Hamar herritarretik sei etxean geratu da Europako Legebiltzarrerako hauteskunde hauetan. 1979an parte hartzea %62koa izan zen, 35 urte geroago %43,1ekoa. Nahi duena kontsolatu daiteke esanez duela bost urte baino hamarren bat gehiago izan dela parte-hartzea, lehen aldiz igoera sumatu dela… Baina datu horiek lotsagarriak dira, areago kontuan edukita zenbait estatutan Europako bozen data aprobetxatu dutela herritarrei gertukoago zaizkien udal hauteskundeak egiteko.

Marketin guztia erabilita ere ez dira kapaz izan hautesleria mobilizatzeko. Kanpainan barrena mila bider errepikatu digute Europako Parlamentuak eskumen gehiago izango dituela hemendik aurrera, Lisboako Itunak tresna gehiago emango omen dizkiola hemizikloari. Eta promoziorako ikur gisa jarri dute Europar Batzordearen presidentearen aukeraketa, lehen aldiz legebiltzarraren esku legokeena.

Emaitzak jakin eta berehala Jean-Claude Junker hautagai popularrak presidente kargua aldarrikatu zuen txio batean. Martin Schulz sozialdemokrata berriz, bestelako aliantzak egiteko prest agertu da presidentetza eskuratzeko. Egoera nahasia ikusita, bada iradoki duenik hautagai izan ez den norbait jarri beharko litzatekeela presidente. Baina hori ulergaitza litzateke legitimitate demokratikoaren ikuspuntutik.

Arku parlamentarioaren koloreak begiratuta, lehen kolpean antzeman liteke eskuin tradizionalaren atzerakada –Europako Alderdi Popularrak (EPP) hamarnaka eserleku galdu ditu–; baina bisorea ondo enfokatuz gero, Europak eskuinera nabarmen egin duela konturatuko gara, ultraeskuindarrek 100 eserleku baino gehiago lortu dituztelako.

Frantzian Le Pen-en alderdia izan da garaile (%26), Ingalaterran UKIP (%29) eta Danimarkan DF (%23). Austrian FPÖk botoen ia %20 lortu du eta Grezian neonaziek %10 baino gehiago. Eskuin muturreko alderdi populista gehiago ere izango dira Bruselan: Italiako Lega Nord (%6), Alemaniarentzako Alternatiba (%7), Egiazko Finlandiarrak (%13)… Taldea osatzeko gutxienez zazpi estatutako 25 eserleku behar dituzte. Ikusi behar, nahiko multzo heterogeneoa osatzen baitute.
Alderdi antieuropear eta xenofoboek Bruselan zuzenean izan dezaketen indarretik harago, kezkagarriagoa gerta liteke talde handiek bultzatutako politiketan izango duten eragina, immigrazioaren inguruko diskurtso arrazistan esaterako.

Fronte Nazionalaren lurrikara Frantzian

Maiatzaren 25ean hautestontziak itxi eta berehala Frantzian argitaraturiko zundaketek, Le Pen-en Front National alderdiari ematen zioten garaipena. Ez zen kontaketa ofizialaren beharrik izan alarma gorria pizteko. Hexagonoko ordezkari politiko eta pentsalarien hitzek egoeraren larritasuna adierazten zuten.

Jean Marie Le Pen FNren fundatzaileak jo zuen erreakzio-kate horren lehen ukabilkada: “Desegin egin behar da Frantziako Asanblea Nazionala”. Ségolène Royal Ekologia ministro sozialista: “Gainerako mundu osoarentzat astindua izan da hau”. José Bové aktibista: “Fronte Nazionalaren garaipena erabateko iruzurra izan da”. Edgar Morin soziologoa: “Besteen ezintasunak, itsutasunak, utzikeriak, ekarri dute Front Nationalen garaipena. Horrela jarraitzekotan, hau hasiera besterik ez da”. Eta azkenik, Valls lehen ministroa: “Hau ez da alarma, hau lurrikara da”.

FNk botoen %26 eta 24 eserleku lortu ditu. Garaipen historiko hori Europan eman den protesta botoaren erakusle nagusienetakoa da. Asko dira estatuen austeritate politikek nazkaturiko herritarrak, eta horietako zati handi batek jo du FN gisako alderdi populistei botoa ematera. Frantziako Gobernuak abiatutako 50.000 milioi euroko murrizketa plana ez zaio merke atera alderdi sozialistari –botoen %14,1ekin historiako emaitza kaskarrenak izan ditu–. Ez da sekretua finantza merkatuek Frantzia dutela jo puntuan, defizit publikoaren muga gainditu duelako. Horrek tesitura zailean jarriko du Hollande: dogma neoliberala onartu eta FNri bazka eman ala finantza marrazoak dabiltzan itsasora salto egin.

Bipartidismoa garaitu ahal da Espainian

PPk eta PSOEk Espainian hamarkadatan izan dute hegemonia krisian agertu da hauteskundeotan. Bi alderdiek 5 milioi boto galdu dituzte 2009koekin konparatuta. Alderdi Popularrak zortzi eserleku galdu ditu –24tik 16ra jaitsi da– eta sozialistek bederatzi –23tik 14ra–. Izquierda Unida, UPyD eta Podemos alderdiak izan dira boto galera hori baliatu dutenak.

Adierazgarria da Podemos ezkertiarraren kasua, sortu berria izan arren 1.246.000 boto lortu ditu estatu osoan eta bost eserleku izango ditu Bruselan. Pablo Iglesias bozeramaileak La Sexta telebista katean zera zioen: “Lasaitasunerako deia egin nahi dut, egia da ‘leinuen’ alderdiek jipoi serioa jaso dutela, baina oraindik ez dugu gure helburua bete, oraindik ez ditugu gainditu”.

Espainiako Estatuan parte-hartzea bere horretan geratu da, baina Kataluniako gorakadari esker izan da hori –2009an baino %11 gorago–. Hautesleria independentista mobilizatu da printzerrian eta ERCren garaipena ekarri du horrek. Beste behin, katalanek Estatuarengandik nabarmentzeko modua aurkitu dute, eta prozesu soberanista jendartean noraino errotu den erakusten du horrek.

Antzeko prozesu soberanista daramaten eskoziarren artean, Alex Salmond buru duen SNP alderdiak UKIPen igoera ikusgarriari eutsi dio eta duela bost urteko emaitza antzekoak lortu ditu, independentzia erreferenduma lau hilabete barru egingo denean. Flandrian berriz, N-VA alderdi eskuindar independentistak botoen %32 eskuratu du eta alderdi kristau-demokratarekiko aldea zabaltzea lortu du.