Idazle lapurrak
Idazleak lapurrak direla mila bider esan da, gehientsuenetan, idazleek eurek hala aitortuta. Idazle gaiak gainerako autoreei zitak, ideiak, estrukturak, tonua eta behar duen guztia kopiatuz hasten du lapur karrera, eta laster, beldurra galtzen dio egunkarietako albisteak errepasatu eta ebasteari, baita aurrean topatzen duen edozein liburutatik materiala eskuratzeari, izan kronika, biografia, historia edo esoterismoa tratatzen duen gaia, erraz eta eroso, etxetik bertatik eskurik zikindu gabe.
Arrisku urriko lapurreta da, nahiz noizbehinkako fanatikoen agerpena kontuan edukitzekoa izan. Idazten duguna irakurri dugunaren ondorio dela ahaztu duen fanatikoak plagio akusazioa egin diezaioke idazleari, halako ideia beste halako egileri lapurtu diola argudiatuz. Behin eta berriz kopiatzen dugula esatea beste defentsarik ez du idazleak. Ezer ez da ezerezetik sortzen, ez gara errepikatzaileak baino. “Egungo artista bat gustu oneko kleptomano bat izan daiteke”, irakurri nuen Harkaitz Canori esaldia lapurtu zion kazetari anonimo baten esku arrotzak utzitako zita, neronek lapurtzen nuen bitartean, geroxeago Canok David Foster Wallace-ri prestamuan hartu ziola jakiten amaitzeko. Lapurren artean metodikoak dira batzuk, liburua eta arkatz-ordenagailua ezin bereizizkoak. Alferrak dira besteak, emozio dardara aldian behingoak erasatean animatzen direnak zerbait idatziz jasotzera. Baina denek jaten dute eta dugu elkar.
Lapurreten eskaileran maila bat igo eta kalean lapurtzeko tenorea heltzen zaio idazleari. Kaleko arrotzei keinuak, esaldiak, elkarrizketa puskak kentzen dizkie, eta are, emozioak eta sentimenduak, libretatxoa edo memoria lagun. Batek azarearen esku utziko du harribitxien topaketa. Bestea beren-beregi irtengo da lapurretara; kafetegietako elkarrizketak transkribatuko ditu, autobus publikoetara igoko da pertsonaia ehizan jardutera. Idazleak kontzienteki lapurtzen duen unea interesatzen zait. Zer sentimendu ditu lapurtuekiko? Eta zer dute esateko idazlearen inguru hurbilekoek? Gauza bat baita ezezagunei lapurtzea, eta bestea, maiteei. Iban Zalduak Idazten ari dela idazten duen idazlea lanean Richard Ford-en zita bat gordetzen du, aski ilustragarri: “Egiazki, inork ez luke idazle batekin endredatu behar, baldin eta ez badu haren liburuetako batean agertu nahi, egunen batean. Harreman hori zurgin batekin edo sarreragile batekin izatea da egokiena, arazoak albo batera uztearren”.
Hitz egin duzu idazle lagunarekin zure maitemin lotsez, edo beharbada, ogia erostean bizi izan duzun eszena surrealistaz. Akaso harrotasunez altxatuko duzu paparra argitalpen berrian zure istoriotxoa narratua ikustean. Sentiberagoak erreklamatuko du ea zer dabilen idazlea bere trapu zikinak aireratzen (kasurik beltzenean harremana hoztuko da). Baina idazle lapur gorenak ez du halako arazorik, urte askotako esperientziak arriskua ekiditeko modua eman baitio. Ikasi du hil ala bizikoa ez dela lapur izatea, ez bada lapurtutakoa ongi kamuflatzea. Lapurreta perfektua literaturan erreala errealista bilakatzea da, egia egiantzekotasun, norbere galbahetik pasa eta gero. Adornatu, disimulatu, ezkutatu, eta egitearen egitez, lapurtu dutela ahaztu eta ahaztarazi. Nago modu honetako krimen perfektuak ditugula fikzio askoren jatorrian. Are, arrotzei eta maiteei egindako arpilatze ezkutuak direla fikzio guztiak.
Euskal nobela beltzaren astea ospatu da Baztanen hilaren 20tik 26ra. Hainbat liburu aurkezpen, solasaldi eta bestelako ekitaldiren artean, zapatu goizeko mahai-inguruak sortu du aparteko ikusmina. Izan ere, nobela beltzaren aitzakian, bestela ere kriminal bat nola eraikitzen den... [+]
Erakunde publikoen bekak eta sariak. Kritika eraikitzaile bat izeneko dokumentua plazaratu du Lanartea elkarteak. Berria-k zabaldu du laburpena, eta txostena eskuraturik, hemen duzue elkarteak erakunde publikoei egiten dien gomendio sorta.
