Esklabo irlandarrak, hutsaren hurrengoa
Londres, 1625. Jakue II.a erregeak lege berria jarri zuen indarrean: preso politiko irlandarrak itsasoz bestaldera bidali eta Amerikan ezarritako kolono ingelesei salduko zizkieten. 30.000 irlandar inguru eraman zituzten Mundu Berrira kolonoek eskulan gisa erabil zitzaten, gehienak katolikoak, ingelesen zapalkuntzaren aurka matxinatutakoak.
Espainiarrak mende bat lehenago hasi ziren afrikar esklaboen merkataritzan, eta berehala portugaldarrek, holandarrek, frantsesek eta britainiarrek haiekin bat egin zuten negozio errentagarrian. Baina esklaboak ez zituzten Afrikatik soilik erauzi, Ingalaterrako erregeak agindutako “bidalketa” hura ez baitzen salbuespena izan; XVII. mendearen erdialdean ingeles merkatarien giza salgai gehienak Irlandatik zetozen. Esaterako, Antigua eta Montserrat uharteetako biztanleen %70 esklabo irlandarrak ziren 1650. urte inguruan.
Hamarkada hartan 10 eta 14 urte arteko 100.000 haur inguru gurasoengandik banandu eta Mendebaldeko Indietan nahiz New England estatuan saldu zituzten. Beste 52.000 esklabo, gehienak haurrak eta emakumezkoak, Barbadosen eta Virginian saldu zituzten. Jamaikara beste 2.000 inguru bidali zituzten... Ez ziren presoak, ez kriminalak, eta ez zuten inolako morrontza kontraturik, gerora zenbaitek saldu nahi izan zuten bezala.
Esklabo irlandarren baldintzak ez ziren afrikarrenak baino hobeak. Aitzitik, haien azpitik zeuden hainbat arlotan. Zuriak beltzak baino askoz merkeagoak ziren; XVII. mendean esklabo beltzek, batez beste, 50 libera esterlina balio zuten, eta irlandarren truke gutxitan ordaintzen zuten bost libera baino gehiago. Horrez gain, esklabo zurien seme-alabek esklabo izaten jarraitzen zuten, baita gurasoek askatasuna lortzen zutenean ere.
Kolonoak, baliabideei ahalik eta etekin handiena ateratzea xede, emakume irlandarrak esklabo afrikarrekin “gurutzatzen” hasi ziren, mulatoak “ekoizteko”. Esklabo nahastekatu berrien arrakasta berehalakoa izan zen: irlandarrak baino garestiago sal zitezkeen eta afrikarrak baino merkeago erosi. Beraz, “produktu” berriak saltzaileei nahiz erosleei mesede egin zien 1681ean Ingalaterrako gobernuak Forbidding the practice of mating Irish slave women to African slave men for the purpose of producing slaves legea onartu zuen arte, irlandarrak eta afrikarrak esklabo mulatoak sortzeko gurutzatzea debekatu zuten arte, alegia. Baina ez pentsa neurri hura gizalegeak bultzatu zuenik; britainiar koroak afrikar esklaboen merkataritzaren monopolioa emana zion Royal African Company delakoari, eta hari ez zitzaion komeni merkatu hartan mestizoen aurka lehiatzea. Konpainiak estu hartu zituen metropoliko agintariak, erabaki bihozbera har zezaten.
Aurten ere, uztailaren 8an, astelehenean gogoratuko dute German Rodrigez haren omenezko oroitarriaren alboan. 13:00etan izanen da: aurreskua lehenbizi, Mikel Lasarteren bertsoak gero eta La Furia eta Fermin Balentziaren emanaldiak bukatzeko. Iluntzean, Peñak, isilik eta... [+]
Orain dela hilabetetxo batzuk eztabaida bizia piztu zen sare sozialetan. Bi bando buruz buru: Euskal Herria kolonia bat ote da? Nire uste apalean, ika-mika haren muina kolonialismo eta inperialismo hitzen definizioan zegoen, oso modu ezberdinean erabiltzen ari baitziren hitzok... [+]
Migratzaile familia batek irekitako denda baten aurrean ikur frankistak jarri dituztela salatu du Zurekin Nafarroa ezker koalizioak. Fiskaltzari eraman dizkiote datuak, gorroto delitu bat egon daitekeelako pankarta horren atzean.
Naiz.eus-ek aurreratutakoaren arabera, 2004ko martxoan Espainiako polizia batek eta bere semeak erail zuten Angel Berrueta eta bere alargun zein seme alabek, Nafarroako Gobernuaren aitortza ofiziala jasoko dute, indar polizialen indarkeriaren biktima moduan.
Ospitalepea, 1944ko ekainaren 27a. Soldadu alemaniarrek sarekada egin zuten Zuberoako 80 biztanle inguruko herri txikian. Zortzi lagun hil zituzten zigor-ekintzan eta hemeretzi atxilotu, guztiak zibilak; horietatik bederatzi deportatuko zituzten eta kontzentrazio esparruetatik... [+]
1939 eta 1941 bitartean Igari eta Bidankoze arteko errepidea eraikitzera behartu zituzten frankismoaren 2.400 esklaboak omendu zituzten larunbatean, Igariko gainean. Errepresaliatu antifaxista haien memoriak gure bidea izan behar duela aldarrikatu zuten omenaldia antolatu zuen... [+]
1415eko udazkenean Agrincourteko gudua lehertu zen Ingalaterra eta Frantziaren artean, Ehun Urteko Gerraren gudu erabakiorrenetakoa. Horretarako, Henrike V.a Ingalaterrako errege eta Irlandako jaunak uda horretan bere ejertzitoa Frantziara bidaltzea erabaki zuenean, soldaduak... [+]
Normandia. 1944ko ekainaren 6a. Overlord operazioa abiatu zuten: Britainia Handiko, AEBetako eta Kanadako milaka soldadu Normandiako hondartzetan lehorreratu ziren, Bigarren Mundu Gerraren eta, beraz, historiaren norabidea goitik behera aldatzeko. Edo horixe da behintzat duela... [+]
Euskal Herriko kobazuloetan Madeleine aldiko (duela 18.500 eta 13.500 mila urte bitartekoak) labar-artea metodo konputazionalak konbinatuz aztertuta, ezaugarri espazialen eta ikonografikoen arabera bereizi dituzte irudiak, eta ondorioztatu dute lau multzotan bana daitezkeela.
Nafarroako Torturatuen Sareak jakinarazi du hemeretzi biktima berri onartu dituela Nafarroako Gobernuko Aitortza eta Erreparaziorako Batzordeak, horietariko bost 2005-2011 urte artean torturatu zituzten Mikeldi Diez, Iker Aristu, Oihan Ataun, Garbiñe Urra eta Mikel... [+]
rrak fundatu zuen duela 6.500 urte inguru. Eta berriki, Max Haibt Alemaniako Arkeologia Institutuko arkeologoak hiriaren "biki digitala" sortu du, bideojokoetan erabiltzen den teknologia baliatuz.
Aztarnategiak hartzen dituen 40 kilometro koadroen hiru... [+]
Mallorca, 1968. Joana Maria Escartin historialaria jaio zen. 1989an esklerosi anizkoitza diagnostikatu zioten eta joan den maiatzaren 30ean hil zen jaioterrian, 56 urte zituela, hain zuzen, esklerosi anizkoitzaren nazioarteko egunean.
Ikasketak UIBn (Universitat de les Illes... [+]