Inaurkinetan
Hostoa eta orria. Eta hostorria. Guk hostoa hitza ikasi genuen txikitan. Orria soilik pinuarenari deitzeko erabiltzen zen, pinuaren orria. Beste guztiak hosto. Eta liburuak jaten hasi nintzenean, orrialdeak gora eta orrialdeak behera. Hostoaldea ez al zen hobe? Orduan ikasi nuen hostoari, hosto zapal lau xafla itxurako horri orri ere deitzen zaiola. Eta, ufako baten ondoren, lasai jarraitu nuen orrialdez orrialde.
Orbel giro da. Gaur egun aziendaren azpitarako ez da asko behar: azienda gero eta urriago eta dagoenari lastoa edo zerrautsa zabaltzen zaio hankapean. Bat ere azpirik gabe etzaten denik ere bada, burdinazko sarean... Horrelakoa da gero eta esne-azienda gehiago: ardi asko eta, jakina, gure behi gehien-gehienak. Ez dituzte beren arbasoek adarrak tentetzen! Esne greba berehala genuke. Izan ere, garai bateko orbelezko ohea bezalako gutxi; baita geuk ere.
Ohe ederra da garoa ere. Ez hosto eta ez orri ez da garoarena, hostorria baizik; hostoa ebakidura sakon ugariz pikatua. Garo meta bat atarian duen ukuilua lau izarreko zenbait hotel baino hobea da. Iraila piztean gorritzen diren garomenak moztu eta ihartuta etxeratzen dituenak, aziendaren atsedenean pentsatzen du. Abaroa buruan duenak lehenik jatenak zaindu ditu. Burdinazko sare baten gainean lo egiten duenaren aldean, ederki elikatuko dute inaurkinetan lo harrarazten dutena. Horienak bakarrik jatea eta edatea hobe genuke.
Artaburuen artobero usain harroxkoa urte osoan aditzen bada ere, hemendik aurrera helduko dira artaleak. Gero arta zuztarrak jasoko. Zuztar hori ere ez da nolanahiko azpi. Ukuiluan zuztarra, logelan zurikina. Artazuriketan buruari kentzen zaizkion hostoak dira zurikin. Garai batean, luma hauta finez ez, baizik eta zurikinez beteak izaten ziren lastairak.
Pinu orria ere ez da azpi txarra. Inoiz ez dut oherako inaurkin bezala ezagutu, baina gero eta usuago darabilgu landareen azpietan. Pinu orriak belarra haztea nekezago egiten duenez, jorra lanak urritzeko erabiltzen da batez ere.
Hosto, orri, hostorri, orbel, zurikin... onena, inaurkin horiekin sortzen den simaurra. Simaur onena.
Egunak gauari gaina hartzen dio udaberriko ekinozioarekin. Aurten martxoaren 20an gertatu da, 22:59an, udaberriaren atea irekiz. Eki aurrizkiak gauza bera esan nahi du. Ordura arte gaua luzeagoa zen. Egun hartan egunak eta gauak hamabina ordu izan zituzten. Ordutik eguna... [+]
Eguraldia aspaldian dugu hizpidean jarria; klimarena, ordea, berri samarra da. Klima aldaketa zer den argitu behar handirik ez dago. Paisaia zer den azaltzea bai, horren premia gorriagoa da. Puri-purian dago klimaren aldaketaz hitzaldi, mahai inguru edota nazioarteko... [+]
Fruituak bildu eta dolarerako bidean jartzeko sasoia da. Udarea (Pyrus communis), sagarra (Malus x domestica), mahatsa (Vitis vinifera)... Bide motz eta azkarra dirudi baina makina bat itzulinguru eta hauen saihesbide landu behar dira fruitua muztio eta muztioa edari alkoholdun... [+]
