEB) arkeologo talde baten arabera, ezkerreko irudian ageri den eszena ez litzateke zuzena. Hau da, gizakiek ez zituzten lantzak jaurtitzen mamutak eta beste ugaztun handi batzuk ehizatzeko. Horixe zen orain arte zabalduen zegoen... [+]
Zamora, X. mendearen amaiera. Duero ibaiaren ertzean eta hiriko harresietatik kanpo Santiago de los Caballeros eliza eraiki zuten. Eliza barruko kapiteletan askotariko eszenak irudikatu zituzten, besteak beste, eduki sexualak zituztenak: orgia bat, emakume biluzi bat gizon baten... [+]
Espainiako eta Frantziako Estatuak “nazio askapen mugimendua ito” nahi dutela ohartarazi du Sortuk, eta Santi Brouard eta Josu Muguruza HBko militanteen erailketak estatu biek egiten duten “gerra zikinaren parte direla” adierazi du.
Saturraran Elkarteak antolatuta, Oroimen Eguneko ekitaldian batu dira larunbatean 1939tik 1944 bitartean Saturrarango Emakumeen Kartzela egon zen inguruan, bertan preso egondako emakume eta umeak oroitu eta omentzeko.
Bera (Nafarroa), 1924ko azaroaren 7a. Anarkista talde bat Beran sartu zen goizaldean, Primo de Riveraren diktaduraren aurka egin eta Espainiako Estatuan iraultza abiatu asmoz.
Espainiatik eta Hego Euskal Herritik Baiona, Hendaia eta Donibane Lohizunera ihes egindakoen artean... [+]