Dendariek ere euskaraz nahi dute

  • Gares eta Iruñerriko 252 saltokik sinatu dute Euskara merkataritzara hitzarmena. Merkatari horietako bi dira Amaia Aizpun eta Anabel Larrayoz, lehena arte tailerraren jabea eta bigarrena ostalaria. Harro daude euskarari ateak zabaldu dizkiotelako.

Ezkerretik eskuinera, Anabel Larrayoz eta Amaia Aizpun. Haien negozioetan euskarak tokia izan dezan saiatzen dira, garbi baitaukate euskarak kendu baino eman egiten diela.
Ezkerretik eskuinera, Anabel Larrayoz eta Amaia Aizpun. Haien negozioetan euskarak tokia izan dezan saiatzen dira, garbi baitaukate euskarak kendu baino eman egiten diela.

Txalapartari parea eta Gure hizkuntza, gure soinua esaldia jasotzen dituen marrazki handi batek jantzi du orain gutxi arte Garesko erakusleiho bat. Amaia Aizpunen Arte eta diseinu tailerreko ataria da.

Denda barruko artelan modernoetan ere euskal tradizioko hainbat zertzelada ikus daitezke. “Sarritan gure izaera eta sustraiak erakusten ditu arteak eta euskaldunentzako keinu moduko bat izan daitezke”, dio Aizpunek.

Margolanak, eskultura, pintura, diseinu grafikoa, bitxi eta apaingarriak… jakintzagai ugari lantzen ditu artista gazteak; eta haur zein helduentzako marrazki eta pintura tailerrak ematen ditu bertan. Orain hiru urte denda ireki zuenean sartu zen Euskara merkataritzara proiektuan.

Salerosketetako hizkuntza harremanak ditu abiapuntu 1994an sortutako programa horrek. Euskararen erabilera bultzatzeko helburuarekin jaio zen Burlatan eta gutxinaka, beste hainbat herriren atxikimenduak jaso ditu. Guztira hamar dira planarekin bat egin duten toki entitateak: Antsoain, Aranguren, Atarrabia, Berriobeiti, Berriozar, Burlata, Gares, Oltza Zendea, Uharte eta Zizur Nagusia.

Euskara eta berrikuntza soziala ardatz dituen Emun kooperatiba arduratzen da kanpainaren kudeaketaz udalerrietako teknikariekin batera. Orotariko komertzioek hartzen dute parte: ileapaindegiak, tabernak, loradendak, fisioterapeutak edota Aizpunena bezalako arte tailerrak.

“Oro har, herri euskaltzalea da gurea, baina euskal hiztunak ez gara hainbeste”, baieztatu du garestarrak. Horregatik orain arte ez da tailerretarako talde euskaldunik eratu. “Adin edo maila antzekoa, ordutegiak, hizkuntza eta modalitate bera landu nahi dutenak elkartzea nekeza da oso, gehienbat herri txiki batean”.

Tortotxiki fundazioarekin elkarlanean lortu du haurrentzako tailerrak euskaraz ematea. “Garesko euskararen normalkuntzan lan handia egiten du erakunde horrek, helduekin AEK-k egiten duen bezalaxe”.

Hori dela eta beharrezko ikusten ditu Euskara merkataritzara bezalako proiektuak. “Gure hizkuntza kalera ateratzeko garrantzitsua da dendariek eta jendaurrean lan egiten dugunok euskara ikasi eta erabiltzea eta kanpaina honek horretarako baliabide egokiak eskaintzen ditu”.

Hizkuntza teknikariek zuzeneko harremana dute merkatariekin, norberari egokitutako plana zehazteko. Lantzean behin bisitak egiten dituzte saltokietara bertako egoera linguistikoa jaso eta euskararen erabilera sustatzeko urratsak adosteko.

Hitzarmena sinatzen duten saltzaileek ez dute euskaraz jakin beharrik. Norberak erabakitzen du zein den hartu nahi duen konpromiso maila.

Udalek diruz laguntzen dute programa, eta beraz, merkatarientzako doakoa da. Itzulpen eta aholkularitza zerbitzuaz gain baliabide materialak ere banatzen zaizkie. Besteak beste, ordutegiak, ‘zabalik’ edo ‘itxita’ ipintzen duten kartelak, informazio orriak, beherapenen afixak, kanpaina eta data berezietako iragarkiak. Gainera, euskara ikasteko erraztasun eta diru-laguntzak eskaintzen zaizkie dendariei; eta azken urteetan asko dira klaseetan hasi diren saltzaileak.   

