Gizartea desintegratzeko arriskuaren aurrean, edo egunerokoan loturarik ez duen mundu birtualaren aurrean, Estaturik gabeko nazioek behar dute nahikotasunezko sistema komunikatibo bat, eztabaidagaiak ezartzeko aukera emango diena, norabide kultural, sozial eta politiko amankomunak sortzeko eta haien garapenari laguntzeko.
Hainbat faktore daude gertuko telebista publikoarentzat mapa arriskutsua marrazten dutenak.
Aurrena, digitalizazioa ezartzen joan den moduak bestelako komunikazio forma horizontalen konpetentzia ekarri du eta telebistaren kontsumo autogestionaturantz bideratzea (TBa-ordenagailua-sakelako telefonoa-Internet), telebista kate bakoitzaren fideltasuna eta kuotak gutxitzen dituena. Bigarrenik, Estatuak ikus-entzunezko sistema zentralizatu, pribatu, gehiegizko, zatitu eta duopoliozkoaren alde egindako apustu politikoa ezin txarragoa izan da. Hirugarrenik, krisi ekonomikoak publizitatearen merkatuari eta aurrekontu publikoei eragin die. Eta azkenik, 2008an ETBren audientzia %20koa izatetik 2012ko uztailean %12koa izatera pasa zen, eta hori Alberto Surioren akats estrategikoetatik ere eratorri da –PSE eta PPren akordioak sostengatu du eta irrati-telebistetara eraman–, gehiengoen sentsibilitateetatik urrunduta.
EITB berriz ere euskal komunikazioaren erdigunean koka dadin hiru erronkari egin behar die aurre:
1.- Demokratizazioa eta egokitzapen instituzionala. EITBren Legea aldatzea ekarriko luke. Administrazio Kontseilua eta Zuzendaritza Orokorra hautatzeko bestelako eredu eta forma beharrezkoa da. Era berean, beste lege batek sortu beharko luke Ikus-entzunezko Komunikazioaren Euskal Kontseilua, pluraltasuna eta ikus-entzunezko sistema osoaren betebeharrak ziurtatzeko.
Administrazio Kontseiluak ez luke soslai politikoa eduki beharko, profesionala baizik; eta ez litzateke legegintzaldi bakoitzera lotuta egon beharko. Legebiltzarrak hautatu beharko luke, primus inter pares presidentziarekin zeina, gainera, zuzendari orokorra izango litzatekeen. Hori ez litzateke pertsona bakarreko organoa izango berez, eta Kontseiluaren gehiengoei lotuta egongo litzateke, baina kalitatezko botoa edukiko luke. Biak hautatuko lituzke parlamentuak –nire ustez, 2/3ko gehiengoarekin, bigarren txandan 3/5 eta paralisia luzatuko balitz, gehiengo absolutuz–.
Gainera, beharrezkoa da Programazioaren Aholku Batzordea martxan jartzea, gizarte zibilaren ordezkari gisa. Koadroa osatuko lukete Informatiboen Kontseilu Profesionalak (eta Erredakzioaren Estatutuak) eta sarbide aktibo eta pasiborako eskubidearen ezarpenak, gizarteari, gutxiengoei eta kolektiboei ziurtatzeko zuzenean informatu dezaketela eta komunikazio ona eskura izango dutela.
2.- Zerbitzu Publikoaren misioen birdefinizioa eta programazio ereduena, erabiltzaileekin harremana desberdina izan behar delako dagoeneko.
Korporazio multimedia gisa definitzea izango litzateke. EITBko Zerbitzu Publikoaren ezaugarri zentralei (sarbide orokorra, gehiengoentzako programazio-eskaintza eta gutxiengoei arreta, hizkuntzaren normalizazioa, kalitatea, informazioa, neutraltasuna, identitatea, kudeaketa demokratikoa, independentzia bermatuko dion finantzazioa, ekoizpen propioa eta hurbileko ikus-entzunezko industria azpimarratzea) misio gehiago ere gehitu beharko litzaizkieke: Euskal Herriko esparru kultural eta komunikatibo propioa artikulatzea; memoria kulturala, berrikuntza, formatuen esperimentazioa, sormena eta euskarri anitzeko apustua; agenda propioa izango duen informazioan erreferentzia izatea; diferentziazioa identifikazioarekin; hurbiltasun emozionala; konpetentzia zerbitzu interaktiboetan eta plataforma ugaritan presentzia; komunitate plural eta anitzaren egituratzea; esparru publikoaren eraikuntza…
Programazioan nabarmendu behar da informatiboen garrantzia, dibulgazio- eta kultur-saioena, baina baita kalitatezko eta audientzia altuko programazioa, ahal dela ekoizpen propioan oinarrituta, izan talde barrukoa edo kanpokoa.
EITBren zerbitzu publikoko funtzioarekin lotuta, bere zentzua edukiko luke Albisteen Euskal Agentzia batek ere, hizkuntza ugaritan EITBren zerbitzuen luzapen multimedia izango litzatekeena.
3.- Kateen sistema eta dauzkan funtzioak berrikusi euskarazko programazioaren mesedetan.
Joan den legegintzaldian ETB1en rol sozialak beherantz jarraitu du. Audientziak ez du bat egiten errealitate soziolinguistikoarekin. Betelana egiten duten programa gehiegi daude, baita kirola (pilota) eta elkarrizketa eta erreportaje “etniko” errepikakorrak ere. Iritzi publikoaren kudeaketa funtzioari kontra eginez, euskarazko albistegien ordu kopurua gaztelaniazko kateen herena da. Gaur egun euskaldunek ez dute ETB1 ikusten. Bigarren mailako katea da, kate lokal baten antzekoa, gazteentzat eta jende kultu alfabetatuarentzat egokitu gabea. ETB2k espazioa fagozitatzen dio. Begi-bistakoa da kateen arteko espezializazio eredu desberdindua hautu txarra dela: ETB1 euskalduntzeko eta ETB2 sozializaziorako, integraziorako eta iritzi publikorako.