DBH4 errepikatu zuen urtea gogoratzen du Jonek Pleibak (Susa, 2024) eleberrian. Adinkideak Durangoko institutura aldatu ziren, eta Polly auzokidearen ikasgelan geratu zen bera. Haurtzaroa Joneren baserria eta Pollyren txaleta lotzen zituen errepidean gora eta behera emana zuten... [+]
Hamahiru urte beteko dira asteartean, hilaren 14an, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela, eta hura gogoan, ekitaldi jendetsua egin dute Antiguako Gaskonia plazan. Urteroko legez, Txillardegiren senideak, lagunak eta euskaltzaleak elkartu dira bertan, Eta non du... [+]
ilbeltza-(1).jpg)
Hamaikagarrenez antolatu dute euskal nobela beltzaren astea, urtarrilaren 20tik 26ra. Ekitaldi ugari egingo dira Baztango bailarako hainbat herritan. Liburu aurkezpenak, mahai-inguruak, solasaldiak eta kultur ekitaldiak izango dira, eta ekintzetan parte hartzea doakoa izango da.
Euskal kulturako berritasunak ezagutu nahi dituenak eta egile zein argitaletxeei zuzenean erosi nahi dizkienak urtean zehar baditu hainbat azoka eta ekimen aukeran. Urte askotako tradizioa dute horietako batzuek eta berriagoak dira besteak; tematikoak dira horietako asko eta... [+]
Joan Tartas (Sohüta, 1610 - heriotza data ezezaguna) ez da gure letren historiako idazle famatuenetarik eta, hala ere, ediren dugu gauza onik “pieza mendre” honetan, zeinaren titulua, onar dezagun hasieratik, ez den segur aski mundu honetan paraturiko izenburuen... [+]
Bilboko Zirika! herri gunean eginen dute banaketa, ostiralean 19:00etan. Fanzine bidez eta sare sozialetan zabalduko dituzte partehartzaileen testuak, eta irabazlearena argitaratuko du ARGIAk.
Abenduaren 5ean ikasleei eta irakasleei zuzendutako tailer, hitzaldi eta ikuskizunak izango dira azokan. Dinamiken bidez sortzaileak ezagutu eta eurekin harremanetan jartzeko moduko aukera ere izango da. Edukiera guztia bete da jada ikasle goizerako. ARGIAk eskaintza zabala... [+]
Helduentzako zazpigarren lana argitaratu berri du Uxue Alberdik, hirugarrena ipuingintzan: Hetero (Susa, 2024). Zortzi narrazio bildu ditu liburuan, eta denen abiapuntua izan da memorian geratu eta “noizbait ere honi buruz idatzi behar dut” pentsarazi dion paisaia,... [+]
Esloveniako eskoletan izan duen arrakastari tiraka, Alberdania argitaletxeak Euskal Herriko ikastetxeetara ekarri du Joko Ona Denontzat irakurketa-lehiaketa: DBHko ikasleek “kalitate handiko liburuak” irakurriko dituzte taldeka, eta avatarra aukeratuta, horiei... [+]
Annie Ernaux (Lillebonne, Normandia, 1940) idazleak bere poetikaz eta horren funtzioaz egindako hausnarketak jasotzen dituen elkarrizketa-liburua euskarara ekarri du Leire Lakasta Mugetak (Iruñea, 2002): Idazketa labana bat da (Katakrak, 2024). Idazketaz, hautu estetiko... [+]
Susa argitaletxearekin kaleratu du Goikoetxeak liburu berria: Politeismo bastarta. Nobela gisa kalifikatu arren, kronika gozo eta bizia da, irakurlea Goikoetxearen pentsamenduetan barneratuko duena. Donostiako San Jeronimo kaleko sotoan egin du aurkezpena, hamarnaka lagunen... [+]
Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira haurrentzako liburua modu berezian aurkeztu du ARGIAk, Donostian. Haur eta guraso ugari bildu ziren Gorka Bereziartua eta Adur Larrearen ipuinaren bueltan, eta festarako, dantzarako, ipuinak kontatzeko eta maskarak marrazteko tartea... [+]
.jpeg)
Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]