Tabernariak lehen hitza euskaraz

Anabel Larrayozen kasua da hori, Artikako kultur etxeko taberna darama berak eta euskara ikasteko saiakera ugari egin ditu. Euskaltegian, Hizkuntza Eskolan eta merkatariei eskainitako eskoletan ibili da, besteak beste. Azken horretan ordutegi arazoak izan dira oztopo nagusia; eskolak eguerdian izanik bateraezina zaiolako ostalaritzako lanarekin.

Hala ere, ez dio ikasteari utzi eta herriko talde batekin elkartzen da astelehenero euskara landu eta mintza praktika egiteko. Ikasturte garaian kultur etxean batzen dira herriko irakasle batekin; eta udan bere tabernan elkartzen dira euren kabuz.

Ilobekin ere euskaraz saiatzen dela dio, baina haiek “amona, euskaraz gaizki egiten duzu” erantzun eta gaztelaniara jo ohi dutela aitortzen du. “Haiek ikastetxean hitz egiten dute euskaraz, baina handik kanpo oso gutxi, etxean ez dutelako aukerarik. Hortaz, arlo akademikoarekin lotzen dute hizkuntza; eta pena da”.

Horren ildotik aipatzen du “merkataritzak gure herrietako paisaia linguistikoan eragin handia” duela. “Saltzaileek agurrak eta oinarrizko gauzak euskaraz esango balituzte hizkuntza biziago egonen litzateke”, defendatu du Larrayozek. “Umeek eta jendarte osoak kaleko hizkuntza bezala ikusiko lukete, eguneroko jardunean erabiltzekoa”, gaineratu du.

Artikako ostatuan oinarrizko zenbait esaldi euskaraz nola esaten diren biltzen dituzten kartelak daude paretetan, eta askok begiratzen omen diote jakin-minez. “Dudarik gabe Hau etxearen kontura esaldia da arrakastatsuena, egunero esaten baitit baten batek”, dio txantxetan tabernariak. “Jendeak kartelari erreparatzen dion seinale da hori, eta batzuk euskaraz eskatzen ere saiatzen dira”, gaineratu du.

Larrayozen aburuz, “bezero euskaldunek eskertzen dute euskarazko errotuluak, oharrak eta kartelak ikustea. Espazioa arnasgune moduan identifikatzen dute. Gainera, ongi egin ez arren gustatzen zaie euskaraz ikasten ari naizela jakitea, haiekin saiatzea. Ilusioa egiten die”.

Euskara ikasleei lotsagatik euskaraz solastea asko kostatzen zaiela uste du ostalariak. “Konplexuak alde batera utzi eta ahalik eta gehien erabiltzera” animatu nahi ditu merkatari euskaldun berriak.

Hala ere, euskaldun askok ikasten ari direnekin duten pazientzia faltaz kexu da Larrayoz. Bera oinarrizko kontuetan ongi moldatzen dela dio, jendea agurtu, zer nahi duen galdetu, kobratu eta abar. “Baina elkarrizketa hasi eta apur bat kostatzen zaidala ikusten duten bezain pronto hizkuntzaz aldatzen dute”.

Urte hauetan guztietan ez duela egitasmoaren kontrako jarrerarik nozitu esan du artikarrak. “Mentalitatea aldatzen ari dela uste dut, euskararekiko errespetua nagusitzen ari da azken aldian”.

Aizpunek ere, bide beretik dio ekimenak ez diola inongo eragozpenik ekarri: “Garesen bada portzentaje bat euskararen kontrako jarrera duena, baina zorionez gutxiengoa da”.

Bere ustez euskararekiko atxikimendua “plus bat da, zerbitzua hobetzeko modu bat”. Ateak itxi baino aukerak zabaltzen dizkiola uste du, berari interesatzen zaion publikoarengana iristeko bide izan daitekeelako.


Azkenak
2025-02-13 | Axier Lopez
Balea eta izurde sarraskiaren aurkako boikota

Faroe uharteetan, Ipar Atlantikoko artxipelago bat, Danimarkaren kontrolpean, urtero ehunka zetazeo hiltzen dituzte –normalean milatik gora–. Batzuek "tradizioa" deitzen diote, hainbat mendetako antzinatasuna duelako. Baina odolez gorritutako hondartzan... [+]


2025-02-13 | Gedar
Errusiako gasa Europara itzuli da, TurkStream bidetik

Ukrainako fluxua eten ostean, Errusiako gasa jasotzen jarraituko duela iragarri du Eslovakiak, eta Transnistriak uko egin dio Europaren "laguntzari".


