Emakumearen irudia zineman
Ez da erraza artea zer den zehaztea, baina arte orori eskatzen dioguna ederra izatea da, bere edertasunaz gu hunkitzea, biguntzea, gure barne sakona lasaitzea.
Zinema artea da, zazpigarren artea deitzen diote ere: arkitektura, dantza, eskultura, pintura, literatura, musikaren ondoren etorri dena.
Parisen1895eko abenduaren 28an estreinatu zenetik, zinema arte herrikoia izan da, edonork eskura dezakeena, jende askorengana heldu daitekeen ametsa.
Filmek kontatzen dizkiguten narrazioekin batera, zenbait balore, ezaguera eta portaera ere erakusten dizkigute, gu oharkabe hezten gaituztenak.
Gazte-gaztetatik zinema aretoetako jarlekuan eserita lasai, gozo-gozo kontatzen dizkiguten gaietan murgildurik den-dena irensten dugu, modu meheki batean jarraitu behar genituzkeen bideak erakusten dizkigu. Arte boteretsua benetan.
Hemeretzigarren gizaldiaren bukaeran hasi zenetik gure egunetara iritsi bitartean, zinemak eraldaketa ugari jasan du teknikaren aldetik, hala ere, ahalmen handiko ekoiztetxeek eskaintzen dizkiguten irudiak –kontakizunekin batera–, funtsean ez dira aldatu andreari dagokionean. Hainbat filmetan agertzen zaizkigun emakumeak: heterosexualak, senarrarekiko leialak, ulerkorrak, otzanak, ama zintzoak, finak, sozietatearen arauak eta mugak errespetatzen dakizkitenak dira.
Badira aurreko irudiari kontrajarriak direnak ere, andre gaizkileak, limurtzaileak, baina horiek gaizki bukatzen dute beti. Gero, bestalde, egile batzuen zuzendaritzapean emazteak ama zikiratzaile, kastratzailea bihurtzen dira semearen bizitza suntsiturik: 1960. urtean Alfred Hitchcock-en Psychon agertzen den bezala.
Objektu desiragarriak emakumeak, Marlene Dietrich izan zen aipagarrienetakoa Von Stenberg zuzendariaren eskuetan. Federico Fellinik, berriz, 1979. urtean emakumeen hirian amesten duen emazte benetan bitxia eskaini zigun: gerritik behera sentsuala, sexuala. Gerritik gora aldiz, Ama Doloreetakoaren antzekoa isil-isilik sufrimendu guztia jasaten duena.
Zein korapilatsuak diren gizon batzuk!
Laurogeita hamargarren hamarkadan andrearekiko sentsibilitatea erakusten zuten zuzendariak azaldu ziren. Ridley Scotteren Thelma & Louise dugu adibidea. Egun aske bat bizi nahi duten bi andreren istorioa kontatzen digu, bortxaketa baten erruz egoera okertzen zaien arren, ausardia handiz aurrera egiten dute.
Zineman emakumearen irudia gogotik aldatzen eta iraultzen da emakumea bera zuzendari denean. Sortzaile, egile izanik, narrazioaren subjektu bihurturik, berari dagozkion gogoetak, desioak, ametsak eta frustrazioak erakusten ditu.
Zinemagintzan geroz eta emakume gehiagok dihardu lanean. Besteak beste hor dugu Agnés Varda belgikarra, “uhin berrien amona” izenarekin ezagutua dena. 1962an egin zuen Cléo de 5 à 7 arrakastatsuan, emakume baten egun bateko bi orduak kontatzen dizkigu sendagilearen diagnostikoaren zain dagoen bitartean. Jane Campion australiarrak, The piano filmaren egileak, emakume baten sakoneko sentipenen berri ematen digu narrazio horren bidez. Marleen Gorris holandarrak Antonia et ses filles lanean, Antonia protagonistaren bidez, bizitzaren inguruko hausnarketa zoragarria egiten du. Atzerriko pelikula onenaren Oscar saria jaso zuen 1996an.
Hala ere, normalki emakume zuzendarien zinemak ez dira hain erraz zabaltzen, ekoiztetxe handiei interesatzen ez zaielako.
