Nafar errealitate instituzionalaz
Auzitegi Konstituzional bat, Konstituzioa betetzen den begiratu beharrean, Konstituzioa bortxatzeari ekiten diona, ekimen demokratikoak krimentzat jotzeko. Alderdi sistema bat, Konstituzioaren aurrean demokratikoki kritiko agertzen direnak satanizatzen dituena, baina Konstituzioa ez betetzea bere helburu nagusi aldarrikatuz jaio zen alderdi bat (UPN) gozo-gozo babesten duena alderdi konstituzionalista gisa.
Merezi du, merezi duenez, UPNren anti-konstituzionalismoa nabarmentzea, testu-liburuen inguruko afera berrian, alegia, gure Iribas inefableak erabakirikoaren harira. Askok hitz egin dute kultura-astakeria honetaz, baina inon ez dut ikusi espainiar konstituzioaren aldeko argumenturik. Badakit tabu bat dela, guztiz heterodoxo, mundu abertzalean konstituzio horretan oinarritzea NFE-EAEren artean harreman berezietarako eskubideen defentsan. Are gehiago, jakina, Auzitegi Konstituzionalak bere egin duen misio bitxia, goian aipaturikoa, kontuan harturik.
Ba, espainiar konstituzioak –oso eztabaidagarria, zer erranik ez, demokrazia kontzeptu sano baten aldetik– onartzen du bere testuan eta espresuki zerbait berezia dagoela NFE eta EAE artean, noraino eta bide bat diseinatzeraino egunen batean, nafarrok horrela nahi izanen bagenu (“geure burutik joanak” suertatuko bagina), erkidego autonomo bakarra osatzeko bion artean. Eta EAErekin bakarrik, ezen ez, demagun, Errioxarekin edo Aragoirekin edo Gaztela-Leonekin. Hau da, babes konstituzional zehatza du nafar gizartean badagoela zerbait berezia ikustarazteko nahiak, kritiko agertu ahal izateko gaurko euskaldunon zatiketa autonomikoan.
Aitortza horrekin batera, badakigu, konstituziogileek diseinatu zuten bidea oztopoz bete egin zuten, nahita, jorratu ezina geldi dadin. Baina aitortza berezia hor dago, Konstituzioan. Guztiz konstituzionala da, hortaz, NFEko hezkuntza sisteman EAE eta NFEren arteko lotura kultural, historiko eta politiko-instituzionalak agertzea, hezkuntzaren helburuetako bat herritar kritiko, autonomo eta ongi informatuak sortzea baldin bada, eta ez dut uste hezkuntza-helburu honi Iribasek uko eginen dionik, bere itsukeria inefablea gorabehera.
Lotura eta aitortza berezi hau, UPNk aitortu nahi ala ez, nafar errealitate instituzionalaren parte da, eta espainiar konstituzioaren aurka doa Iribasen agindua, horratx! Baina badakigu, konstituzioaren aurka sortu zen alderdi konstituzionalista hau.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Ez da lehenengo aldia, aditua izan ei naiz kontraesanetan. Oreka, baietzaren eta ezetzaren arteko muga non marraz daitekeen bilatzen. Analisi topografikoa, neurriz neurri morala triangelatzen. Tatuaje erraldoia bekokian: Bai, baina… Erabaki batera iristeko, inoiz nire... [+]
Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]
Aurreko egunetan Larraitz Ugarte abokatuak idatzitako La motosierra puede ser tentadora artikuluak zeresan handia eman du sektore zabal batean. Administrazio publikoaren barruan ohikoak diren egoera batzuk mahai gainean jartzen ditu, tartean efizientzia falta, ardura eta kontrol... [+]
Garrantzitsua al da hizkuntza bat zuzen erabiltzea? Zer puntutaraino da hain beharrezkoa gramatika menderatzea edo hiztegi zabal bat edukitzea? Betidanik entzun izan ohi dut hizkuntzaren garrantzia, baina pentsatzen jarri ostean, ondorio batera iritsi naiz. Pentsatzeak askotan... [+]
Aspaldian bisitatzen ez nuen eta hainbertze gustatzen zitzaidan leku batera joan nintzen aurrekoan. Bertan nengoela, gustura sentitu nintzen eta zera pentsatu nuen: hau da nire leku kuttuna. Kuttuna, kuttuna, kuttuna; hitza jira eta biraka etxerako bidean. Kuriositateak jota... [+]
Nerabeek eta gazteek, ibilbide akademikoan zehar, behin baino gehiagotan jasoko dute lagungarria izango zaien ikasketetarako edo-eta lanbiderako orientabidea. Gidaritza eskaini behar zaie, zalantzez beterik egon ohi baitira erabaki garrantzitsuak hartu behar dituzten bakoitzean,... [+]
Jada bizpahiru aste izango dira irakurri nuenetik, Maialen Akizuren zutabe batean. Aner Peritzek telebistan esandakoak zekartzan: “Bertsolaritza da gizon zis heteroekin ez harremantzera eraman nauena, bertsolaritza delako disidente egin nauena, eta, era berean,... [+]
Beldur hori bada. Badirudi Donald Trump etorri dela Washingtoneko bulego borobila luzerako okupatzera. Bigarren mandatua du, baina bere hurbileko aholkulariei, ez dela txantxetan ari berretsiz gainera, Konstituzioan zenbaki bakan batzuk aldatzeko bere xede zurruna aipatzen die,... [+]
Ansorena´tar Joseba Eneko.
Edonori orto zer den galdetuz gero, goizaldea erantzungo, D´Artagnanen mosketero laguna edo ipurtzuloa, agian. Baina orto- aurrizkiak zuzen adierazten du eta maiz erabiltzen dugu: ortodoxia, ortopedia, ortodontzia... Orduan (datorrena... [+]
“Erresilientzia poltsa”, “biziraupen eskuliburua”, “ebakuazio bizkar-zakua”: hara nolakoak entzun daitezkeen agintarien ahotan azken asteetan.
Iragan hilabeteko adierazpenen artean, Europako Batasunak herritarrei eskatu die... [+]
Ez da Aberri Eguna, Aberri Aukera da euskaldunok behar duguna. Urtean behin errepikatzen dira balizko alderdi zein talde abertzaleen deialdiak, data hauetan, Euskaldunon aberria Euskadi/Euskal Herria da aldarriaren inguruan. Egun bateko kontua izaten da, hala ere. Eta ez batera... [+]
Joan den astean topaketa polit bat izan dut, aspaldi ikusten ez nuen emakume talde batekin, eta egitearen inguruan aritu gara berbetan, teknologia eta sorkuntza espazioei lotuta.
Emakume hauetako nagusiena, jubilatzeko mugan dagoena, programatzailea da eta kodea programatzen... [+]
Hainbatetan esan izan didate arkitektoen lanaren gauzarik indartsuena dela ekoizten duguna betikotu egiten dela. Eraikinaren betikotasunak gizakiaren presentzia tenporala gainditzen duela eta geroko etorkizunean iraunkor egingo gaituela. Eta liburu batekin gertatzen ez den... [+]
Desengainu handia hartu dute euskal feminista askok jakin dutenean Chimamanda Ngozi Adichie idazleak haurdunaldia esternalizatu duela, alegia, surrogate batek ernaldu duela bere haurra, diru truke. Guztiok izan beharko genuke feminista saiakeraren egilea da Adichie, besteak... [+]