80ko hamarkadan hain anti-sistema izandako punk, hardcore, crust taldeak Andoain, Egia, Azkoitia, Arrasate, Lekeitio eta Oñatiko Gaztetxeetan jotzen aritu ziren 90eko hamarkadaren erdialdera arte. Sasoi horretan, birmoldatutako diskoteka eta kontzertu aretoetara joaten hasi ziren horietariko talde asko.

Hori guztia jakinda, oso zaila da gaur egun musika estilo bat (edo batzuk) kokagune zehatz bati lotzea, eta batasun horrek ekarri dezakeen aberastasuna galdu egiten da. Horren salbuespena, hardcore-crust estiloen inguruan bereziki Gipuzkoan sortutako zirkuitu iraunkorra dugu. Getariako Gaztetxea, Zarauzko Putzuzulo eta, batez ere, Trintxerpeko Mogambo kontzertu areto autoeratua dira horren enbor garrantzitsuenak, nahiz eta badiren tartera, halako kontzertuak antolatzen dituzten beste Gaztetxe eta ekimen batzuk Eibarren, Urretxun, Beasainen…

Aukeratutako hiruetatik Mogambo da beteranoena (20 urtetik gora), baina Getariako eta Zarauzko Gaztetxeek ere urte asko daramate ia astero hardcore-punk eta crust emanaldiak antolatzen, bertako zein kanpoko taldeei plazaratzeko aukera ematen eta musika zale askori eskaintza aberatsa eskuragarri jartzen. Kasu horietan guztietan, jakina, DIY formula da nagusi (zuk zeuk egizu!), inongo etekin ekonomikorik bilatzen ez dela.

DIY formula gauzatu ahal izateko, jende askok egiten ditu lan. Hiru lagunengana jo dugu. Batetik, Fres dugu, Mogamboko programazioaz arduratzen da, eta Etengabeko Zarata jardunaldien antolatzailea ere bada, eta dozenaka taldetan parte hartu du –gaur egun zazpi taldetan dabil, ezagunenak RAS eta Humilitate–. Bestetik, Juanma, 90eko hamarkada erdian Lasarteko Eskola Okupatuetan kontzertuak antolatzen zituen, gaur egun Getariako Gaztetxean dihardu, eta Hell Division eta Dictadura taldeetako abeslaria ere bada. Azkenik, Putzuzulon Zaratazarautz ekimenaren bitartez kontzertuak antolatzeaz gain, Erantzun! eta Humilitate taldeetako kide den Hodei.

DIY kasu ia guztietan bezala, hiru lagun hauek musika zaletasunagatik eta lagunei mesede egitearren hasi ziren kontzertuak antolatzen. “Guk antolatu ezean ez zegoen gustuko taldeak ikusteko modurik”, aitortu digu 1986an lehen kontzertua Estigia eta Al-Kappot taldeekin antolatu zuen Fresek. Juanmaren kasuan, 90eko hamarkada erdian punk eta hardcore taldeak diskoteka eta areto handietan ikusteaz nazkatuta, Lasartera hardcore taldeak eramaten hasi zen. Hodei gazteagoa da eta Erantzun! taldearen bitartez ezagututako kanpoko taldeei harrera egiten hasi zen bigarren milurtekoaren hasieran. “Kanpoan guk kontzertuak egiteko laguntzen ziguten guzti haiei keinua egiteko modua da”.

Eskaintza ikaragarria
Astero programatzen dituzte kontzertuak, askotan aste barruan. Gainera, bertatik pasatako taldeek oso gogoan dituzte lekuok eta jendea. “Atzerrian izan garenean askotan aipatu digute gurean egonak direla. Nik uste erakutsi dugula, inoren zain egon gabe, gauzak norberak eginda, nahi dena lor daitekeela”, ondorioztatu du Hodeik. Juanmak, gainera, eszena honetako talde eta ikusle-partehartzaileen jarrera nabarmendu nahi du, kontzertua-berdin-mozkorraldia kontzeptuarekin erabat apurtzen duelako: “Antolatzen ditugun kontzertuak askotan aste barruan dira eta jendeak nahiko ondo erantzuten du. Asteburuko kontzertu-mozkorraldi loturatik aparte gaude gu; zaleek beste interes bat erakusten dute”.

Badira parrandazaleak, hala ere, baina oro har jende langilea da eta esan beharra dago lur-azpiko mugimendu honek disko eta kaseteak ekoitzi, banaketa-sarea osatu, fantzineak kaleratu, irrati libreak gidatu eta, jakina, autoeratutako espazioetan lan egiten duela, guztiek musutruk arituta, jendeari oso prezio merkeetan bertako eta kanpoko talde interesgarri ugari ezagutzera emaneko.

