Borboiak eta konpainia

Aurreko artikulua bukatu eta handik bost minutura gertatu zen Juan Carlos Borboikoaren abdikazioa. Hilabete honek zer esan eta zer hausnartu eman du, noski.

1. Zergatik abdikazioa une honetan? Bi arrazoi garbi ikusten ditut. Espainiako erregearen egoera ez zela ona begi-bistakoa zen, eta honetaz pentsatuko zuten (nortzuek ez badakit ere). Baina bi eragile erabakigarri eman dira: Europako hauteskundeetako emaitzak eta Cristina Borboikoaren aferak ekarri duen egozpen penala. Hauteskundeetako emaitzen eragina garbia da: indar politiko batzuen gorakada eta orain arte Koroaren sostengua izan den PSOEk bermatu ahal ez izatea etorkizunean Koroari buruz har zezakeen erabakia. Prozedura penalaren ondorioa ere faktore ukaezina izan da, azken finean alabaren ustezko delituzko jarduera bere erregealdian burutu zen. 

2. Zer egin zitekeen egoera horren aurrean? Aukera berria eta paregabea zen monarkiaz hausnartzeko eta irtenbide demokratikoa emateko. Monarkia-demokrazia eztabaida talde politiko eta sozial desberdinek planteatu dute oso era sinplean baina garbian: nahiz eta estatu demokratiko batzuek monarkia izan estatu sistema, gizarte eta erregimen politiko demokratikoagoak lortzea posible da estatu horietan ere. Edozein estatuburu Koroaz betetzeak ez du zentzurik: talka egiten du arrazoi politiko eta filosofikoarekin eta pertsona guztion berdintasun printzipioarekin. Monarkia sistemak esparru ilun asko ditu eta ez dauka iluntasun hori argitzeko azalpenik. Baina, gainera, monarkiek herriaren legitimaziorik ez badute, Juan Carlos Borboikoarenak baditu beste bekatu batzuk: a) bere jatorria,  Francok izendatua izan zelako, II. Errepublikaren aurka estatu kolpe militarra eman, gerra krudel eta diktatura gogorra ezarri eta gero. Eta ez dago esaterik bekatu hori 1978ko Konstituzioak garbitu zuenik, batetik, “trantsizioko ituna” iraganari beldurrez eta militarren presioz egin baitzen; bestetik, Konstituzioari baietza eman ziotenek ere, pakete oso bati eman ziotelako, eta azkenik, Francoren erregimen krudelaren aurka hitzik ere ez duelako esan bere erregealdian; b) gainera, monarkia zehatz honek badu bestelako legitimazio gabezia, jarduera zintzoak ematen duena: ez da inolako gardentasunik egon –ez diru kontuetan, ezta beste arloetan ere–; ez da inolako kontrol parlamentariorik egon –hau alderdi politiko nagusiei leporatu behar zaie, noski–, eta zentsura gogorra aplikatu da orain oso gutxira arte.

Bazegoen, bai, zer hausnartu eta zer erabaki. Baina alderdi politiko nagusiek ez dute nahi izan, estatua eta herria bide paralelo eta harremanik gabekoak bailiran. PSOEren erantzuna penagarria izan da: arima errepublikarra dutela esan eta monarkikoki jardun.

3. Eta ez dira horrekin konformatu, ez. Gainera, errege ohiari azken oparia egin diote: forudun bihurtu, inolako kargu publikorik ez duen herritarra. Hori edo herritar moduan erantzun behar izatea.

4. Borboikoek konpainia ederra eta eraginkorra izan dute orain arte, baina gero eta urrunago daude herriarengandik. Aukera ona galdu dute errege aldaketa estatuaren sistema aldatzeko. Hala ere, bai Katalunian eta bai hemen ere, aukera garbiak daude horretarako. Baina Espainiako herriak ez zuen horrelakorik merezi: erreferendum bat merezi zuen monarkia edo demokrazia aukeratzeko. Ni errege berria banintz, hau da, Espainiako Felipe VI.a, Gorteei eskatuko nieke horretaz galdetzea herriari. Baina horren logikoa dena ez da gertatuko, noski. Ez konpainia horrekin.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
Teknologia
Gai izango ez garenean

