Literokeria edo literamina

  • Iban Zaldua ::idazten ari dela idazten duen idazlea

    Elkar, 2012

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Azalean bertan, koaderno baten orrietan idatzita, argi agertzen zaigu zer topatuko dugun barruko orrietan: idazlea. Idazlea eta bere lana. Idazlea eta bere zirkustantziak. Idazlea eta bere burutazioak. Idazlearen ingurukoak aletuko zaizkigu ipuin laburren bilduma honetan. Aukera ederra ematen digu liburu honek literatur sistemaren partaideak ispilu zalduarraren aurrean ipintzeko eta bertan nolako formak hartzen dituzten ikusteko. Idazlea, irakurlea, kritikaria, literatur irakaslea edo liburudendak agertuko zaizkigu bata bestearen atzetik egile honen irudimenak hauspotuta. Horretarako Kafka eta The Smiths ditugu liburu honetan bisitari eta bidelagun, bataren begirada fantastikoak kutsatzen ditu narrazio laburrak han eta hemen, eta bestearen letretako umorea ere (beltza? ironikoa?) topa dezakegu tarteka. Biak Zalduaren idazteko moduaren ezaugarri ezagunak direnak, bidenabar.

Baina, egia esan, idazleaz eta bere inguruneaz hitz egitean funtsean literaturaz ari gara. Hori baita lan honetako gaia. Eta zer da literatura? Zeri buruz dihardugu (fikzioa) idazteaz ari garenean? Hamaika erantzun dituen galdera honi azpitituluak emango dio argia oraingoan, lan honen ikuspuntua agerian utziz: “Idazten ari dela idazten duen idazlea edo literatura gaixotasun gisa”. Ipuinetako batean pertsonaia batek beste bati hurrengoa esaten dio: “Literatura gaitz bat duk. Bizitza zer den ez dakitenen izurria”. Hau da orriotako ideia nagusia. Honen haritik etorriko zaizkigu, besteak beste, obsesio bihurtzen den bilaketa eta idazketa, ingurukoen bizipenak zurrupatzen dituen idazle-kaparra edo istorioak kontatzeko ausardiaren aldarria.

Errealitatearen eta fikzioaren arteko ahobiko harremanak nola marraztu dituen gustatu zait, honekin gogoeta metaliterarioa sustatu eta autofikzioaren mugak zabaldu dituela uste dut. Batetik, literaturari buruz berba egiteko solaskide moduko bat izan daiteke ipuin bilduma hau, akuilua, gai-jartzailea. Bestetik, maiz topatuko dugu lehen pertsonan hitz egiten digun idazlea eta bere ibilerak, literaturak sentiarazi eta pentsarazi dizkionak konpartituz, literatura gaixotasun gisa bizi duenaren testigantza emanez. Azken finean norbaitek noizbait esan zuen bezala, literaturak bizia eman eta bizia kendu ere egin dezake.

Literatura maite dugunok badakigu pasio horrek zer-nolako eragina duen gugan, izan ere, maitasunak (eta maiteminak) erokeriaz eta gaixotasunaz badu, literaturak ere berdin, eta hori da liburu honetatik atera duguna. Idazleak istorioak lapurtzen ditu irakurleokin konpartitzeko, eta lan horretan zoriona ezagutu dezake bere lanen arrakasta ikusita, edo zoritxarra ezagutzean min hori idazteko grina sumatu, narratzaileak narrazioetako batzuetan dioskunez, modu honetan bizitzatik ihes egin edo bizitza bete-betean bizi. Amaitzeko esan, hau idatzi dizuen irakurle honek irribarre konplizearekin amaitu dituela ipuin gehienak, ulertu duelako literokeriaren edo literaminaren gaitz berak jota dagoela bera ere.

Kanal honetatik interesatuko zaizu: Liburuak
Erraldoi eta buruhandien kalejirak lagunduta aurkeztuko dugu ‘Abentura erraldoia’ liburua, ostiralean Donostiako Grosen

Donostiako Gros auzoko erraldoi eta buruhandien konpartsak giroturiko kalejira eta dantza izango ditu lagun, ostiral honetan ARGIAk antolatu duen liburu aurkezpenak: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira aurkeztuko dute Gorka Bereziartua eta Adur Larrea egileek.


