Suedia, mitoaren amaiera
XX. mendean ongizate eredu gisa jarri zen Suedia. Herrialde aberatsa, demokratikoa eta justizia sozialaren aldeko gisa irudikatua, kapitalismoaren eta sozialismoaren arteko bide gisa ikusi nahi zuen askok. Garai haietan, inor gutxik jartzen zuen dudan Suedian politika sozialek eta elkartasunak paper oso garrantzitsua jokatzen zutela, nahiz eta ondoren jakin izan dugunez, neurri xenofobo eta klasista deitoragarriak praktikatu zituen. Adibidez, 1935etik 1996ra arte Suediak 230.000 pertsona (batez ere emakumeak) antzutu zituen, horietatik 63.000 “arraza nordikoaren araztasuna babesteko”.
Atzerrian asilo-eskubidearen erregulazio eskuzabalak mitoaren hazkundea lagundu zuen, baina bitartean jakin dugu suediar enpresa batzuek munduan zehar oinarrizko giza eskubideak urratu eta langileak gordinki esplotatu zituztela aberasteko. Ildo horretan, azkeneko berrietako bat da IKEAk 1970.eko eta 1980.ko hamarkadetan Ekialdeko Alemaniako presoen lana erabili zuela bere produktuak egiteko. Praktika itsusietatik praktika kolonialistetarako saltoa ez da hain handia. Horrela demostratzen dute azkeneko urteetan suediar enpresa finantzarioek egin dutena Herrialde Baltikoetan: banku sistema ia osoki kontrolatzen dute eta honetatik gobernuei zein politika ekonomiko egin behar duten esaten diete. Krisi ekonomikoa hasi zenean, kapital finantzario suediarraren presioetara makurtuz, Letoniako Gobernuak baztertu behar izan zuen bere monetaren debaluazioa egoera ekonomiko larriari aurre egiteko. Hain zuzen ere, suediarrek etxean erabiltzen ari ziren errezetaren kontrakoa inposatzen zuten Baltikoko herrialdeetan.
Garbi dago globalizazioak suediar kultura politikoan aldaketa nabarmenak sortu dituela. Gizartean errotuta zegoen ekimen indibidualista elkartasunezko ikuspegi komunitarioarekin emeki-emeki desagertuz doa, bidea irekiz indibidualismo berekoienari eta elkarbizitza arazoei.
Azkeneko asteetan Stockholmeko etorkinen auzuneetan ikusi ditugun kale istiluak, aldez aurretik ikusiak genituen Frantzian eta Erresuma Batuan. Suedia ez da salbuespen bat. Hemen ere azkeneko urteetan neurri neoliberalak hartu dira eta ondorioz, pobreen eta aberatsen arteko distantziak hazi egin dira nabarmen. Desberdintasun hauek sendotu egin dira 1992an indarrean jarri zen “txeke eskolarra” bezalako politikekin, honen arabera gurasoek diru kopuru bat jasotzen dute seme-alaba bakoitzarengatik eskola publiko edo pribatu batean gastatzeko. Horrek eskola pribatuen hazkundea ekarri du, eta beraz, eskola eredu klasistagoa garatzea. Periferietako gazteen artean, kasu gehienetan etorkin familiakoak, porrot eskolarra, langabezia-tasa altuak eta diskriminatuak egotearen sentimenduak daude zabalduak. Suedian jaioak diren arren, batzuk ez dira identifikatzen gizartearekin, baztertuak sentitzen direlako.
Testuinguru horretan, inkesta guztiek eskuin muturreko Suediako Demokratak (SD) alderdiari igoera garrantzitsua ematen diote. SD lehen aldiz 2010ean sartu zen Parlamentuan eta orain hauteskundeak egingo balira hirugarren indarra izango litzateke. Ez da harritzekoa, ongizate estatua murrizten ari den unean, ohikoa bilakatu da diskurtso xenofoboak erabiltzea politika neoliberalen kaltetuak direnen arteko liskarrak sortzeko eta eztabaida publikoa sakoneko arazoaren sustraietatik aldentzeko: aberastasunaren banaketa.
