Kontrastearen hozberoan
Margoak :: Gonzalo Etxebarria
Non:: Santa Maria elizako klaustroa, Deba
Noiz:: abuztuaren 27ra arte
Gonzalo Etxebarria (Bilbo, 1954) Debara itzuli da. Duela 40 urte Jorge Oteizak sortutako Debako arte eskolan sartu zen Etxebarria, ordurako Oteizak taldea utzita zuen arren. 1981ean ihes egin behar izan zuen Etxebarriak eta orduz geroztik Ipar Euskal Herrian bizi da. Sortzaileentzat ihesa emankorra omen da. Eta orain emankortasun horren emaitza ikusteko aukera dago artistak bi urtez eskola izan zuen herrian, Santa Maria elizaren klaustroko inguru paregabean. Orain dela hamar urte antolatu zuten lehenengoz klaustro horretan margo erakusketa. Udako egun beroetan arkupe gotikoa erakusketa itzal freskoan gozatzeko aukera ematen du. Baina gaur eguraldi goibela dago, grisa eta hotza.
Etxebarriaren lana gris eta hotz aztertu nahi duen ikusleak espresionismo abstraktuaren ezaugarriak aipa ditzake, bereziki espresionismo alemaniarraren eragina izango du kontuan (1970eko hamarkadan ere Debako eskolako Ibarrolak, Sistiagak, Zumetak , Mendiburuk…, elkarri eragiteaz gain, eragin ukaezina jaso zuten Alemaniatik) edo egilea arrazionalismoa eta kaosa bateratzen saiatzen dela azalduko du. Baina Etxebarriak berak esana duenez, ez du maite bere margoei buruz azalpen xeheak ematea. Ikusleak bere obra ulertzea ez da derrigorrezkoa. Erreakzioa bilatzen du publikoarengan, erreakzio hori edozein dela ere, ikusleak zerbait sentitzea nahi du, hunkitzea.
Santa Maria elizan sartu, ezkerrera jo eta margolariak emandako askatasun horrekin iritsi gara klaustrora. Tamaina orotako koadroen koloreek atentzioa ematen dute: gorriek, berde ilunek, hori ia fosforeszenteek… Atentzioa eta berotasuna. Kolore horiek kontraste nabarmena egiten dute elizaren hormekin eta artistak ibilbidearen hasieran erabili zituen eta gaur ere koloreekin nahasten dituen zuri-beltzekin. Eta kontrastea beste hainbat mailatan antzematen da.
Tamaina eta formatuen arteko aldea ere handia da. Koadro handienek hormako zutabe arteko espazioa betetzen duten bitartean, margo txiki karratu nahiz biribiletan begia xehetasunetara joaten da. Margo handienak maiz lerro horizontal batek zeharkatzen ditu, zerua eta lurra bereiziz, nolabaiteko paisaiak sortuz. Eta, hortaz, abstrakzioaren eta figuratibismoaren kontraesana sortzen da, bisitari xalo honen begietan behintzat. Eta formak asmatzera jolastu daiteke ikuslea, hodeietan formak bereizten aritzen garen moduan. Pertsonaia mozorrotua ikusiko du batean, begi bat, itxita, bestean, lerro hori oker bizia tximista irudituko zaio, eta ur auzi berdea antzemango du beste margo batean. Ala basoa da? Berdin dio. Ziur ondokoak beste zerbait ikusiko duela. Sentsazioak helaraztea da kontua.
Zerua, erakusketaren kontrasteekin bat egin nahiko balu bezala, garbitu egin da eta arkuen xaretatik eguzki izpi ahul batzuk sartu dira. Argia aldatzen ari da eta ikuslearen pertzepzioa ere bai. Erakusketa honen agertokia ez baita neutroa, Gonzalo Etxebarriak bizitoki eta lantoki duen Zuberoa harentzat neutroa ez den bezala. “Ene lanetan beti da zerua eta lurra, Zuberoa, eta kaosa. Eta azarea, eta borroka, gestazioa, apokalipsia… Hori da ene intentzioa. Hori da ene margoetan ikusten dudan mundua”.
