Arroxa da amodioa


2014ko urtarrilaren 16an
Judaren edo amodioaren arbola, Cercis siliquastrum. (Argazkia: Amada44-CC)
Judaren edo amodioaren arbola, Cercis siliquastrum. (Argazkia: Amada44-CC)

Algarrobondoaren tankerakoa da Judaren arbola. Ceratonia siliqua bat eta Cercis siliquastrum bestea; zientzia-izen binomialak ederki jaso zuen: siliquastrum izenak siliqua-ren antzekoa adierazten du. Biek lore gorrizta deigarriak dituzte, adar puntta berrietan eman beharrean zura zaharrean ere irekitzen dituztenak, eta haziak leka ilunetan ontzen. Jatorriak ematen ote die tankera? Mediterraneoaren haranzko aldeko muturretik ekarritakoak dira biak. Handik ekialdera, batek daki nondarrak...

Diru eta odol egarriak asetzeko armadak dira erlijioak, eta lan horietarako asmotan, mutur hartako Palestina aldera gurutzadetan joandako kristauek ekarria omen da Judaren arbola hau. 1200 urtea aldera, Frantziara. Frantsesez Judeako arbola deitzen dute. Inguruko hizkuntzetan, ordea, Judaren arbola deitzea, itxuraz, armada odolzaleen imajinarioa borobiltzeko erabili izan da: Juda apostoluak, Jesus salatu eta saldu ostean, holako arbola batean urkatu omen zuen bere burua: Judaren arbola. Armada haien arteko hartu-eman eta trukeen bidegurutze garrantzitsua izan zen, baita ere, Istanbul. Europa eta Asia, eta Mediterraneoa eta Itsaso Beltza lotzen dituen Bosforo itsasarteko mendi magalak, Bizantzioko garaian, Judaren arbolez jantzita omen zeuden. Ikusgarria izango zen: hainbeste munduren arteko pendiz haiek lore gorri, gorrizta, gorrindol, purpura, arrosez jantzitako arbolez jantzita. Enperadoreek soilik erabili omen zezaketen kolore hori soinekoetan, eta kolore horretan loratzen ziren landareak nahi zituzten nonahi: idi-bihotza (Tulipa sp.), Konstantinoplako akazia (Albizia julibrissin). Enperadore haien ondorengo dituzte kristauen armadan kardinalak, ez alferrik gazteleraz purpurados deitzen dituzte. Hayate manga komiki japoniar sonatuko protagonista, arrosa koloreko ilea duen mutil gaztearen izena arbola honena da.

Judaren arbolaren loreak jan egiten dira, min goxoa dute. Capparis spinosa, kaparra lorea bezala, ozpinetan edukitakoak omen dira gozoenak.

Odola, apostolu urkatuak, soineko purpurak, enperadoreak, kardinalak, mutil gazteak, ozpin gozoa... Eta azak ontzeko, hostoak bihotzaren antza du. Amodioaren arbola ere deitzen zaio. Izen ezagunena horixe izango du. Eskerrak haren azalarekin buruko mina kentzen den!


ASTEKARIA
2014ko urtarrilaren 19a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Kanal honetatik interesatuko zaizu: Zuhaitzak
2024-09-23 | Garazi Zabaleta
Bero latzaren aurrean hiriak birnaturalizatzeko beharra

Euskal Herriaren zatirik handiena klima zonalde epelean kokatuta egon arren, Arabako eta Nafarroako hegoaldean ez ezik, edonora hedatzen dira udako bero bolada latzak. Eta, dirudienez, klima aldaketarekin okerrera eginen du egoerak –edo egiten ari da, honezkero?–... [+]


Asfaltozko patioa zuhaitz eta landarez betetako zelai bihurtu dute Lizarrako eskolan

Jolastoki eta ikastetxeko sarrera zen asfaltozko 350 metro koadroak berdegune bihurtu dituzte Haur eta Lehen Hezkuntzako Remontival eskola publikoan, Lizarran. Landaturiko zuhaitz, zuhaixka eta landareek helburu dute, besteak beste, beroa eta hotza hobeto kudeatzea,... [+]


Zergatik moztu ditu Jaurlaritzak hogei zuhaitz baino gehiago Barakaldoko institutuan?

20 zuhaitz osasuntsu baino gehiago moztu zituzten Barakaldoko Gurutzeta institutuan, urtarrila hasieran; Jaurlaritzarena da eskumena, baina ez zuen mozketa burutzeko lizentziarik eskatu, udalak adierazi duenez. Ikerketa abiatu du udalak, eta Legebiltzarrean azalpenak eskatu ditu... [+]


2023-12-12 | Irulegiko Irratia
Baigorri ibarrean arbol landatze bat eginen dute

Mendi sindikataren lurretan, Anauzen Munhoako mazelan, hiru hektareetan 300 bat arbol, mota desberdinetakoak ezarriko dira. Ihizi batasunaren biltzar nagusian aho batez bozkatua izan den proiektua da.