Euskal Herrian nekazaritza etengabeko kolonizazioaren historia da. Toki guztietan bezala. Lehen lantzen ez zen lurra lugorritu; lehen ereiten ez zen uzta erein; lehen jaten ez zena gozatu. Dena beste nonbaitetik ekarria. Historia horietako asko idatzi dituzte nonahi laboreek;... [+]
Laboreekin egiten diren ardoetara itzuliz, ezker-aihena (Humulus lupulus) kontserbatzaile eta dasta mikatzaren eransle dute. Laboreak eta ezker-aihena uztartzeak makina bat zurrustada gozo sortua du, kurka-kurka, batik bat garagardoaren herrialdeetan. Lagun batek azaldu berri... [+]
Gure etxean ezker-aihena izenarekin ezagutu genuen (Humulus lupulus). Izan ere, makina bat ezker-aihen landu da gure herriko errioaren erriberatan, garagardogintza hedatu zenarekin batera. Otsaihena, zerbeza-lorea, zerbeza-landarea, bier-belarra eta ezker-belarra ere deitzen... [+]
Udaberriak ekarri dit gaia sudurraren aurrera. New Yorkeko ikerketa gune desberdinetan lan egiten zuten C. Bushdid, M. O. Magnasco, L.B. Vosshall eta A. Keller zientzialariek 2014ko martxoan “Science Magazine” sonatuan argitaratu zuten artikulu batek zalaparta polita... [+]
Urte arteko egun xelebreak amaitu dira, lurretik sortutakoetatik jan eta edan batean osatzen diren egunak. Hobebeharrez, onenetik onenera janedan ere. Ustez. Kaba eta xanpain botila astunak erraz dantzatzen dira. Gaur egun askotarikoak badira ere eskuera, lehen beste upeleko... [+]
Egin du izotzak berea: azioa, txarkeria. Aspaldian ikusi gabeko izotz zuri galantak izan ditugu apirilaren bukaeran. Sator-lana baina agerian, inongo lotsarik gabe: azerikeria. Ikaragarria bota du Euskal Herriaren hegoaldean.
Mila gau eta bat gehiago ipuin sortaren antzera, azken 22 urteetako mila artikulu eta bat gehiago hauen kontakizuna aitaren batean igaro zait. Txoko honetan Gerezi sasoi aparta izenburua zuen lehen artikulu xinple hura idatzi zuen umemoko hari, Persiako ipuin sorta horretako Nur... [+]
Maiatz ederrari ekin diogu. Konturatzerako bero sapa azaleratzen diguten urteko egun luzeenetan gara. Urteko gau motzenak izango dira orduan, baina ikuskizun paregabea eskaintzen dutenak. Ez naiz ari jai txolinenei adarrak ipintzen dizkieten su-festa zalapartatsuez. Isilagoak... [+]
Uhaga edo ponpa izugarriak dira landareak. Zuhaitz handiak, zer esanik ez. Metro eta erdiko gerribuelta duen pago (Fagus sylvatica) batek egunero 400 litro ur behar ditu metabolismoari eusteko. 400 litro ur aurkitu behar ditu non edo han; sustraije ikaragarria garatzen du ur... [+]
Estimatzeko intentzio osoarekin sagardo botila bat ireki, edalontzia sudurrera hurreratu eta botila itxita izan duen tortotxaren usaina hartzea, horixe infernua!
Sekulakoa iruditzen zait aurtengo negua jo eta eskaintzen ari zaigun kolore sinfonia. Eguraldi xelebreagatik ote? Epel gozotik izotzera; lehorte punttutik uholdeetara. Ala neroni nabil halatsu, eta aurten begi berriak ditut...
Kosmopolita da getozka, Portulaca oleracea. Munduan barrena hara eta hona hedatu dugu, jakinaren gainean edo azpian, eta toki askotan ondo bizi da. Noranahitarra da, eta edonon nonahikoa. Dakigun guztia bezala, ez dakigu oso ondo nongoa den. Landareez ari garenean, ikaragarrizko... [+]