Lur emankorra
Ez omen da antzerkia, ez dantza, ezta performancea ere. Eta ororen gainetik, ez da errezitaldi musikatua. Ikus-entzunezkoek lagundutako errezitaldi dramatizatua apika?
Izenak izen, astearte iluntze batez Gasteizko Parral taberna goraino betetzeko gai izan zen Mikel Ayerbek eta Iñigo Astizek azken honen Baita hondakinak ere (Susa, 2012) liburuko zenbait poemetan oinarrituta garatu duten ikuskizuna: Hondakindegia.
Lau aulki, mahai bat, poltsa bete lur eta baso bat ardo. Eta gorputzak. Ez dute besterik behar poemek iradokitako esperimentu eta itaunak taularatzeko. Gorpuzteko. Soila bezain adierazkorra da emaitza, Astizen poemen neurrikoa; “loratze poetikorik gabea”, biluzia eta ederra.
Irakurketekin batera, poemek iradokitako akzio edo egoerak irudikatzen dituzte oholtzan: banaka edo binaka; batak errezitatu eta besteak antzeztuz –Astizek Esperimentu geofagoa l(ab)orategian olerkia errezitatu bitartean, ahoa lurrez betetzen du Ayerbek–, edota bien ahotsak tartekatuz. Horri esker, poemen oihartzuna biderkatu egiten da, paperean jada igartzen diren joerak nabarmenduz batzuetan, eta baita tarteka ñabardura berriak agerraraziz ere.
Heriotza eta mina ardatz edota abiapuntu dituzte ikuskizuna osatzen duten hainbat poemek. Haatik, umoreak ere badu tarterik: bete-betean asmatu dute Astizek poemetan bikain darabilen (auto)ironia sotila, irria piztearekin batera barrena urratzen dizuna, oholtzara eramaten.
Azpimarratzekoak dira Hasier Goikolea eta Iñigo Astizek elkarlanean egindako ikus-entzunezkoak ere. Ikuskizuna aberastu egiten dute hizlariei lipar batez arnasa hartzeko tartea eskaintzearekin batera. Aipamen berezia merezi du Esperimentu geo-domestikoa ilunpetan poemak narratzen duen ariketatik abiatuta gauzatu dutenak: hiru laguni aipatu poemako esperimentua errepikatzeko eskatu diete –etxean daudela, begiak itxi eta lehenagoko etxea gogoratzeko ahalegina egiteko– eta grabatu egin dute prozesua. Zirraragarri egiten da hiru “subjektuak” iraganak garunetan utzi dizkien hondakin erreal horiek deskribatzen ikustea.
Baina jatorrizko testuak ez du protagonismoa galtzen, eta zentzu horretan, ezin da Hondakindegiaz hitz egin Euskal Herria (Ginsberg erara) poema luze eta antologikoa ahotan hartu gabe. Euskal Herriari ozen mintzo zaio Astiz, baita Ayerberen ahotsetik ere, aitortza pertsonalak eta aurpegiratzeak tartekatuz eta sorterriak sortzen dizkion kontraesanak agerian utziz (“Euskal Herria, zer gezur errespetatu behar nizuke nik? / nork pasa dit zure lekukoa?, nire gezurra al zara?”).
Osagai horiek guztiek Parral bete genuenon txaloak irabazi zituzten, ondo merezita irabazi ere. Ikuskizunaz gozatzeko beste aukerarik ere izango omen da laster. Oraindik egin ez duzuenoi esperimentua dastatzeak merezi duela esango nizueke. Nik bederen, ederki berdinduta eta liburua berrirakurtzeko gogoz egin nuen etxerako bidea, lorerik emango ez badu ere, irentsitako lurra hondakin antzua ez denaren (ustezko) ziurtasunarekin.
Berangoko euskal preso politikoa Zaballako espetxean dago gaur egun eta bertatik helarazitako idazkian Euskal Preso Politikoen Kolektiboa utzi duela iragarri du.
NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.
Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.
Garraio publikoak erdi prezioan jarraituko du datorren urtean ere, Espainiako Gobernuak bere hobarien parteari eutsiko diola iragarri ostean.
Realaren eta PSGren arteko futbol partidu batean larri zauritu zuten zalearen kasuan, epaileak onartu du familiaren abokatuek egun hartako bideo irudi guztietara sarbidea izatea. Oldarraldian parte hartu zuten ertzain taldeetako arduradunak identifikatzeko ikerketa ere eskatu du.
Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]
Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]
Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]
Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.
Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]
Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]
HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.
Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]
Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]