Iruñeko Arrosadia auzotik pasatzen naizen aldiro sartzen dut burua Santa Marta kaleko tailerrean. Hor da Montse normalean: potetxoan pintzela sartu, trapu batean ia pintura dena kendu eta pintzela mihisean igurzten, begiztan. Bere espazio-denboran sartu naiz gaur eta... [+]
Donostian jaioa, urte mordoxka bat Alkizan eman zituen bizitzen, baserri batean. Inguratzen zuen naturak lilura sortzen zion. Margolari gisa egin da ezagun, nagusiki.
Zirrara eta pasioaren eroale da Arantxa Orbegozo Txitxi (Tolosa, 1962). Bizitza darama eskuetan eta hura eskaintzen dio zuzentzen zaion edonori. Atleta izan da, txirrindularia, eta bere buruari proposatu dizkion beste hainbat diziplinatan aritua. Hala eta guztiz ere, benetan... [+]
Bussum (Herbehereak), 1891ko azaroaren 15a. Johanna Bongerrek (1862-1925) zera idatzi zuen bere egunerokoan: “Urte eta erdiz lurreko emakumerik zoriontsuena izan nintzen. Amets luze eta zoragarria izan zen, amestu litekeen ederrena. Eta ondoren sufrimendu izugarri hau... [+]
Hilma af Klint (Solna, 1862 – Danderyd, 1944) artista suediarra pintura abstraktuaren sortzailetzat jotzen da egun, baina Vasili Kandinskiren aurretik, bere obra abstraktua ezkutuan izan zen 1980ko hamarkadaren erdira arte. Milaka margolan, testu eta koaderno sekretupean... [+]
Klimaren aldeko ekintzaile batzuek Van Goghen Ekiloreak koadroari zopa poto bat jaurtitzeaz, lehenbizi, zera esan behar da: munduko intentziorik onenarekin egindako ekintza izan dela. Bigarrenik berriz, aurrekoari erantsi behar zaio munduko intentziorik onenak ez duela askorik... [+]
Johannes Vermeer margolariaren artelan ezaguna eskaneatu dutenean ezusteko elementu batzuk azaldu dira, egileak gero kendutakoak.
Stockholm (Suedia) 1896. Hilma Af Klint (1862-1944) margolariak eta beste lau lagun artistek boskote bat osatu zuten espiritismo saioak egiteko. Saio horietan oinarrituta, idazketa eta pintura automatikoan jarduten zuten taldekideek. Handik urte batzuetara, Klintek... [+]
San Telmo Museoak Amable Ariasen (1927-1984) 61 akuarela eta 43 marrazki jaso ditu dohaintzan, artistak azken 14 urteetan bikotekide izan zuen Maru Rizoren eskutik. Teatro Principal (Antzoki Zaharra) izeneko serie horrekin erakusketa egiteko asmoa dute datorren urtean,... [+]
Laster beteko dira 50 urte Iruñeko Topaketek hiriburua hartu zutenetik. Huarte enpresari familiak finantzatuta, mundu osoko arte garaikidearen erakusgarri izan zen hiria 1972ko uda hasieran, astebetez. Baina arteaz gain, garaiko tentsio politikoen isla ere izan zen... [+]
Bilboko erdigunean etxarte baten bila nabil. San Mames Zumarkaleko 11. zenbakian kale-kantoi urdinxka bat omen dago, eta, bertan, ezohiko arte-galeria bat. Galdu samar nabil bi dendaren artean hondo urdinean El Callejon Zollo. Molcris idatzita ikusi dudan arte. Pasadizoa igaro... [+]
Mikel Taberna idazlea elkarrizketatu dute Xorroxin irratian. Arkanbele kantak (2021, Susa) poema-liburua eta Ignacio Larra margolariak Beran ikusgai duen erakusketa izan dituzte mintzagai.
Eusko Jaurlaritzak, Bizkaiko Foru Aldundiak eta Bilboko Udalak 300.000 euro ordaindu dituzte lana Madrildik Euskal Herrira ekartzeko. Ekainean, José de la Mano galeristak eraman zuen Madrilgo Arco erakusketara.
Picassoren Guernica obra Euskal Herrira ekartzeko aldarrikapen gisa egin zuen Ibarrolak Guernica Gernikara mihisea. Madrilgo Arco erakusketara eramango dute orain, 1981etik gordeta egon ondoren.