Kolore guztietako andregaiak
Londres, 1840ko otsailaren 10a. Victoria erregina haren lehengusu Alberto Saxe-Coburg eta Gothako printzearekin ezkondu zen Saint James jauregiko kaperan. Soineko zuria jantzita, erreginak tradizio bat hautsi eta gaurdaino iraun duen beste bat sortu zuen.
Antzinako Erroman ere andregaiak tunika zuria soinean ezkondu ohi ziren, zuria Himeneo ezkontzaren eta ugalkortasunaren jainkoaren kolorea baitzen. Oinetakoak eta mantelina, aldiz, azafrai kolorekoak izaten ziren. Handik aurrera, ordea, andregaien soinekoen koloreak ez zuen sinbolismo erlijiosorik izango Europan; botere ekonomiko eta sozialaren seinale bihurtu zen. Erdi Aroan eta Berpizkundean, ezkongai aberatsenek oihal purpura, gorri edo urdin biziak aukeratu ohi zituzten jantziak egiteko, koloregai garesti horiek ordain zitzaketen bakarrak zirelako. Hala ere, baziren salbuespenak. 1406an, esaterako, Ingalaterrako Henrike VI.aren alaba Philipa zuriz ezkondu zen Erik Danimarkakoarekin.
Barrokoak ezkon soinekoen kolorea leundu zuen, pastel koloreak modan zeuden eta. Dena den, orduan ere izan zen araua hautsi zuen andregairik: 1660an Maria Teresa Austriakoak beltza aukeratu zuen Frantziako errege Luis XIV.arekin ezkontzeko. Baina, oro har, errege familietako ezkontzetan kolore distiratsuak nagusituz joan ziren. Katalina Errusiakoak zilar koloreko soinekoa aukeratu zuen, eta Ingalaterran ere Victoriaren aurrekoak zilarrez ezkondu ziren.
Hannover etxeko azken erreginaren moral hertsia kontuan hartuta, pentsa liteke garbitasunaren ikur gisa hautatu zuela zuria. Arrazoia, ordea, friboloagoa izan zen: bereziki gustuko zuen parpailazko oihala erabili nahi izan zuen soinekoan, eta parpaila zuria zenez, soinekoa kolore berekoa egitea erabaki zuen. Izan ere, zuria ez zen, artean, birjintasuna adierazteko kolore erabiliena. Ama Birjinaren kolorea urdina zen, eta, horregatik, soineko azpian bada ere, ezkontza egunean urdin koloreko zerbait eramateko ohitura gaurdaino iritsi da. 1854an Eliza Katolikoak Sortzez Garbiaren dogma onartu zuen, eta zuria garbitasunaren ikur bihurtu zen. Victoriak hamalau urte lehenago hautatu zuen soinekoaren kolorea eta, gainera, protestantea zen. Beraz, zuriz ezkontzeko tradizioa arrazoi mundutarragoei egotzi behar zaie; zehazki, jaio berria zen argazkigintzari. Batetik, ezkontzako argazki ofizialak lau haizetara zabaldu zirelarik, kontinente osoko andregai askok erregina imitatu nahi izan zuten; eta oihal zuria zilar kolorekoa baino merkeagoa zen. Bestetik, zuri-beltzeko lehen argazkietan kolore biziak ez ziren antzematen, eta zuria, aldiz, ederki nabarmentzen zen.
Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]
Eskultura grekoerromatarrek bere garaian zuten itxurak ez du zerikusirik gaurkoarekin. Erabilitako materiala ez zuten bistan uzten. Orain badakigu kolore biziz margotzen zituztela eta jantziak eta apaingarriak ere eransten zizkietela. Bada, Cecilie Brøns Harvard... [+]
Aranzadi Zientzia Elkarteko Etnografia Sailaren zuzendari berria da Maite Errarte Zurutuza (Beasain, 1995), urrian Fermin Leizaolaren lekukoa hartu ondoren. Kultura materiala aztertzen jarraitzeko beharra azpimarratu du, gizartearen memoria eta bizimodu aldaketak erregistratzeko... [+]
Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]
Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose... [+]
Familiak eskatu bezala, aurten Angel oroitzeko ekitaldia lore-eskaintza txiki bat izan da, Martin Azpilikueta kalean oroitarazten duen plakaren ondoan. 21 urte geroago, Angel jada biktima-estatus ofizialarekin gogoratzen dute.
Atapuercako aztarnategian hominido zahar baten aurpegi-hezur zatiak aurkitu dituzte. Homo affinis erectus bezala sailkatu dute giza-espezieen artean, eta gure arbasoek Afrikatik kanpora egindako lehen migrazioei buruzko teoriak irauli ditzake, adituen arabera.
Chão de Lamas-eko zilarrezko objektu sorta 1913an topatu zuten Coimbran (Portugal). Objektu horien artean zeltiar jatorriko zilarrezko bi ilargi zeuden. Bi ilargiak apaingarri hutsak zirela uste izan dute orain arte. Baina, berriki, adituek ilargietan egin zituzten motibo... [+]
Hertfordshire (Ingalaterra), 1543. Henrike VIII.a erregearen eta Ana Bolenaren alaba Elisabet hil omen zen Hatfield jauregian, 10 urte besterik ez zituela, sukarrak jota hainbat aste eman ondoren. Kat Ashley eta Thomas Parry zaintzaileek, izututa, irtenbide bitxia topatu omen... [+]
Urte bat beteko da laster Pazifikoko Kanaky herriko matxinada eta estatu-errepresiotik. Maiatzaren 14an gogortu zen giroa, kanaken bizian –baita deskolonizazio prozesuan ere– eraginen lukeen lege proiektu bat bozkatu zutelako Paristik. Hamar hilabete pasa direla,... [+]
Kanakyko Gobernuko kide gisa edo Parisekilako elkarrizketa-mahaiko kide gisa hitz egin zezakeen, baina argi utzi digu FLNKS Askatasun Nazionalerako Fronte Sozialista Kanakaren kanpo harremanen idazkari gisa mintzatuko zitzaigula. Hitz bakoitzak duelako bere pisua eta ondorena,... [+]
Hiru bideo dira (albiste barruan ikusgai). Batak jasotzen du, grebak antolatzea leporatuta, Carabanchelen espetxeratu zituzten Jesús Fernandez Naves, Imanol Olabarria eta Juanjo San Sebastián langileak espetxetik atera ziren unea, 1976ko abuztuan. Beste biak Martxoak... [+]
Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.
11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]