Antzinako zoro dantzek Erdi Aroan izan zuten urrezko garaia, baina, modu batean edo bestean, gure egunetan ere mantentzen dira. Jende aldrak, mozorrotuta, kalez kale saltoka eroarena egiten eta atari batzuen aurrean puska eskean. Iñauteri edo xaribarien antzekoak. Arautegi sozialaren koordenadetatik kanpo geratzen diren emozio asko –pertsonen eta taldeen errainetan ezkutuan– askatzeko eta lasaitzeko zirrikituak dira Zoro dantzak. Horiek gabe, leherketa pertsonal eta sozial izugarriak gerta litezke eta. Euskal abesti zaharrak bazekien: “Gabon gauean zoro ez dena zororik handiena da”.

Joseba Gabilondo Michigan State Universityko irakasleak New York. Euskal postnazionalismoaren utopiaz... saiakeraren aurkezpenean honela esan omen zuen Berria-ko kazetariari sinetsiz gero: “Gu (euskaldunok) ez gara inoiz normalak izan, eta ez dugu normalak izan behar”. Nik, kontrakoa. Horixe behar dugula normalak izan. Normala izatea normei edo arauei jarraiki bizitzea da eta, konturatuta edo jabetu gabe, nahi edo nahi ez, beti bizi gara arau batzuei men eginez.

Gloria Fuertesek poema hau idatzi zuen:

            Normaltasuna,
            zorotasun era kontrolatua da.
            adi zintzoari,
            ausart
            ikaragarria baita.

Nork eta nola kontrolatzen duen gure zorotasuna da kontua. Nondik datozen arau horiek.

Etorri zaizkit gure erromerietan parte hartzen duten adiskide dantzazale batzuk kezkatuta pasodobleak jotzen ditugulako.

  – Pasodoblea ez al da espainola? Ez al da zezen musika? Ez al da militarren doinua?

Wikipedia beldurgarriak denari baietz erantzuten dio. Errealitateari, tradizioari, urte askotako jardunari erreparatuta, ezetz nik. Wikipedia azaleko normaltasun arrotza da. Nire arrazoiak xehetzeko luze jardun beharko nuke: zer den dantza zahar bat espainola izatea (bide horretatik fandangoa espainola eta arin-arina ingeles-frantsesa izango lirateke. Eta rocka?), izen soilaz ari garen edo dantzaz, orain pasodoble izenaz ezagutzen denaz edo XIX. mendearen amaierako pasodobleaz (Raimundo Sarriegik Donostiako Danborradarako idatzi zituenaz, esaterako).

Laburrean: pasodoblea proletarioen dantza da jatorriz, gorputzen arteko gertutasuna eta ukipena ahalbidetzen duena, denon parte-hartzea bideratzen duena, hain baita erraza, boteretsuen moral publikoaren inposaketari aurre egiten zion dantza lotua.

Gure zorotasuna geurok kontrolatzeko, dantza dezagun pasodoblea, fandangoa, muxikoa edo zoro dantza. Geure normaltasunez.

Nor bere zoroak bizi baitu.
        ***

Eskaintza: Iñaki Irigoien, euskal dantzen ikertzaile jatorrari eskainia.

Gogo onez!