Hobeto eta luzeago bizitzeko gakoak
Bizi-ohitura osasungarriak izatea batetik, eta neurri txikiagoan bada ere, genetika bestetik, faktore garrantzitsuak dira adinean aurrera doan edozein pertsonak itxura gazteari eutsi eta osasun egokia mantentzeko.
Gure gorputzak borroka latza gainditu behar du egunero, eta aldeko eta kontrako faktoreak elkarrekin lehian aritzen dira: erradikal askeak daude batetik, kaltegarriak, garaia baino lehenago zaharrarazten gaituztenak; eta antioxidatzaileak bestetik, barrutik nahiz kanpotik gazteago mantentzen laguntzen diguten substantzia onuragarriak. Eta borroka horretan, badira “gene egokiekin” jaiotzeko zortea duten pertsonak. Horien kasuan antioxidatzaileak beti garaile irtengo dira. Pertsona horiek benetako adinari dagokiona baino askoz ere itxura gazteagoa dute. Edozein dela ere zure kasua, irakurle, substantzia mesedegarri horiek aktibo edukitzen lagunduko duten bizi-aztura osasungarriak indartzea komeni zaizu
Bizitza luzatzen duten ohiturak
Elikadura egokia. Zure jan-neurrian eman lehentasuna indar antioxidatzailerik gehien duten elikagaiei: kolore berde iluneko berdurak (lekak, ilarrak, espinakak,…), fruta hori eta laranja-kolorekoak (limoiak, laranjak, eta gainerako zitrikoak), oliba-olioa, eta abar. Janari-edari horiek guztiek erradikal askeak neutralizatzeko gaitasuna daukate.
Ariketa, neurriz beti ere. Egunean 30 minutu inguru aski dira gorputza molekula kaltegarrien kontra aktibatzeko. Baina kontuz, kalteak berdin-berdin etorriko baitira erdibidetik alde batera nahiz bestera aldentzean; bestela esanda, sedentarismoa bezain kaltegarria gerta daiteke gehiegizko ariketa fisikoa, edo kirola adin bakoitzari dagokion neurritik kanpora egitea.
Bizitza soziala. Taldetik isolatzeak eta norbere baitara biltzeak narriadura edo hondamen fisikoa dakar, eta horrek zahartze-prozesua bizkortzen du, Chicagoko Unibertsitateko psikologoek landutako ikerketa baten arabera. Ahal duzun guztietan zure gogoko jarduerak (paseoak, bidaiak, dantza-saioak...) taldean egitea komeni zaizu, konpainia onean.
Gogoratu, gainera, botikak egunero hartzeak edo zure kasa medikatzeak gibela hondatuko dizula. Substantzia eta toxiko horiek guztiak asimilatzeko erradikal askeak produzitzeko duen gaitasuna gehitzera behartuta dago-eta gibela. Horregatik, medikatzea ezinbestekoa baldin baduzu, orekatu beharra daukazu bizi-estilo osasungarriaren beste gakoak zorrotz betez.
Ihes egin estresetik
Urduritasuna da zahartzeko prozesua aldrebesteko arrazoi nagusia, bihotzeko erritmoa eta arnasketa-erritmoa asaldatzen baitira. Eta horrek erradikal aske ugari sortzen ditu. Egoera hori saihesteko, har itzazu hamar bat minutu egunero lasaitu eta erlaxatzeko: gatz aromatikozko bainu bat hartu, aldizkari bat irakurri... Eta urrundu giro kutsatuetatik, partikula toxikoak arnasteak ere zelulak hondatzen baititu.
