Mendukilo, Aralarren bihotzera sarbidea
Hainbat ikerlariren hitzetan lur azpia ikertzeke geratzen den azken kontinentea da. Gaurkoan Mendukilo leizea bisitatuko dugu, Aralarreko mendilerroaren magalean, Larraungo (Nafarroa) bailaran. Lur azpiko altxorrak nahi duen orori erakusteko asmoz, 2005ean zabaldu zuten mundu berezi horretan murgiltzeko sarbidea.
Herensugearen gotorlekurainoko sarbideak 350 metro ditu; bost gelatan dago banatuta, baina egun, fauna eta haitzuloaren kalitatea zaintzeko asmoz, horietako hiru daude zabalik. Ordubete eta erdiko bisitan eguzkiak argiztatutako Artzainzulo gela, eta eguzkitik urrun dauden Laminosin eta Herensugearen gotorlekua –hogei metroko altuera eta 60 metroko luzera– ezagutzeko parada izango du bisitariak. Bisitetan ikusten ez badira ere beste bi gela baditu, esan bezala, Mendukilok; bolumen handiko Gerlariaren gela, eta Intxixuen gotorlekua, beheranzko tutu estua. Horiez gain, Laminosin gelak badu bisitatzen ez den leku bat ere. Baina bisitariak ezagutuko dituen hiru gelek zur eta lur utziko dute, ziur.
Formazio geologiko askok, eta estalaktita eta estalagmitek, uraren bidea erakutsiko diote ikusleari. Batzuk hilda daude, jada urak bertan lanik egiten ez duelako, besteak aldiz bizi-bizirik. Guztiak gertutik ikusten dira, eta horien berezitasunak sortzen ditu lehen harridurak.
Herensugea bidelagun
Horrez gain, kobarekin zerikusia duten kondairak aipatuko dizkigute. Aralarren elezaharreko herensugearen istorioak, konparazio baterako, zer esan handia emango du bidean zehar. Haren ahoa dirudien formazioa baita protagonistetako bat.
Bisita guztia pasabide baten bitartez, argiztapen dinamikoaz lagunduta egiten da, eta eskaileretan gora eta behera arituta kobaren hainbat sekretu ezagutuko ditu bisitariak. Lur azpiak berez dituen zailtasunak erraztuta, nahi duen orok egin ahalko du koban barrena bidea. Bisitarien aurpegietan ikusten da lurraren azpiko sekretuek sortzen duten zirrara. Familiak dira nagusi, eta haurren begiek islatzen dute egokien koba hauen handitasuna. “Mendi barrualde hori zer den oso ongi sentitzen da; zer den iluntasuna, eta zer lasaitasuna. Horrez gain, milioika urtean urak bere lana nola egin duen ere ulertzen da bidean”, dio bisitari batek.
Lasaitasun horretatik ihesi, abentura bila dabiltzanak badute lekua Mendukilon. Soka lodiz lagunduta, kobaren bihotzetik haratago, hesteetara ere iritsi ahalko baitira, koban behera 70 metro eginaz. Lurrazaletik hain urrun dagoen altuera horretara jaitsita, kaskoetan dituzten argiak itzalita, isiltasuna bilatzen dute une batez abentura maite duten horiek; hala, kobazuloaren barrenak entzun eta bizitzeko aukera izaten baitute.
www.mendukilo.com edota 948 396 095 telefonoan.
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]
Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
Esako urtegia handitzeko proiektua berraztertu dezala eskatu dio Chunta Aragonesista alderdiak Espainiako Gobernuari, tanta hotzak berriki utzitako hondamendia ikusita. Halako euriteak jasanez gero, Esak ur hori guztia askatzeko gaitasun nahikorik ez lukeela izango eta... [+]
Iruñeko Erorien monumentua faxismoaren salaketarako eta memoria demokratikorako Maravillas Lamberto interpretazio zentroa bilakatzea adostu dute EH Bildu, PSN eta Geroa Baik. Eraikinaren parte bat eraitsiko dute, eta adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko... [+]
UNESCOk Munduko Biosfera Erreserben Sarea zabaldu du hamaika izendapen berrirekin, horien artean da Iratiko Oihana. Astearte honetan jaso dute diploma Zaraitzu eta Aezkoa ibarretako presidenteek Ariben.
56 urteko garraiolari lesakarra hil zen lanean Irunen, kamioia kargatzen ari zela. Transportes Etxetrans enpresako langilea zen. Aurten 11 garraiolari hil dira lanean, horietariko asko, azken hau bezala, bihotzekoak jota LAB sindikatuak ohar batean jakinarazi duen bezala... [+]
2022ko urrian Iruñeko Sadar futbol zelaian jokatu zen Espainiako eta AEBetako emakumezkoen futbol selekzioen arteko partiduko zaleak iraintzea eta jazartzea leporatu zizkioten hainbat laguni. Epaiketa egin berri da eta akusatuak absolbitu ditu Iruñeko Zigor Arloko... [+]
Lo Que no te Cuentan de Vitoria eta Lo Que no te Cuentan de Pamplona Telegram taldeak sortu ditu Lo Que no te Cuentan de Donosti taldearen administratzaileetako batek berriki. Gasteizko kontuak ez du jarduerarik momentuz, baina Iruñekoak 500 jarraitzailetik gora ditu eta... [+]
Nafarroan torturatutako ia mila pertsonaren errealitatea eraldatzen hasi berri dela azaldu du antolakuntzak. Nafarroako torturaren biktimen lehen aitortza ofiziala aurtengo apirilean egin zen, eta oraingoa antzeko prozesuetatik igaro diren beste torturatuekin eta gaian aditu... [+]
Ingurumena kaltetzen duten proiektuen aurrean laguntza tekniko, juridiko eta administratiboa eskaintzen du Sustrai Erakuntza fundazioak Nafarroan. Urteetako ibilbidea dute eta hamaika helegite eta informe osatu dituzte hainbat proiekturi aurka egiteko: AHT, harrobiak, zentral... [+]
Altsasuko enpresak likidaziorik gabeko hartzekodunen lehiaketa iragarri zuen pasa den asteartean, 48,8 miloi euroko zorra baitu autobusen enpresak. Gaur egun 367 pertsonak egiten duten lan bertan.
Indar armatuek zibersegurtasunari buruzko lehiaketa bat antolatu eta ekimena Nafarroako DBH ikastetxe guztietara heldu da; amaierako fasea Aranjuezeko Guardia Zibilaren akademian ospatuko dute. LAB sindikatuak gogora ekarri ditu duela hainbat urte irakasleen ideologiaren arabera... [+]