Emakumearen irudia zineman
Ez da erraza artea zer den zehaztea, baina arte orori eskatzen dioguna ederra izatea da, bere edertasunaz gu hunkitzea, biguntzea, gure barne sakona lasaitzea.
Zinema artea da, zazpigarren artea deitzen diote ere: arkitektura, dantza, eskultura, pintura, literatura, musikaren ondoren etorri dena.
Parisen1895eko abenduaren 28an estreinatu zenetik, zinema arte herrikoia izan da, edonork eskura dezakeena, jende askorengana heldu daitekeen ametsa.
Filmek kontatzen dizkiguten narrazioekin batera, zenbait balore, ezaguera eta portaera ere erakusten dizkigute, gu oharkabe hezten gaituztenak.
Gazte-gaztetatik zinema aretoetako jarlekuan eserita lasai, gozo-gozo kontatzen dizkiguten gaietan murgildurik den-dena irensten dugu, modu meheki batean jarraitu behar genituzkeen bideak erakusten dizkigu. Arte boteretsua benetan.
Hemeretzigarren gizaldiaren bukaeran hasi zenetik gure egunetara iritsi bitartean, zinemak eraldaketa ugari jasan du teknikaren aldetik, hala ere, ahalmen handiko ekoiztetxeek eskaintzen dizkiguten irudiak –kontakizunekin batera–, funtsean ez dira aldatu andreari dagokionean. Hainbat filmetan agertzen zaizkigun emakumeak: heterosexualak, senarrarekiko leialak, ulerkorrak, otzanak, ama zintzoak, finak, sozietatearen arauak eta mugak errespetatzen dakizkitenak dira.
Badira aurreko irudiari kontrajarriak direnak ere, andre gaizkileak, limurtzaileak, baina horiek gaizki bukatzen dute beti. Gero, bestalde, egile batzuen zuzendaritzapean emazteak ama zikiratzaile, kastratzailea bihurtzen dira semearen bizitza suntsiturik: 1960. urtean Alfred Hitchcock-en Psychon agertzen den bezala.
Objektu desiragarriak emakumeak, Marlene Dietrich izan zen aipagarrienetakoa Von Stenberg zuzendariaren eskuetan. Federico Fellinik, berriz, 1979. urtean emakumeen hirian amesten duen emazte benetan bitxia eskaini zigun: gerritik behera sentsuala, sexuala. Gerritik gora aldiz, Ama Doloreetakoaren antzekoa isil-isilik sufrimendu guztia jasaten duena.
Zein korapilatsuak diren gizon batzuk!
Laurogeita hamargarren hamarkadan andrearekiko sentsibilitatea erakusten zuten zuzendariak azaldu ziren. Ridley Scotteren Thelma & Louise dugu adibidea. Egun aske bat bizi nahi duten bi andreren istorioa kontatzen digu, bortxaketa baten erruz egoera okertzen zaien arren, ausardia handiz aurrera egiten dute.
Zineman emakumearen irudia gogotik aldatzen eta iraultzen da emakumea bera zuzendari denean. Sortzaile, egile izanik, narrazioaren subjektu bihurturik, berari dagozkion gogoetak, desioak, ametsak eta frustrazioak erakusten ditu.
Zinemagintzan geroz eta emakume gehiagok dihardu lanean. Besteak beste hor dugu Agnés Varda belgikarra, “uhin berrien amona” izenarekin ezagutua dena. 1962an egin zuen Cléo de 5 à 7 arrakastatsuan, emakume baten egun bateko bi orduak kontatzen dizkigu sendagilearen diagnostikoaren zain dagoen bitartean. Jane Campion australiarrak, The piano filmaren egileak, emakume baten sakoneko sentipenen berri ematen digu narrazio horren bidez. Marleen Gorris holandarrak Antonia et ses filles lanean, Antonia protagonistaren bidez, bizitzaren inguruko hausnarketa zoragarria egiten du. Atzerriko pelikula onenaren Oscar saria jaso zuen 1996an.
Hala ere, normalki emakume zuzendarien zinemak ez dira hain erraz zabaltzen, ekoiztetxe handiei interesatzen ez zaielako.