Irudimentsua eta umoretsua da, eta marraztea bere pasioa da. Oihan Iriarte Eletxigerrak (Bilbo, 2001) Autismoa eta biok (Txalaparta, 2025) liburu ilustratua sortu du autismoa ikusarazteko. Bere bizipenetatik abiatutako liburua da. Arte figuratiboaz baliatu da batez ere:... [+]
Donostiako Zurriola Haur Hezkuntza, La Asunción eta The English School ikastetxe inguruak eta Bilboko Kontxa Eskola eta Calasancio-Escolapios dira nitrogeno dioxidoaren muga legala gainditzen dutenak, Ekologistak Martxanek hainbat eskola ingurutan egindako azterketaren... [+]
Ospitalizatuta dauden pazienteek eskumuturrekoan eramango dute “e” ikurra. Hala, osasun langileek badakite herritar horiek eskatu dutela euskaraz artatua izatea. Osakidetzak dio euskarazko komunikazioa errazteko beste tresna bat gehiago dela. Proiektu zabalago bateko... [+]
Almidoiarekin egindako plastiko biodegradagarrietatik sortutako mikroplastikoek saguen osasuna kaltetzen dutela ikusi dute esperimentu batean. Ikertzaileek ohartarazi dute ezinbestekoa dela bioplastikoen segurtasuna hobeto ikertzea, haien erabilera handitzen jarraitu aurretik,... [+]
Beharbada ez duzu jakingo nor den Donald Berwick, edo zergaitik aipatzen dudan artikuluaren izenburuan. Gauza bera gertatzen zaie, agerikoa da, abian den Osasun Itunean parte hartzen ari diren gehienei. Ez dakite zer den Berwicken Helburu Hirukoitza, are gutxiago eredu hau... [+]
Sendabelarrak non bildu galdetuz idazten didate eta bide bazterrei erreparatzeko esan ohi diet. Erromantizismoak kalte egin digu bizitzako esparru askotan eta hemen ere bai, sendabelarrak ez baitaude mendi tontorretik gertu dauden bide zidorretan (bakarrik), ezta kostatik bertan... [+]
Eritasunaren kontrako protokoloa salatzeko eta prefeturarekin hitzordu bat lortzeko asmoz, bideratu dute okupazioa ehun bat laborarik. Tuberkulosia kasu batzuk agerturik Zuberoan, eritasunaren kontrako neurri sanitarioak segitu beharrean dira inguru horietako 280 etxalde... [+]
Indartsua, irribarretsua eta oso langilea. Helburu pila bat ditu esku artean, eta ideia bat okurritzen zaionean buru-belarri aritzen da horretan. Horiek dira Ainhoa Jungitu (Urduña, Bizkaia, 1998) deskribatzen duten zenbait ezaugarri. 2023an esklerosi anizkoitza... [+]
Osakidetzan egun, ez dago bermatuta euskarazko zerbitzua. Zerbitzu gehienetan ez dago hizkuntza irizpiderik eta herritar euskaldunek bere burua nabarmendu beharra daukate, egoera oso zaurgarrian, euskarazko zerbitzua jaso ahal izateko.
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako trans pertsonei zuzendutako protokolo asistentziala eguneratzea da helburua. Lehen Mailako Arretako Taldeak (LMAT), trans pertsonentzako Lehen Mailako Arretako Zerbitzu berriak (tLMAZ) eta Gurutzetako Unibertsitate Ospitalean dagoen Genero... [+]
Jaurlaritzak ziurtatu du itxaron-zerrendak bi hilabetetik behera jaitsi direla azken hiruhilekoan. Manu Lezertua EAEko arartekoak, berriz, beste datu bat nabarmendu du herritarren kexei buruzko urteko txostenean: Osakidetzari dagozkion kexak %70 igo dira, eta batez ere... [+]
Antidepresiboen kontsumoa aztertuta, Euskal Autonomia Erkidegoan COVID-19aren pandemiak sintoma depresiboen intzidentzia handitu zuela ondorioztatu du ikerketa batek. Halaber, azterlanak nabarmendu du herritarren osasun mentala arazo fisikoekin batera artatzearen garrantzia, bai... [+]
Pazienteek Donostiara joan behar dute arreta jasotzeko. Osasun Bidasoa plataforma herritarrak salatu du itxierak “are gehiago hondatuko” duela eskualdeko osasun publikoa.