Pertsona nagusiekin edo aniztasun fisiko eta neuronalak dituzten pertsonekin lanean zaudenean, dugun gizartean gaitasunaren ideiak espezie bezala asko mugatzen gaituela ohartzen zara. Hau da, dugun sistemak gauzak modu espezifiko batean egiteagatik jartzen zaitu balioan, eta... [+]


Materialismo histerikoa
Idatzi nahi nuen

Idatzi nahi nuen gabonetako argien alde, eta urteroko ohitura bilakatu aldarrikatzea, kaleak argitzen dituzten aro honetan, espazio publiko apain, alai eta gozagarri bat, klase ikuspegitik. Baina, noski, espazio publiko epelak ere bai, zenbait gazte liburutegietan liburuak... [+]


2024-12-21 | Iñaki Lasa Nuin
Pagadiak

Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.

Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]


Elkar mugituz?

Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.

Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]


Gobernu berriaren aurrekontu neoliberal zaharrak

 Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.


2024-12-20 | Nekane Txapartegi
Izartxoak *, arriskutsuak patriarkatuarentzat

Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]


2024-12-20 | Edu Zelaieta Anta
Pereza

Ez dakit zuek ere pertzepzio bera ote duzuen –aitor dut: modu azientifikoan hasi naiz idazten hemen–. Pereza hitzaren hedatze naturalaz ari naiz. Gero eta gehiago aditzen baitut Hego Euskal Herriko bazterretan: euskaraz, espainolez eta, jakina, euskañolez... [+]


2024-12-20 | Hiruki Larroxa
Irribarre egin, murtxikatu eta isildu

Askok, Gabonetan, ilusioa baino alferkeria handiagoa sentitzen dugu familia-otordu eta -topaketetan pentsatzean. Baina aurreratzen dizuegu ez dela otordua bera kolektiboki deseroso sentiarazten gaituena, familia tradizionala definitzen duen normatibitatea baizik. Are gehiago,... [+]


2024-12-20 | Sonia González
DSBEren ‘humilladeroa’

Betidanik begitandu zait esanguratsuagoa han-hemenka topa daitezkeen guruztokiei gazteleraz esaten zaien modua: humilladero. Ez al da guruztoki edo santutxo izen nahiko light, zuri edo haragoko konnotaziorik gabekoa? Azken batez, bertatik pasatzen zen oro umiliatu behar zen... [+]


Siriako Arabiar Errepublikaren amaiera

Siriako Arabiar Errepublikaren amaierak harridura handia sortu du, gertatu den moduagatik: azkar eta ia erresistentziarik gabe. Halere, ez da hain arraroa herrialdea suntsituta, pobretuta eta zatitua zegoela kontutan hartzen badugu. Aspalditik siriar gehienen ardura ez zen nor... [+]


Oasiaren ondorena

Nobedadea izan ohi da Durangoko Azokari lotzen zaion hitz entzunenetako bat. Nobedadea han, eta nobedadea hemen. Zenbaitetan, ordea, lehengokoari beste itxura ematea aski izaten da etiketa hori itsasteko. Talentu berriztagarriz birmasterizatutako CDek eta berrargitalpenek badute... [+]


Euskararen Eguneko manifestu bat

Euskara txikitasunean handia den ur emaria dugu. Bertako tanta bakoitzak gure kultura ureztatzen eta biziberritzen du. Egarri den hari itsaso bete ur eskaini. Euskara putzu sakon eta ilun batetik etorri izan bada ere, guztiok atera dugu gure ur-gazi lagina, eta guztiok bilakatu... [+]


Frantziara eta Espainiara bidean

Azaroaren erdialdean ARGIA komunikabidearen efemeridearen bitartez gogoratu dut espainiar selekzioan jokatzen jarraitzeko ukoa duela 25 urte egin nuela. Efemeride horrek atzera begiratzeko eta hausnarketa egiteko aukera eman dit.

Nazioarteko Kirol lehiak herrialdeen arteko... [+]


2024-12-20 | Hainbat egile*
Pornografia gaztetan

Gazteak gero eta lehenago hasten dira pornografia kontsumitzen; izan ere, bere sexu heziketa bakarra da pornoa. Nola demontre heldu gara honaino?

Gaur egun, onartu behar da Interneti esker pornografia ikustea askoz errazagoa dela. Tamalez, klik baten bidez 7-9 urte arteko... [+]


Eguneraketa berriak daude