Munduko Osasun Erakundeak egindako ikerketa batek 161 estatu eta eskualdeetako datuak jaso ditu. 15-19 urte arteko nerabeen %24 bizitzan noizbait bikotekidearengandik indarkeria jasan duela jaso dute, eta %28 30-39 urte arteko emakumeek. Daturik okerrenak errenta maila baxuko... [+]
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako 16 urte baino gehiagoko biztanleriak denbora zertan erabiltzen duen aztertzen duen txostena zabaldu du Eustatek, eta 2018. eta 2023. urteetan jasotako datuak alderatu ditu. Etxeko lanetan generoen arteko aldea 27 minutu murriztu da 2018ko datuekin... [+]
Komunikabideek hainbatetan kontatzen dute halako herritan haur bati sexu abusuak egin dizkiola entrenatzaileak. Beste zenbaitetan entzuten dugu haur baten aitona atxilotu dutela bilobari sexu abusuak egiten zizkiola egotzita. Gutxiagotan argitaratzen da umeari erasoa egin diona... [+]
Gasteizko adin txikiko neska bati sexu erasoa egin zion adin txikiko mutil batek, 2023ko ekainean. Gasteizko Mugimendu Feministak ez ditu bidezkoak ikusten epaileak erasotzaileari ezarri dizkion neurriak. Uste du erasoa jasan duenaren birbiktimizazioa bultzatzen dutela... [+]
Indarkeria fisikoa eta sexuala jasan izana salatua duten Betharramgo Notre Dame ikastetxeko kasik ehun ikasleei beste 26 salaketa batu berri zaizkie. Horien artean, oraindik ikastetxean lanean ari den begirale baten kontrakoa dago: 12 urteko mutikoa bortxatu zuela frogatu... [+]
Iruñeko alkateak balorazio positiboa egin badu ere, nabarmendu du 24 eraso erregistratu eta 23 pertsona atxilotu dituztela. Baionan ere, bestetan hamaika eraso salatu dituzte.
Larunbatean egingo dute San Martin Harriaren inguruan 600 urte baino gehiago dituen ohitura eta aurten emakume alkateentzako jantzi erronkariarrak prestatu dituzte, orain arte gizonezkoentzako baino ez baitzeuden.
Asteazkenan ireki dira Baionako bestak usaian baino goizago, bai egutegian bai tenorean. Gisa berean, Patxa plazako besta alternatiboak arratseko 6etan abiatuko dira. Eneka Barnetx Borda, Zizpa gaztetxeko kidea da.
2019ean, Gorlizko emakume udaltzaingo batek tratu iraingarria eta sexu izaerako jokabide desegoki larriak sufritu zituela salatu zuen bere kidea zen gizonezko batengatik, eta, horren ondorioz, 2021an baja eskatu zuen. Orain, Bilboko Lan Arloko 2 zenbakiko epaitegiak ebatzi du... [+]
Sanferminetako lehen bi egunetan gutxienez bederatzi eraso sexista salatu dituzte, horietako hiru intentsitate handiko sexu erasoak, Mugimendu Feministak gaitzetsi duenez. Foruzaingoak erasoei lotutako gizonak atxilotu ditu, eta gertakariak ikertzen ari da. Erasoei erantzuteko... [+]
Udaltzaingoak gizon bat atxilotu du larunbat honetan Tuteran, emakume bati sexu-erasoa egitea egotzita. Emakumeak Poliziari deitu zion laguntza eske gizona jarraika zuelako.
Iruñerriko mugimendu feministak elkarretaratzea egin du uztailaren 7an, bezperan izandako lau eraso salatzeko. Berriozarren eta Tuteran bi gizon atxilotu dituzte sexu abusuengatik.
Iruñean, Sanferminetarako, udal estrategia bat sortu da eraso sexisten aurkako protokolo saretua aurrera eramateko. Protokoloak, sentsibilizazio eta prebentzio neurrietan, eta ekintza plan batean oinarrituta dago, zeina, interbentzioa, laguntza eta erantzun protokoloa... [+]
Irunberriko Talde Feministaren eskaerari uko egin eta eraso sexisten aurkako kartela ez dutela herri sarreran jarriko erabaki du Rocío Monclús buru duen udal gobernuak, ez dela beharrezkoa argudiatuta, "beste eraso batzuk ere gertatzen direlako". Udalaren... [+]
Desiraren, genero identitatearen eta erotikaren ikuspegia zabaltzeaz mintzatu da Igor Nabarro sexologoa. Nerabezaroan muineko lesio bat izan zuen, eta hori dela-eta zalantzan jarri zituen maskulinitatea eta sexualitatea. Salatu du istripuaren ostean ez zuela inongo heziketa... [+]