Erresistentzia indiarraren sinboloa
Dakota herriaren buruzagi historikoa eta AEBetako jatorrizko herrien arteko ordezkaririk errespetatuenetakoa hil zen urrian minbiziz, 71 urte zituela. Ameriketako Mugimendu Indiarraren (AIM) bultzatzailearen errautsak Black Hills dakotarren mendi sakratuan zabaldu zituzten. Russell Meansek FBIren aurkako matxinada gidatu zuen 1973an.
Heriotzak AEB osoko indiarren erreakzioak eragin ditu, azken urteotan politikaren lehen lerrotik aparte bizi bazen ere. Bera kide zen Oglala Dakota tribuko egungo buruak ekainaren 26a Russell Means Eguna izendatu du.
Means Pine Ridge indiarren erreserban jaio zen 1939ko azaroaren 10ean, eta lau anai-arrebetan zaharrena zen. Indiarrei inguru urbanoan bizitzen laguntzeko erakundea sortu eta horko zuzendari izan zen hainbat urtez. Bertan izan zituen AIMrekin lehen harremanak eta erakunde horren buru ezagunenetakoa bihurtu zen denbora gutxian. Bere jarduna ez zen AEBetara mugatu eta Hego Amerikako indigenekin hartu-emanak izan zituen, gehienbat Nikaraguakoekin. Nazio Batuen Erakundearekin ere lan egin zuen jatorrizko herrien eskubideak aitortzearen alde. AEBetako Gobernuak indiarrak bigarren mailako herritar gisa tratatzen zituela salatzeko buruturiko hainbat ekintzagatik egin zen ezagun. Besteren artean, 1972an AEBetako Gai Indiarretarako Bulegoa okupatu zuten, makina bat dokumentu suntsituz.
Bere ekintzarik sonatuena Wounded Knee herriaren okupazioa izan zen. 1973an bi hilabetez, ehunka indiarrek eta kausaren aldeko ekintzaile zuriek aipatu herrixka hartu eta erresistentzia antolatu zuten Russell gidari zela. Leku sinbolikoa hautatu zuten, bertan 1890. urtean AEBetako armadak 350 gizon, emakume eta ume dakotar hil baitzituen. AEBetako Gobernuak indiarrekin sinatutako hitzarmenak bete zitzala eskatzen zuten, baita “gobernu tribal ustelak” amaitzea ere. 71 egunez herrixkan eutsi zioten, tiroketa artean. Hedabideen arreta bereganatu zuen ekintzak, gertaerari sona handia emanez. Bi indiar eta polizia bat hil ziren. Amaieran, Russell Means eta Dennis Banks buruzagiak atxilotu zituzten, baina kasua artxibatzea erabaki zuen epaileak, indiarrei egindako bidegabekerietan zentratutako defentsaren ostean. Leonard Peltier aldiz, garaiko AIMko buruetako bat, kartzelan da ordutik eta AEBetako preso politikorik zaharrena da.
Pixkanaka, lehen lerroan egoteari utzi zion eta 1995. urtean Where White Men Fear to Tread autobiografia argitaratu zuen. Bertatik hartua da ondorengo pasartea: “Milaka urtez, indiarrok lurraren parte izan gara. Larreen, basoen eta mendien parte izan gara. Belar zati bakoitza, landare bakoitza, zuhaitz bakoitza ezagutzen genuen. Haizeak eta hodeiak ezagutzen genituen, ibaiak eta lakuak. Hegan edo lurretik arrastaka igarotzen diren izaki bakoitza ezagutzen genuen. Lurraren parte gara, baina ez gara Lurreko gauzarik garrantzitsuena. (...) Zoritxarrez, gizon zuriak bere zentzumenen plazerarekin lotzen du zoriontasuna. Nire osaba Matthew Kingek esan ohi zuen burua astinduz: ‘Gizon zuria ume txiki bat bezalakoa da, pazientzia izan behar duzu berarekin’. Baina Amama Lurrari pazientzia agortzen ari zaio. Hemengo eta mundu osoko herri indigenei gizarte eurozentrikoek egin dietena, orain beren buruari egiten ari zaizkio; lurra, airea eta ura kutsatuz, batak bestea bortxatzen du, Amama Lurra bortxatzen duten bezala. Espezieen suizidioaren amildegira heltzen ari gara”.