Langile migratzaileek indarkeria, lanaldi luzeak eta ordainketa eskasak modu ohikoan jasaten dituzte, Europako bederatzi estatutan egindako ikerketa baten arabera. Gutxienekoa baino soldata baxuagoak jaso ohi dituzte ia estatu guztietan, eta emakumeek are soldata baxuagoak.
Seme-alaba jaioberria zaintzeko baimen ordainduaren zati bat aiton-amonei edota gertuko beste norbaiti eman diezaiekete gurasoek Suedian, uztail honetatik aurrera.
Maiatzaren 11n ospatuko da Suedian Eurovision jaialdia eta Israelen parte hartzeak kritika ugari sortu ditu. Europako milaka artista eta ehunka antolakundek jaialdiari boikota egiteko deia egin dute. Aurten Malmö hirian izango da ekitaldia eta aurreko egunetan, milaka... [+]
Suedia, Danimarka, Norvegia eta Finlandiako langileak auto elektrikoen ekoizlerik handiena den Tesla enpresaren aurkako “elkartasun greba” abiarazi zuten iragan urriaren 27an, hitzarmen kolektiboa negoziatzeko. Elon Musk enpresari milloiduna presionatzeari esker,... [+]
Auto elektrikoen ekoizlerik handiena den Tesla enpresako Suediako 120 mekanikarik grebari ekin zioten urriaren 27an, hitzarmen kolektiboa negoziatzeko, eta inguruko herrialde eta sindikatu nagusietara zabaldu da Musken aurkako boikota. "Elkartasun greba" deritzonaren... [+]
Ordenagailuek eta pantailek ikasgeletan betetzen duten funtzioaz eztabaidatzen aritu dira Suedian azken hilabeteotan, aditu ugariri txostena ere eskatu die Hezkuntza ministroak, eta erabaki du eskolak digitalizatzeko estrategia etetea. 150 milioi euro bideratuko dituzte... [+]
Badirudi Turkiak behin betiko baimenduko duela Finlandia NATOren parte izatea, "PKK-ren eta bere adarren aurkako borrokari" lotuta, Turkiak jarritako baldintzak bete dituela iritzita. Suediari, ordea, oraindik ez dio atea erabat ireki: 120 "terrorista"... [+]
Asteartean jakinarazi zen Nord Stream gasoduktuan gas isuria antzeman zela. Sabotajea da hipotesi nagusia, ekintzaren egiletza argi ez badago ere; Errusia jo dute erruduntzat Polonia eta Ukrainak, eta AEBek buruturiko sabotajea izan daitekeela iradoki du hainbatek, Radek... [+]
Suedia hegoaldean dagoen duela mila urteko idazkun erruniko baten interpretazio berriak dio, mende batzuk lehenago gertaturiko hondamen klimatiko bat eduki nahi izan zutela bikingoek gogoan.
Stockholm (Suedia) 1896. Hilma Af Klint (1862-1944) margolariak eta beste lau lagun artistek boskote bat osatu zuten espiritismo saioak egiteko. Saio horietan oinarrituta, idazketa eta pintura automatikoan jarduten zuten taldekideek. Handik urte batzuetara, Klintek... [+]
Hamarkadetan mantendutako neutraltasuna alboratu dute bi herrialdeek.“Urrats historikoa da”,adierazi du Jens Stoltenberg NATOko idazkari nagusiak. Errusiako Gobernuak ohartarazi du neurri "militarrak" hartzera behartuta dagoela.
1923an emakume baten eskeletoa aurkitu zuten Suedian. 3D teknologia baliatuz Lagmansörengo emakumea eskultura hiperrealista da orain.
Nils Melzer NBEko torturaren inguruko kontalari bereziak Julian Assange kazetariaren kasua ikertu du. Ikerketa horren xehetasunak azaldu zituen lehen aldiz 2020ko otsailean Suitzako Republik hedabide independenteko Daniel Ryser kazetariak egindako elkarrizketa zorrotz eta... [+]
Ez dira gutxi gabonetarako COVID-19 izurriarekin loturiko neurriak zorroztu dituzten Europako herrialdeak, BBCn irakur dezakegunez. Ez-ohiko Gabon hauetarako bateko eta besteko herrialdeek hartu dituzten neurriei errepasoa egingo diegu jarraian. Herrialde bakoitzean 100.000... [+]