Nola eman jauzi bat ETB1en? Lehentasuna emanez, TB orokorraren bokaziotik, euskaldunen eremu ugaritara zuzenduz. Horretarako programazioa eta finantzazioa hobetu beharko lirateke; ekoizpena zabaldu eta bikoizketa bikoiztu.
Eta ETB2ko hizkuntzarekin malgutasun handiagoa balego, pixkanaka saio elebidun eta azpidatziak sartuz, eta euskal kulturari, zentzu zabalean, arreta handiagoa eskainiz? Baina ETB1ek ETB2ren azpian egon behar ez duen bezala, ez da egokia ETB2ren rola desegitea kate federatzaile gisa.
EITB.com-ek lehentasuna eduki behar du Interneteko kanal propio gisa, gazteekin konektatzeko eta nahierako edukiak euskarri ugaritan eskaintzeko. ETB3 mantendu behar da ahal den neurrian, haur/gazte programazioarekin jarraituz. Hori egin ezean, haur eta gazteen audientzia besteren kate tematikoei emango genieke. Bestalde, ETB4ren proiektuak itxaron dezake. Eta nazioarteko kateak beharrezkoak dira, eta agian egungo kostuak estutzea komeni da OTT bidez. Azkenik, zentzuzkoa dirudi ikustea badaudela telebista lokalak euskaraz eta elebitan eta, berez, zerbitzu publiko edo soziala betetzen dutela, eta EITBk eduki beharko lituzkeela pribilegiozko harremanak eta babesa.
Laburbilduz, demokrazian, kalitatean eta zerbitzuan jauzi baten aldeko apustua egin beharko litzateke euskal irrati-telebistan.
(*) Ramon Zallo EHUko irakaslea da.
Euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea faltan botako du. Uda gabe, Bertsularien lagunak, bertan gelditzen den azken elkarteak, lekuz aldatuko du eta etxea hetsiko dute. Euskararen, euskal kulturaren eta arteen ohantzea izan da Larraldea, urte luzetan Andoni Iturrioz mezenasak... [+]
Berrogei urte dira Euskal Herrian autismoaren inguruko lehen azterketak eta zerbitzuak hasi zirela. Urte hauetan asko aldatu da autismoaz dakiguna. Uste baino heterogeneoagoa da. Uste baino ohikoagoa. Normalagoa.
Txinparta izeneko prozesua Martxoaren 21ean hasiko da eta urte bete iraungo du. "Udaberriaren hasierarekin batera proiektu herritar berri bat" aurkeztu nahi dutela adierazi dute.
PP, Vox, Junts eta EAJren botoekin Espainiako Kongresuak onartu du otsoa espezie babestuen zerrendatik ateratzea eta, horren ondorioz, berriz ehizatu ahal izango dute Duero ibaitik iparrera.
Protestak 24 ordu bete dituenean, suhiltzaileak bertaratu dira udaletxera eta kateak moztu dizkiete bi gazteei. Bi kateatuek gaua bertan igarotzea "udaletxearen hautua" izan dela adierazi du Gazte Asanbladak, eta udalaren ordezkariek "ekintza deslegitimatzeko eta bi... [+]
Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]
Iruñeko Zaldiko Maldiko Elkartean eta Baigorriko Bixentainean aurkeztu da aurtengo Nafarroaren Eguna, egun berean. Ohi bezala, apirileko azken igandearekin bat egingo da festa Baigorrin, eta horrez gain, apirilean hainbat ekitaldi egingo dira eskualdean.
Antropozentrismoaren aldaera traketsena eurozentrismoa izan zen. Europako mendebaldea, geografikoki, Kontinente Euroasiarraren penintsula txiki bat besterik ez da, baina lau mende luzez gertaera demografiko, teknologiko eta ideologiko batzuk zirela medio, bazter horretako... [+]
Hezkuntza eredu propioa "ezinbestean" independentziatik etorri behar dela adierazi dute, eta sistema propio hori "publikoa eta komunitarioa" izatea nahi dutela. Ikamak deituta, goizean zehar piketeak egin dituzte Euskal Herriko hainbat hezkuntza zentroetan.
Euskal Pilotako Nazioarteko Federazioaren eta Espainiako Federazioaren arteko gatazkak bere horretan jarraitzen duen bitartean, Jose Manuel Rodriguez Uribesek euskal selekzioaren aldeko adierazpenak egin ditu. Desadostasunak direla eta, Nazioarteko Pilota Federazioaren eta... [+]
Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.
Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]
Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]
Puntueusek eta Cyberzaintzak elkarlanean ikusentzunezko baliabide pedagogiko bat sortu dute gazteentzat eta haiekin lan egiten duten profesionalentzat: irakasle, guraso eta hezitzaileentzat. Ikusentzunezko honen bidez, ziberjazarpena ezohiko ikuspegi batetik... [+]
Kamioiak ez sartu ez atera. Horrela eman dute goiza BSHko Eskirozko lantokian. Parez-pare langileak aurkitu dituzte protestan. Hilkutxa batekin, elkarretaratze formatuan lehenbizi eta Foruzaingoak esku hartu behar zuela jakin dutenean eserialdia egin dute erresistentzia pasiboa... [+]
Dakota Access oliobidearen kontrako protestengatik zigortu du Ipar Dakotako epaimahai batek erakunde ekologista, Energy Transfer Partners enpresak salaketa jarri ostean. Standing Rockeko sioux tribuak protesten erantzukizuna bere gain hartu du.