Jatorriz DIY punkarekin eta, halabeharrez, hardcore eta crustarekin estu lotuta egon bada ere, salbuespenak ere badirela aitortu digute; eta era berean prestatzen duten eskaintzan ez direla estilo jakin horietara bakarrik mugatzen. Fresek oso argi du Mogambora kontzertuak egitera etortzen den taldeetako askok, aukera izanez gero, baldintza komertzialagoetan aritzea hobestuko lukeela: “Zenbait taldek haien zerbitzurako lanean ari garela uste dute; mainstream wannabe zenbaitekin egin dugu topo. Eta, aldiz, estilo horietatik kanpo dauden talde batzuek DIY kontzeptua oso barneratuta dute. Hori da funtsean garrantzitsuena”.

Juanmak gogoratu digunez bestelako eszenarik ere bada Euskal Herrian: “Puskarra Records eta Barduliaren inguruan sortutako skinhead eta Oi! mugimenduan ere, zirkuitu komertzialetik kanpoko diskoetxe, banaketa, fanzine, irratsaio eta kontzertuak egiten dituzte”.
Lan egiteko DIY ereduari esker lortutakoaz harro daude hirurak. “Gurean hartzen ditugun musikarien esker ona ezin da diruz ordaindu”, laburbildu du Hodeik. Eta bada besterik ere: “Zarata jendearengana gerturatu eta horren atzean musika ona dagoela deskubritzen laguntzea lorpen ikaragarria da”.

Getarian hilean bizpahiru emanaldi antolatzen dituzte, Putzuzulon astean behin eta Mogambon “asterokoa bira mugatzen” saiatzen dira. Dagoenako ehunka talderen kontzertuak antolatu dituzte eta zerrenda amaiezina da. Aipagarrienen artean, Discharge, Extreme Noise Terror, Poison Idea, Seein Red… Baina hiru lagunon ustez, garrantzitsuena elkarlana, musika eta jende jatorra ezagutzea da. Gauza txiki hauek asetzen dute Fres. “Bizitzako lagun onenen arteko asko kontzertuak eginez ezagutu ditut”, diosku Hodeik. Juanma ere harro dago lortutakoaz, baina nonbait argia pizteko premia ikusten du: “Bertako hc/punk mugimendua sasoitsua bada ere, zahartuz doa, eta belaunaldi berri baten premia dugu”.

Atzerrikoentzat leku kuttuna
Nazioarteko banda ugari etorri ohi da ia astero, antolatzen diren kontzertuetara. Antzinatik gertatzen dela dio Fresek: “Andoainen kontzertuak egiten hasi zirenetik izaten dugu atzerriko bisita ugari; izan ere, geografikoki oso ondo kokatuta gaude”. Eta hemengo gune autoeratuen eskaintza ezohikoa ere aipatu digu Juanmak: “Espainian ez bezala, hemen halako gune ugari ditugu, inon baino gehiago. Eta hori, hein handi batean, gure aurreko belaunaldiek egindako lan eskergari zor diogu”.

Eta zer aurkitzen dute gurean talde horiek, bata besteari kontatu eta luzaroan hainbeste bisita izateko? AEBetatik etorritakoak zur eta lur gelditzen dira kontzertu autoeratuak egiteko dugun gaitasuna dela eta, han ez baitago halakorik, azaldu digu Hodeiek. Eta europarrek, berriz, gustuko dute hemengo giro eta parranda-gogoa. Juanma harago doa; bere ustean, atzerritarrei hemengoen adeitasunak eta diskoak erosteko grinak harritzen ditu, eta askok gure hizkuntza eta kulturari buruzko jakin-mina izan ohi dute.

Uzta emankorra Zarautzen
Urte asko pasa dira aipatutako estiloetako musika taldeak modu iraunkorrean etortzen hasi zirenetik, eta Getarian nahiz Trintxerpe inguruan ez bezala, Zarautzen Gipuzkoako (eta seguruenik Euskal Herri osoko) hardcore-crust talde multzo handiena dago. “Argi dago kontzertu asko ikusi eta taldeen joan-etorriak gertutik bizitzeak biziki errazten duela talde berriak ateratzea, baina Zarauzko taldeok jotzeko toki iraunkorrik ez zutenean hasi ginen lanean”, azaldu digu Hodeik. Halaber, horrek DIY ereduan sakontzera eraman zituen.

Zarata gustuko duten hainbat lagunek osatzen dute Zaratazarautz. Bertako musika taldeak batu eta kontzertuak antolatzen dituzte Putzuzulo Gaztetxean. Horrekin batera, izen bereko irratsaioa egiten dute asteartero Putzuzulon dagoen Arraio irratian –Internet bidez edonon entzun daiteke– eta webgunea ere badute.

Eta nolatan dago hainbeste talde itxura batean udatiarrena den herri honetan? Honatx Hodeien erantzuna: “Agian horrexegatik, herri aberats, udatiar eta pijo batean bizi izanda, beste herri askotan baino arrazoi gehiago ditugulako mugimendua sortu eta egoera aldatuko duten espazioak sortzeko. Gainera, dagoeneko herrian beste askori ere kutsatu diegu lan egiteko modu hau; eta hori oso garrantzitsua da”.