Hollywoodeko hainbat filmetan agertzeagatik ere egin zen ezagun Russel. Besteak beste, The Last Mohican filmean parte hartu zuen eta Pocahontas marrazki bizidunetan ahotsa jarri zion pertsonaietako bati. n
900 milioi inguru eskatzen dizkio Energy Transfer Partners enpresak AEBetako Greenpeace erakunde ekologistari, 2016 eta 2017an oliobidearen aurkako protestetan kalteak eragin izana leporatuta. “Epaiketa honetan porrot eginez gero, Greenpeace justizia klimatikoaren aldeko... [+]
AEBetako Hego Dakotako Pine Ridge erreserbako Lakota Sioux Tribe tribu-gobernuak bi lege historiko onartu zituen 2019ko legealdian. Sexu berekoen arteko ezkontza eta LGTBIQ pertsonen aurkako erasoak gorroto delituen barruan sartzea. Lorpen hauen atzean dauden ekintzaileak... [+]
Lakota hizkuntzaz hitzaldia egitekoa zen Aitor Esteban (Bilbo, 1962) iragan martxoan Gasteizen, Hitz Adina Mintzo ikastaroaren barnean. COVID 19-ak eragindako konfinamenduak bertan behera utzarazi zituen martxoaz geroko saioak eta, hainbestean, postaz jakinarazi dizkigu lakota... [+]
Dacota Access oliobideari sabotaiak egin izana aitortu zuten bi ekintzaileren aurka 110 urte arteko espetxea eta ehunka milaka dolarreko zigorra eskatu dute. Azken hamarkadetan ingurumenarekin loturiko ekintzaileei eskatu zaien zigorrik gogorrenak dira, The Intercept... [+]
Dakota Acces Pipeline oliobidea eraikitzen ari den enpresak Greenpeace eta beste talde ekologista batzuk salatu ditu 300 milioi dolar eskatuz. Trumpen abokatuak arduratu dira salaketa jartzeaz.
Prentsaurreko bidez onartu dute bi ekintzailek AEBetako Iowa estatuan Dakota Access Pipeline oliobidea eraikitzeko makinen eta hodien aurkako hainbat sabotaje ekintza egin izana. Makinei su eman dietela eta hodiaren balbulak apurtu dituztela aldarrikatu dute, Democracy... [+]
Rafael Gonzales ekintzaileak (Minneapolis, AEB) erro indigenak ditu –Puerto Ricokoak ere bai–. Horrek eraman zuen, besteren artean, bere hiritik autoz sei ordutara zeuden NoDAPL erresistentzia kanpamentuetara. Herri indigenek eta ekologistek hilabete luzez Dakota... [+]
Standing Rocken egin nahi duten petrolio-hodiaren proiektuak, Dakotako siux tribuen bizi eredua arriskuan jartzen duelako gatazka gogorrak izaten ari dira. Ekainean siuxek epaitegi federalean lortu zuten sententziari esker Dakota Access petrolio-hodiaren obrak bertan behera... [+]
Espainiako Ekologistak Martxan taldeak eta AEBetako hainbat mugimenduk bat egin dute apirilaren 25ean sare sozialen bidez BBVAri eskatzeko Dakota Accces Pipeline oliobide proiektuari finantzazioa ken diezaiola. Barack Obamak oliobidearen eraikuntza geldiarazi zuen 2016ko... [+]
Milaka natibok eta ingurumenaren aldeko ekintzailek manifestazioa egin dute Washingtoneko erdigunean Dakota Acces Pipeline oliobidearen eraikuntzaren kontra protestatzeko.
Standing Rock Ipar Dakota estatuan (AEB) dagoen lur eremua da eta Sioux erreserba indigenaren parte da. Missouri ibaiak zeharkatzen du eta Dakota eta Lako herriak bizi dira han. Orain, petrolio enpresek oliobide bat eraiki nahi dute ibaiaren azpian. Hainbat nazio indigenak... [+]
Asteartean Donald Trump, Ameriketako Estatu Batuetako presidenteak herrialdeko oliobideen eraikuntza lanak, Keystone XL eta Dakota Access oil pipelines DAPL, jarri zituen berriz ere martxan. Bi proiektu horiek geldirik zirauten iaztik, aborigenen zein ekologisten erresistentziak... [+]
Ipar Dakotako Standing Rock siuxen erreserban hilabeteak daramatzate protestan, AEBetako estatu horretatik Illinoiseraino eraikitzen ari diren Dakota Access petrolio-hodiaren kontra. Protesten eraginez, proiektua bukatzeko baimena ukatu dute igandean ingeniariek, The Guardian-en... [+]
AEB osotik bildu dira hilabeteotan aktibistak Ipar Dakotako Standing Rockera, indioen erreserba zeharkatzen duen petrolio-hodiaren lanak gelditu nahian, Jatorrizko Amerikarren 300 tribuk sustatuta. 400 ekintzailez goiti atxilotu ditu poliziak udaz geroztik, horietatik 142... [+]
Dakota Access oliobidearen kontrako protesten inguruan informatu ostean, akusatuta zegoen Amy Goodman kazetaria, istiluetan parte hartu izana egotzita.