Tronua berreskuratzeko dieta
Leongo Erresuma, 956. Ordoño II.a erregea hil zen, eta haren anaia eta aurkari politiko nagusiak, Antso I.ak, eskuratu zuen tronua. Antso Gartzes eta Toda Iruñeko errege-erreginen biloba zen, Leongo Ramiro II.a eta Urraca Sanchez errege-erreginen semea, eta Gizena ezizena ez zioten alferrik ipini. Diotenez, 220 kilo inguru pisatzen zuen, egunean zazpi otordu egiten omen zituen, eta gutxienez hamazazpi plater bete janari irensten.
Muturreko loditasunak bere zereginak betetzen uzten ez ziola argudiatuta, Leongo noble gehienek errege gaztearen aurkako jarrera hartu zuten. Gaztelako nobleziaren laguntzaz eta Fernan Gonzalez kondea buru zutela, armada indartsua bildu eta errege gizena tronutik egotzi zuten, koroa jantzi eta bi urtera. Haren ordez Ordoño IV.a izendatu zuten.
Erbestealdi behartua hasi eta berehala, errege gizenak amonarengana jo zuen, Iruñeko Todarengana. Orduan, amonak hitzarmena egin zuen Abderraman III.a kalifarekin –kalifa ere Todaren senitartekoa zen, iloba, hain zuzen–; Antso Kordobara joango zen argaltzeko terapia egitera, aginterako ezinbestekoa zuen arintasuna lortzera, eta ordainetan, kalifak Duero ibai aldeko hainbat lurralde bereganatuko zituen.
Hasday ibn Saprut izeneko Kordobako gorteko mediku judutar batek hartu zuen Antsoren dietaren ardura, eta errutina gogor baina eraginkorra ezarri zion: 40 egunetan infusioak besterik ez zuen dastatu Antsok. Egunero, egunsentia baino lehen, Kordobako mendilerroko muino batera igo behar zuen oinutsik, gailurraren inguruan hainbat belar jaso eta, jauregira itzuli ondoren, bildutako belarrak sabelalde mardulean igurtzi behar zituen.
Ziurrenik, dokumentuetan jasotako 40 eguneko dieta ez zen nahikoa izango eta Leongo errege ohiak ahaleginari jarraipena eman beharko zion. Baina, kontuak kontu, Antso I.a 90 kiloren bueltan zebilen Leongo erresumara itzultzea erabaki zuenean. 960. urtean, soldadu iruindarrez eta musulmanez osatutako ejertzitoa bildu eta erraz berreskuratu zuen koroa.
Musulmanekin hitzartutakoa berehala ahaztu zuen erregeak, eta aliatu ohiak Ordoño IV.aren alde arituko ziren handik aurrera. Badirudi, ordea, dietari leial eutsi ziola. Azkenik, sagar bat jan ondoren hil zen 966an; Sampiroren Kronikaren arabera, Gonzalo Sanchez konde matxinoak sagar pozoitua eman zion errege argalduari.
Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]
Zer da herri bat? Galdera horrek oso erantzun desberdinak izan ditzake alderdi materialari edo inmaterialari begiratuz gero: eraikin zein etxeei, edo komunitateari zein elkarbizitza arautzeko moduari. Baina herriek ingurumenari eta lanari estuki loturiko iragan bat dute, eta... [+]
CNT sindikatuak egin duen eskaera ofiziala babestu du udaleko koalizio abertzaleak, eta faxistekin batera lurperatu zituzten biktima guztiak bilatzeko eskatu du.
Gasteiztarrarekin bederatzi dira ihesaldian parte hartu zuten identifikatutako pertsonak. Guztira, Nafarroako DNA Bankua sortu zenetik 43 pertsonaren datuak lortu dituzte.
Badakigu gerra bat noiz hasten den, baina ez noiz amaituko den. Hainbatetan entzun dugu esaldi hori, eta topikoa dirudi, baina arrazoirik ez zaio falta, gaur egun munduan barrena bizirik segitzen duten gatazka ugariei erreparatuz gero. Gauza bera esan liteke 1936ko uztailaren... [+]
Atacamako Desertua Fundazioak eremu horretako geoglifoak suntsitzen ari direla salatu du sare sozialetan; hainbat argazkiren bidez, basamortura 4x4 ibilgailuetan doazen bisitariak eragiten ari diren triskantza erakutsi dute. 1000 eta 1520 urteen artean egindako geoglifo handiak... [+]
Knustrup (Danimarka), 1546ko abenduaren 15a. Tycho Brahe astronomoa jaio zen. Besteak beste, Kopernikoren Ilargiari buruzko teoria hobetu zuen, errefrakzioei buruzko lehen taula osatu zuen eta Johannes Keplerren irakaslea izan zen.
Beraz, astronomiaren alorrean egindako... [+]
Mendebaldeko herrialde aberats gehienetan ultraeskuina etengabe eztenka ari da migratzaileekiko gorrotoa eta arrazismoa akuilatzen. Deportazio planei ekitea izan da gobernu askoren erantzuna, izan afganiarrak talibandarren eskutan uzteko, Alemania pentsatzen ari den moduan, edo... [+]
XIX. mendearen bukaeratik Lehen Mundu Gerrara arte xiberotarrek gutun bidez ukandako komunikazioa ikertu du Elorri Arkotxak Nafarroako Unibertsitate Publikoan eginiko tesian.
Hamaika TBk estreinatutako Esker Onez saioa dedikatu diote Tafallako editore eta Ezker Abertzaleko militante historikoari.
Sorgin ehizari buruzko historia ezagunenak XVI. eta XVII. mendekoak dira Euskal Herrian: Erronkarin, Zugarramurdin eta Lapurdin, inkisidore eta torturatzaileen amorrua jasan zuten herritar ugarik. Hain justu 1525ean, duela ia 500 urte Pirinioetan lehen prozesu orokorra hasi... [+]
Erromatar Inperioko hiri gehienetan kartzelak zeudela pentsatu arren, garai hartako espetxeen arrastorik ia ez da aurkitu aztarnategietan.
Berriki, ordea, Matthew Larsen Kopenhageko Unibertsitateko arkeologoak Korintoko erromatar espetxea identifikatu du. 424... [+]
Geissenkloesterle (Alemania), dela 42.000 urte. Danubio ibaiaren arroko kobazuloan bizi zirenek txirula bat egin zuten hegazti hezurrak eta mamut bolia erabiliz. Garai bertsuan, Esloveniako Divje Babe kobazuloko biztanleek ere txirula bat egin zuten hartz baten femurra baliatuz... [+]