GUET Gasteizko Unibertsitateko Emakume Taldea
“Nola da posible irakasleak EHUn jarraitzea? Urteak daramatza erasoak egiten, eta jakina zen”

Gasteizko Campuseko Filologia Hispanikoko irakasle baten aurkako salaketen berri izan bezain azkar, asanblada irekia egin zuen GUET Gasteizko Unibertsitateko Emakume Taldeak. Aste bakarrean “hamarnaka” salaketa eta testigantza berri jaso dituzte. Irakaslearen... [+]


Aski Da mugimendua Irungo Udalarekin bildu da: hizkuntza politika berri baten lehen urratsak?

Gabonetako argiak pizteko ekitaldia espainolez egin izanak, Irungo euskaldunak haserretzeaz harago, Aski Da! mugimendua abiatu zuen: herriko 40 elkarteren indarrak batuta, Irungo udal gobernuarekin bildu dira orain, alkatea eta Euskara zinegotzia tarteko, herriko eragileak... [+]


1936an kontzentrazio esparru izandako Pequeña Velocidad pabiloia mantendu egingo dute Irunen

Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]


Irakasle baten jazarpena eta ukituak
EHUk baieztatu du hainbat salaketa formal jaso dituela eta genero indarkeriaren aurkako protokoloa aktibatua duela

EHUko Errektoretza Taldeak ARGIAra igorritako oharrean zehaztu duenez, Filologia Hispanikoko irakaslearen aurkako salaketen "berri izan zuen unetik abian da protokoloak zehazten duen prozedura". Denuncias Euskal Herria Instagrameko kontuan bost salaketa anonimo... [+]


Tabakoaren kea irensten duten haurrek erretzaile aktiboen antzeko arrastoak dituzte DNAn

Erretzailea ez izan arren tabakoaren kea jarraikortasunez irensteak ekar ditzaken osasun arazoak ikertu ditu Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak, eta frogatu du arrasto arriskutsuak uzten dituela haurren DNAn.


2025-02-12 | Hala Bedi
Maren Lazpiur (Ikasle Abertzaleak): “Gizartean gertatzen ari den gorakada erreakzionario horretan, unibertsitatea ez da salbu gelditzen”

Kurtso hasieran, 2024ko irailean EHUko Bizkaiko campusean lan-zuzenbidea irakasten zuen irakasle faxista baten berri eman zuten ikasleek. Beste irakasle bat salatu berri dute, oraingoan EHUko Arabako campusean Farmazia Fakultatean, sare sozialetan mezu eta ideia erreakzionarioak... [+]


Netanyahuk gerrarekin mehatxu egin du larunbatean preso trukea egiten ez bada

"Hamasek gure bahituak larunbat eguerdia baino lehen itzultzen ez baditu, su-etena amaitu egingo da eta armadak gogor borrokatuko du Hamas garaitu arte", adierazi du Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk, talde palestinarrak preso trukea behin-behinean... [+]


2025-02-12 | Euskal Irratiak
Marieniako lurren aldeko militanteen epaiketa, irailaren 9ra gibelatua

Irailaren 9ra gibelatu dute Kanboko kontseiluan gertatu kalapiten harira, hiru auzipetuen epaiketa. 2024eko apirilean Kanboko kontseilu denboran Marienia ez hunki kolektiboko kideek burutu zuten ekintzan, Christian Devèze auzapeza erori zen bultzada batean. Hautetsien... [+]


Adimen artifizialean 200.000 milioi euro inbertitzeko konpromisoa hartu du Europak

Otsailaren 10 eta 11n ehun bat estatuburu elkartu dira Parisen, Adimen Artifizialaren sektoreko ordezkariekin batera, AAri buruzko laugarren gailurraren kari. Abiadura handian garatzen ari den teknologia horri buruzko kezkak eta galderak entzun badira ere, ez zen horientzako... [+]


Yamili Chan Dzul. Emakume, indigena, prekarizatu
“Gure mugimenduak ahultzeko estrategiaren parte da emakumeak hiltzea”

Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]


Teknologia
Bilakaera kontzientea

Zer jakin behar dut? Norekin erlazionatu behar dut? Non bizi behar dut? Ardura horiekin gabiltza gizakiok gure gizarteen baitan bizitza on baten ideia bizitzeko bidean. Ondo erantzuten ez badakigu, bazterretan geratuko garen beldurrez.

Joan den astean, kanpoan geratzearen... [+]


Eguneraketa berriak daude