Bilduma izatera iritsi ez zen bildumakia
Euskal Erria, Salvador Espriu
Itzultzailea: Juan San Martin
Egan, 1967
Hilaren hamarrean beteko zituen Salvador Espriuk ehun urte artean bizirik balego. Narratzailea, antzerkigilea, baina batez ere poeta, are Kataluniako poeta nazionala. Ospakizunetan dugu aberri ttikia: Espriu urtea 2013.a, suziri-girlandak dira nagusi, idazleari, idazlearen obrari eginiko gorazarreak. Estaturik gabe baina nazio izanik jokatzearen abantailak.
Gurera, poeta izan da esklusiboki ekarria. Jose Antonio Loidik poema bat, 1965. Koldo Izagirrek eta Gerardo Markuletak gerora, garaikideago. Baina Juan San Martin izan da Espriu gehien euskaratu duena. Haren bi lan garrantzitsu, Sinerako liburua (66) eta Zezen larrua (83-86). San Martinek itzulitako beste lantxo batek, ordea, jartzen du makinaria guztia martxan.
Egan aldizkaria, 1967ko alea. Bertan, hiru poema: “Illargia”, “Karlos Ospetsuaren illobia”, “Aizea”, Espriuk idatziak –lehen-azkenaren tituluak orijinalean euskaraz–, San Martinek itzuliak. Dena hortxe geratuko zen, oso ondo, hiru poematxo, Espriuk hainbeste maite omen zuen Euskal Herriari eskeiniak, hartuko ez bazenitu 68ko obra osoak, aukeratuko ez bazenu Poesia liburukia, irekiko ez bazenu Zatikiak, bertsetak, intentzioak, matizak izeneko atalean. Hara, lau poema, País Basc epigrafepean: “Ilargi”, “La tomba de Carles el Noble”, “Aizea”, gehi 67-08-06ko data daraman “Biar”. Saski-naski bat da atal hori, enkarguz idatziriko poema sortak dira gehienak, baina badira bildumakiak. Euskal Herriari itxuraz idatzi nahi izan zion bildumaren ernamuin horren gisakoak. Bilduma idatzi nahi zuela ez dago zehatz inon jasoa, baina gauza jakina da inork eskatu gabe idatzi zituela poemok. Logikatik badu: 58an adierazi zuen “kolektibitatearen zikloa” hasteko asmoa, poesia zibikoago bat, bertsoen diskurtsibitatea, salaketa bokazioa, herriaren errealitate politikoaren presentzia identifikagarria. 60ko La pell de brau-k erakusten dizkigu ezaugarriak: transizio liburua dugu, Sinerako mitotik –aberri ttikia eta mundu galdua– Sepharadenera –iberiar penintsulari hala esaten zioten diasporako judutarrek–. Adituek diote: hasten da konbinatzen heriotzaren eta giza kondizioaren gaineko hausnarketa lirikoa, Espainia frankistaren gaineko kritika irmoarekin. Eta gero dago Euskal Herriarekiko Espriuren miresmena. Lehendakariari idatzi zion 83an: esku abil eta jakitunetan zegoela Euskadiren kausa gorena, bere sentitzen zuena.
Obra osoen ondorengo edizioetan, guztira sei dira Euskal Herriari eskeinitako poemak: aurrekoei gehitu behar dizkiegu “Gau” (69) eta “Abesti bioztun bat naiz” (70). Eta onena: antza, oraindik geratzen da ineditoren bat.
Ekintzailetza modan dago. Kontzeptuak indarra hartu du eta hiztegi ekonomikotik askoz harago zabaldu da. Just do it: egizu, besterik gabe. Baina ez dezagun ahaztu: propagandaren mundutik dator leloa. Erosle-ekintzaile aktiboak izatea ote da hitzaren mozorroa? Egungo enpresariek... [+]
Mila lan egitetik bizi dira, sarri, marrazkilari eta ilustratzaileak. Ezaguna da sektorearen aspektu hori. Prekarietatea deitu ahal zaiona nagusiki; ikusezina izatea ere bai. Paula Estévez (Donostia, 1984), esaterako, ARGIAn ikusi izan dugu azken bost urteotan, sarri... [+]
Hetero
Uxue Alberdi
Susa, 2024
----------------------------------------------------
Negazionismoaren, manosferaren eta trollen aroan ezinbestekoa da literaturaren ekarpena, errealitatearen tolesei begira jartzeko tresna paregabea delako: inguruan ditugun zapalkuntza... [+]
Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.
Guardasolak euria nahi du
Patxi Zubizarreta
Ilustrazioak: Irrimarra
Ibaizabal, 2024
---------------------------------------------
Duela 30 urte argitaratu zuen Patxi Zubizarretak Marigorringoak hegan liburuxka; J. M. Lavarellok ilustratua eta Edebé argitaletxe... [+]
Abenduaren 5ean ikasleei eta irakasleei zuzendutako tailer, hitzaldi eta ikuskizunak izango dira azokan. Dinamiken bidez sortzaileak ezagutu eta eurekin harremanetan jartzeko moduko aukera ere izango da. Edukiera guztia bete da jada ikasle goizerako. ARGIAk eskaintza zabala... [+]
Craig Thompson kultuzko eleberri grafikoen egile estatubatuarra Europan izan da bere azken lana aurkezten, Raíces de ginseng (Astiberri, 2024). Bilbon bi aurkezpen egin ditu eta artista atsegina, hurbila eta azkarra dela erakutsi du –euskaraz “mila... [+]
Begiak zerumugan
Idazlea: Miren Agur Meabe
Ilustratzailea: Ane Pikaza
Elkar, 2020
-------------------------------------------------------
Askotariko testuak eta liburuak argitaratu ditu Miren Agur Meabek. Literatur genero guztiekin aritu da: haur eta gazte literatura,... [+]
Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]
Helduentzako zazpigarren lana argitaratu berri du Uxue Alberdik, hirugarrena ipuingintzan: Hetero (Susa, 2024). Zortzi narrazio bildu ditu liburuan, eta denen abiapuntua izan da memorian geratu eta “noizbait ere honi buruz idatzi behar dut” pentsarazi dion paisaia,... [+]
Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]
Esloveniako eskoletan izan duen arrakastari tiraka, Alberdania argitaletxeak Euskal Herriko ikastetxeetara ekarri du Joko Ona Denontzat irakurketa-lehiaketa: DBHko ikasleek “kalitate handiko liburuak” irakurriko dituzte taldeka, eta avatarra aukeratuta, horiei... [+]
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
(Itzulpena: Fernando Rey)
Txalaparta, 2024
------------------------------------------------
Barrengaizto izenburua aukeratu du Fernando Reyk Beatrice Salvioni-ren La malnata itzultzeko. Reyk dio idazlearen ahotsa izaten ahalegindu dela,... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]
Annie Ernaux (Lillebonne, Normandia, 1940) idazleak bere poetikaz eta horren funtzioaz egindako hausnarketak jasotzen dituen elkarrizketa-liburua euskarara ekarri du Leire Lakasta Mugetak (Iruñea, 2002): Idazketa labana bat da (Katakrak, 2024). Idazketaz, hautu estetiko... [+]