Aspaldi pertsona oso zatar bat ezagutu nuen, urrun izatea komeni den pertsona horietako bat. Bere genero bereko pertsonengana zuzentzeko, gizonezkoengana, “bro” hitza erabili ohi zuen. Edozein zapaltzeko prest zegoen, bere helburuak lortzeko. Garai hartatik hitz... [+]
La bajona kolektibo kide Heiko Elbirak salatu du psikiatriak zisheteroarautik aldentzen diren erotikak kontrolatu nahi dituela.
Prentsaurrekoa eskaini dute ostegun honetan Marc Aillet Baionako apezpikuak, elizbarrutiko hezkuntza katolikoko zuzendari Vincent Destaisek eta Betharramgo biktimen entzuteko egiturako partaideetarikoa den Laurent Bacho apaizak. Hitza hartzera zihoazela, momentua moztu die... [+]
Antifaxismoari buruz idatzi nahiko nuke, hori baita aurten mugimendu feministaren gaia. Alabaina, eskratxea egin diote Martxoaren 8ko bezperan euskal kazetari antifaxista eta profeminista bati.
Gizonak bere lehenengo liburua aurkeztu du Madrilen bi kazetari ospetsuk... [+]
11 adin txikikori sexu erasoak egiteagatik 85 urteko kartzela zigorra galdegin du Gipuzkoako fiskaltzak. Astelehenean hasi da epaiketa eta gutxienez martxoaren 21era arte luzatuko da.
MAITE: (biharko eguna antolatzen bere buruaren baitan) Jaiki, gosaldu, bazkaria prestatu, arropa garbitu, etxea garbitu, gizon hori jaiki, seme-alabak jaiki, hiru horien gosaria prestatu, haiek agurtu, erosketak egin, lanera joan, seme-alabak eskolatik jaso, merienda eman,... [+]
Matxismoa normalizatzen ari da, eskuin muturreko alderdien nahiz sare sozialetako pertsonaien eskutik, ideia matxistak zabaltzen eta egonkortzen ari baitira gizarte osoan. Egoera larria da, eta are larriagoa izan daiteke, ideia zein jarrera matxistei eta erreakzionarioei ateak... [+]
Lantzeko inauteri txikien kalejira ikusle guztien begietara urtero modukoa izan zen. Txatxoak, Zaldiko, Ziripot eta Miel Otxin herriko ostatuko ganbaratik jaitsi eta herritik barna bira egin zuten txistularien laguntzarekin. Askok, ordea, ez zekiten une historiko bat bizitzen... [+]
Elizak 23 kasu ditu onarturik Nafarroa Garaian. Haiek "ekonomikoki, psikologikoki eta espiritualki laguntzeko" konpromisoa adierazi du Iruñeko artzapezpikuak.
15 urteko emakume bati egin dio eraso Izarra klubean jarduten zuen pilota entrenatzaile batek.
Lestelle-Betharramgo (Biarno) ikastetxe katolikoko indarkeria eta bortxaketa kasuen salaketek beste ikastetxe katoliko batzuen gainean jarri du fokua. Ipar Euskal Herriari dagokionez, Uztaritzeko San Frantses Xabier kolegioan pairaturiko indarkeria kasuak azaleratu dira... [+]
Uribe Kosta BHI institutuko hainbat ikaslek salatu duenez, mezu "iraingarriak, matxistak eta homofoboak" jaso dituzte Batxilergoko beste ikaskide batzuengandik. Horrez gain, gaineratu dute mezuak irakasle bati ere bidali dizkiotela eta beste ikasle batzuen... [+]
Bi neska komisarian, urduri, hiru urtetik gora luzatu den jazarpen egoera salatzen. Izendatzen. Tipo berbera agertzen zaielako nonahi. Presentzia arraro berbera neskek parte hartzen duten ekitaldi kulturaletako atarietan, bietako baten amaren etxepean, bestea korrika egitera... [+]
Martxoak 8a heltzear da beste urtebetez, eta nahiz eta zenbaitek erabiltzen duten urtean behin beren irudia morez margotzeko soilik, feministek kaleak aldarriz betetzeko baliatzen dute egun seinalatu hau. 2020an, duela bost urte, milaka emakumek elkarrekin oihukatu zuten euren... [+]
Neska adingabeari sexu abusuak era jarraituan egin zizkiola frogatutzat jo du Bizkaiko Lurralde Auzitegiak.