2024-10-21 | Garazi Zabaleta
"Haziak" liburua
“Liburuarekin jendea animatu nahi dugu haziak ekoizten hastera”

Hazien munduan buru-belarri ari dira urte askotatik Miguel Arribas Kelo eta Marc Badal, Haziak liburuaren egileak. Hazien ugalketari buruzko azalpen praktikoez gain, elementu historiko, ekonomiko, politiko eta kulturalak jaso dituzte; beraz, baratzerik ez dutenentzat ere... [+]


Eztizen Artola Iturrate
“Horrenbeste erromantizatu dugunez auzia, ez gara kontziente espetxeak sor ditzakeen ondorioez”

Heldu da eguna: espetxetik aterako dute Ihintzaren aita. Une horixe du irekiera Eztizen Artolaren (Bilbo, 1999) Gurpilak eleberriak (Txalaparta, 2024). Hortik egingo du atzera, aita bisitatzeko kartzelara egiten dituen joan-etorrietan haur motxiladuna hazten, egoeraz jabetzen... [+]


2024-10-09 | Leire Ibar
Jon Gerediaga, Harkaitz Cano eta David de las Heras izango dira Euskadi Literatura sarietako irabazleak

Urriaren 9an Bilbon egindako prentsaurrekoan, Ibone Bengoetxea Eusko Jaurlaritzako lehen lehendakariorde eta Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburuak iragarri ditu aurtengo Euskadi Literatura sarien irabazleetako batzuk.


2024-09-16 | Estitxu Eizagirre
‘Haziak’ liburua irailaren 20an aurkeztuko da, Azpeitiko Elikagunean

Liburuaren lehen aurkezpena irailaren 20an izango da, ostiralarekin, 18:30ean Azpeitiko Elikagunean. Bertan izango dira Miguel Arribas Kelo eta Marc Badal egileak, Markel Lizasoain itzultzailea, Maitane Gartziandia diseinatzailea eta Dani Blanco argazkilaria. Egileen azalpenak... [+]


Euskal Herriko kartografia historikoa
Mapen lorratza herri baten historian

Kartografiak herri edo lurralde baten ezaugarriak baino askoz gauza gehiago adierazten dituela jakina da. Mapak eskuan konkistatu dira kontinenteak eta eraiki dira inperioak historian zehar, eta eskoadra zein kartaboiez definitu dira identitate kultural eta politikoak. Euskal... [+]


Kronika: 'Liburu ausartak' jardunaldia
Isilak, mutuak, zuriak... eta ausartak

Otsailaren 23an abiatu ginen Zaragozara (Aragoi) lagun bat eta biok. Bera Haur Hezkuntzako maistra eta ni literatur dinamizatzailea. Album! elkarteak (haur eta gazte literatura argitaratzen duten argitaletxe independenteak biltzen dituen egitura) antolatutako ikastaroak gure... [+]


Borrokak eta liburuak

Konturatu orduko apirila joan da, bere intentsitate eta kolore guztiekin. Egun beroak, epelak eta hotzak utzi dizkigu. Ostadarra eta izotza. Euri jasak eta bero sapa. Jaio berri diren arkume apurrak belardian dabiltzan bitartean, labanak eten egin du bizitza eman duten hiru... [+]


Amador Fernández-Savater. Filosofia pirata
“Gure gizartean desira gutxi dago, eta obedientzia asko agindu neoliberalei”

Martxoaren amaieran Donostiara etorri zen Amador Fernández-Savater bere liburu berria aurkeztera: Capitalismo libidinal [Kapitalismo libidinala]. Bisita labur batek mami handia izan dezake. Madrilera itzuli aurretik elkarrizketatu genuen, harilkatuz politika,... [+]


Euskal Herriaren lehen atlas kartografikoa osatu dute

Ramon Oleagak eta Jose Mari Esparzak egina, 300 mapa dakartza Imago Vasconiae izeneko bildumak eta Interneten ere kontsultagarri dago. Euskal Herriaren historiaren bilakaera irudikatzeko eta "ikerketarako jatorrizko materiala izateko" ezinbesteko tresna sortu dute... [+]


2024-01-10 | Reyes Ilintxeta
Jose Mari Esparza. Ideia trafikatzailea
“Borrokaren beharra transmititu nahi dut, zerbait berria sortuko da, beti sortu da”

Jose Mari Esparza idazle, editore eta ekintzaile menderaezinak bere lanerako txokoan hartu gaitu, Altaffaylla Kultur Elkartea eta Txalaparta argitaletxearen sorlekuan, liburuz inguraturik. Gaztetan 20 urtez aritu zen Luzuriagaren Tafallako fabrikan lanean eta orain berriki... [+]


Eguneraketa berriak daude