Isiltasunaren naturaz
Litezkeen eta akaso ez litezkeen materia guztien artean isiltasuna dugu azkenaldian gehien aldatu duenetarikoa.
Gai hau paradoxa deigarriak eta poetikoak begietaratzeko erabili da gehienbat. “Isiltasun adierazgarria” edo “isiltasun gorgarria” bezalako espresioak ohikoak dira eguneroko jardunean zein literaturan. Schopenhauerren ustez, konparazione, isiltasuna garrasirik indartsuena da. Isiltasun esanahitsu honen gailurra seguruena maitasunezko poesian aurki daiteke. Remix liriko bat egin nahi bagenu (Espainiako Urrezko Mendearen bi egileren bertso-lerroak besterik ez nahastuta) honako arrazoibidea eskura genezake: “Nire isiltasunari galde egiozu, zeina ni baino dotoreago mintzo baita; isiltasunak isilik asko esaten du, maitaleen hizkuntza horixe baita eta nire isiltasunak ez badu txintik atera nik ez dakit zer gehiago esan(1)”.
Iraganeko isiltasun honen ezaugarririk behinena unibokoa edo adiera bakarrekoa dela litzateke. Isilik dagoenak gauza bat eta bakarra esan ohi du. Egun, berriz, Postmoderniaren sagarrondoaren fruitua dastatu dugunetik hona, errugabetasuna ezinezkoa bihurtuta, isiltasuna askotariko esanahiez bete da, norberak ohartuki esan nahi lukeenetik haratago(2).
Konpromisoaren gaia ateratzen denean nabarmenagoa da hori. Denok argi daukagu, norberak esaten duena esaten duela, zerbait esaten ari garela dena delako gaiaren inguruan. Diogunak bezainbeste salatzen gaitu zer uzten dugun aipatu gabe. Botereek askotan omisioz dihardute (ikusi, adibidez, eta besteak beste, AskeGunearen inguruan EiTBren isiltasun politika).
Isiltasunaren natura polimorfoa denez, Laboak abestutako galdera, “zer dio isiltzen denak isiltzen denean?”, ez zaigu inondik inora nahikoa. Zabaldu behar dugu.
Denok gauza bera esaten dugu isiltzen garenean? Uxue Apaolaza parafraseatuz, zer (ez) dio isilik dagoen bakoitzak, isiltasuna askorena denean? Zeinek, zer botere-gunek, erabakitzen du zertaz isiltzen ari garen isiltzen garenean? Berdin isiltzen gara denok? Posible da hizkuntza ezberdinetan ere isiltzea? Hots, dakizkigun hizkuntza guztietan gauza bera ari gara ez esaten, haietako batean zerbait esatea erabaki (konpromiso jakin baten aldeko hautua egin) dugunean? Tokiaren araberako isiltasunik ere badago, esanahiaz aldatzen dena? Eta denboraren araberakorik? XVI. mendeko Sevillan gaztelaniaz zertaz ari ziren zehazki ez idazten? Arraza beltzekoen zapalkuntzaz(3)? Bekatu aipaezinaz(4)? Zer esaten ariko naiz bihar gaur esaten ez naizenarekin?
Ez dit inork zertan erantzun.
* * *
(1) Consultad a mi silencio / que hablará en mayor estilo. / Harto el silencio con callar responde, / que el silencio es retórica de amantes. / Porque si mi silencio no ha hablado / no sé deciros más. Erdiko bi lerroak Calderón de la Barcarenak dira; gainerakoak Gabriel Bocángelenak; osotara, hiru lan ezberdinetatik hartuta.
(2) Mentura ninteke esatera (seguruenik oker eta handinahiegi; hortaz, oin-ohar batean hobeki) gizaki postmodernoaren tragedia (komunikazio-) nahiaren mugatu eta esanahien mugagabean datzala. Lehenago, norbanakoaren tragedia, berriz, desira edo nahi mugagabea eta materia mugaduna talka egitearen ondorioa zen. Lehen, ezin esana. Orain, ezin isildua.
(3) Garai horretan Sevillako biztanleen %10 esklabo edo liberto beltzak omen ziren.
(4) Pedro de León jesuitak, Sevillako kartzelako konfesoreak, 114 sodomia kasu ezagutu omen zituen lehen eskutik.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]
Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]
Loti ederra eta errauskinaren irudia izan du hizpide aurtengo Feministaldian Irene Coulon-en hitzaldiak. Loaren ideia kulturalak zartatu ditu, loaldia ere maskulinizatua dugula argituta. Loaren irakaspen (kultural) asko barneratuak ditugu, eta gorputz feminizatuan edertasunaren... [+]
Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]
Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]
Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]
Ekintzailetza modan dago. Kontzeptuak indarra hartu du eta hiztegi ekonomikotik askoz harago zabaldu da. Just do it: egizu, besterik gabe. Baina ez dezagun ahaztu: propagandaren mundutik dator leloa. Erosle-ekintzaile aktiboak izatea ote da hitzaren mozorroa? Egungo enpresariek... [+]
Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]
EHBaik Autonomia estatutu baterako proposamena prestatu du, gure nazioaren burujabetza osorako bidean etapa gisa.
Segur aski, gutariko gehienek jada erosiak dituzte, han eta hemen, Eguberrikari banatzeko opariak. Olentzeroren bisita gautar hori hitzordu handia baita, bereziki haurrentzat. Denak prestatzen dira urteko garai emankor horretarako: Bilbo sutan agertzen da, Gasteiz, Iruña... [+]
Zerk harritu zintuen gehien kartzelatik atera zinenean? Galdetu didate maiz azken urte eta erdian.
Bilboko kaleak turista eta bi hankadun txakurrez lepo daudela ikusteak, adibidez? Edo egoera politikoaren aldaketak? Lehenengoak akitu eta amorratu nau, badago zer borrokatzen... [+]
Benetan nahasia da euskara ikasteko dirulaguntzen kontu hori. Euskara ikasi nahi duen herritarrak leihatila bat baino gehiagotara jo beharko du egin nahi duen ikastaroa zenbat kostatuko zaion eta dirulaguntzak nondik, nola eta noiz lortuko dituen jakiteko. Oraindik ere dirua... [+]
Hizkuntza matematikoa ondo ulertu eta interpretatzeak badu garrantzia ikasketa prozesuan; horixe esan ohi diegu guk geure ikasleei, bederen. Matematiken lengoaia unibertsala da, eta oro har, interpretaziorako errore marjina txikia izan ohi da. Nekez marraztuko genuke hiruki bat... [+]