2023-09-01 | Josu Goiko | Sustatu
Hamabi arrazoi hirietan zuhaitz gehiago egon dadin

Ostegunean txio bat sartu da nire TLan. Hauxe: 12 Reasons Why Cities Need More Trees. Azken aldian albiste asko ari da ateratzen hirietako zuhaitz mozketei buruz (Bilbo, Donostia, Iruñea…) eta gai garrantzitsua dela iruditzen zait.


2023-02-16 | Axier Lopez
Zuhaitzak mozten eragozten saiatzeagatik epaitegietan deklaratu du Barakaldoko ekologista batek
Ekologistak Martxan Bizkaia taldeko aktibista batek epaitegietan deklaratu behar izan du, desobedientzia larria eta agenteen aurkako atentatua egotzita. Irailean atxilotu zuten Barakaldoko Serralta auzoko 40 zuhaitz moztearen aurka protestan zela. Eremu horretan etxebizitzak... [+]

2022-08-30 | ARGIA
Hirietako zuhaitzak babesteko araudi bat eskatu dute

Bizi kalitatea eta hiri bizigarriagoak helburu, zuhaitzak ez mozteko eta berauek babestu eta mantentzeko neurriak eskatu ditu Aliantza Berdea alderdiak, tartean zuhaitzaren estatutu juridiko bat sortzea.


2021-05-07 | Sustatu
Landaredia eta toponimia bateratzeko ekimen bat

Landarediak euskal toponimian duen garrantzia ebidentea da. Itsaso eta Itsasondo badaude Gipuzkoako barnealdean, ez da itsasoagatik, itsats edo isats landareari lotutako toponimoak direlako baizik. Zentzu honetan, Eibartik ekimen polita: izen toponimikoa duten herriko... [+]


Zuhaitz bakartuena eta zorigaiztokoena

Sahara basarmortuaren hegoaldean, Ténéréko eskualdean, akazia batek iraun zuen urte luzez, 400 kilometroko inguruan beste zuhaitzik ez zuela. Zein zen sekretua? Akuifero bat eta inguruko nomadentzat tabua izatea, horra erantzuna. Harik eta kamioi batek... [+]


2020-07-02 | Jakoba Errekondo
Zuhaitzak ontsa hiltzeko hamaika bide

Krimenen ikerketarako garai aproposa izango ote da uda. Ez dakit, baina hara-hona ibiltzeko joera handitzen den sasoi honetan zuhaitzei begiratzea proposatuko dizut. Eta zuhaitzen munduko krimenez jabetzea. Joan Tartasek 1666an argitaratu zuen Ontsa hiltzeko bidea liburua, gure... [+]


2018-05-25 | Jakoba Errekondo
Mukizapien zuhaitza

Lehen ere idatzi izan dut berari buruz, baina landareek ez dute aspertzen. Aspertu ordez bueltan etortzen dira. Duela gutxi gertatu zait etxeko atarian: sua egiteko egur bila atera eta “hara, zer du zuhaitz horrek?”.

Etxe atzeko penditzean zuhaitz negarti bilduma... [+]


Hiroshimakoa ez da bonbardatutako ‘ginkgo biloba’ bakarra

Gernikako bonbardaketaren urteurrenaren biharamunetan Hiroshimako alkate Kazumi Katsui eta Iñigo Urkullu lehendakaria ikusi ditugu pala eskuan zuhaitz aldaxka aldatzen Bizkaiko juntetxearen ondoan. Bakearen aldeko eta gerrako sufrimenduaren kontrako mezu sinbolikoa.


Zuhaitzak gerraz gogoratzen dira

1944ko azaroaren 12an Tirpitz ontzi alemaniarra bonbardatu eta hondoratu zuten britainiarrek Norvegiako fiordoetan, argazkian ikusten den moduan.


2016-07-28 | Jakoba Errekondo
Kartzelan

Lisboara joateko asmorik baduzu, Basílica da Estrela bisitatu gabe ez alde egin. Basilikara bertara sartu beharrik gabe, ziztrinkeria bat ordaindu, eta kanpoko aldetik erantsita duen eskailera kiribileko 114 mailak igo. Basilika osoa terraza handi bat da, teilaturik gabe... [+]


2016-07-21 | Jakoba Errekondo
Zuhaitzen adorea

Zuhaitzen balorea etengabe berritu eta gogora ekarri behar izateko odola behar da! Halakoxeak gara. Kopeta galanta eta gibela zabal askoa izango ditugu berriz ere... Azalaren lodiera ez aipatzeagatik.

Azala ere ihartu zaio, ia erabat, zuhaitz erraldoi bati. Amorrazio... [+]


Eguneraketa berriak daude