Galtzak bete sagar
Sagar sasoian egiten ditut urte osorako ozpin lanak. Sagarrena eta sagardoarena da nire ozpina. Botila sagardoen kondar guztiak ozpin barrikara eta sagarra denean haren muztioa erantsi. Erretxindutako laguna bezain gutxi gustatzen zait minegia den ozpina, gezamina edo ezti-garratza nahiago. Garrazten den sagardoa eta sagarraren muztio gozoa, nahasketa aproposa. Gozo gehixeago behar denerako frutak sartu eta lurrinak indartzeko belarrak, loreak... Aurtengo ozpina etxean ugari ditugun bi fruitu ezin gozoagoekin egingo dut: piko gorriekin (Ficus carica) eta mizpirekin (Mespilus germanica).
Lehengoan, Aiako Etxeta baserrian, Balentin nagusiak egiten duen burruntzian erretako antxumea, munduko onena, jatera elkartu ginenen artean kontu horiek ibili genituen. Bertako seme Joxek, etxeko upelak sagar muztioz bete genituela esandakoan “aitatzako lanak” izango ditugula zioen. Olideneko Mertxek esaera bat bota zuen: “Mundu honetan bi gauza ontzen dira hil ondoren: pertsona –hil eta gero entzuten da: ona hunan bada...– eta mizpira, usteldu arte ez baita gozatzen”. Mizpirekin azokara sagarrak nola eramaten ziren gogora ekarri zuen Olasoko Mª Angelesek. Negua loratuko diguten sagar horiek nola bildu eta jaso behar zirenak tarte luzea izan zuen. Aia bertako aldameneko Iruretaegia bailarako Iruretaaundi baserriko Patxik ederki asko azaldu zigun umetako bere lan hura: “Galtza zahar haundi batzuei beheko barrena josi, jantzi eta hanketan hestu izateko eta uhalez edo sokaz sorbaldatik eutsi. Arbolan gora igo eta sagarrak banaka-banaka heldu eta galtzetan sartu. Galtzak bete sagar, poliki-poliki jaitsi eta banaka-banaka saskietara. Horiek astoz etxera. Han, ganbaran, belar ondu pixka baten gainean banaka-banaka zabaldu miztoaz gora. Beti txortenaz gora. Sagarra beti banaka-banaka, eta gozo utziz, bota gabe. Beidok ganbaran saskiak husterakoan tarraka soinurik entzuten bazen! Ederrak aditu beharko hituan!”. Errezilak, Urtebiak, Mendiola, Intxaustia... berandu sagarrak, gogorrak eta jasotzeko egokiak. Saldiasen “egon sagarrak” deitzen dietela erakutsi zidaten lehengoan Arizkungo Gamioxarrean Enekok eta Markelek. Gipuzkoako Zubietako Aizpuruko gure amona Joxepa zenak “golde sagarra” deitzen ziela dio bere seme Jexuxmarik. Sagarraren garrantzi historikoa ezagututa galtzak bete sagarretik etorriko da “galtzak bete lan” esaera...
Sagarra da Euskal Herriko altxor handietako bat, hemengo baserri eta sagastietan mendez mende garatu, hobetu eta gureganaino heldu dena. Harekin batera, sagardoa, milaka urtean bidelagun izan duena. Aberastasun izugarria dugu, sagardotarako bereziak eta bakarrak diren sagar... [+]
Ardoa, garagardoa, baita txakolina edota olioa ere, iraultza baten lekuko izan dira guztiak, produktuaren dibertsifikazioa bultzatu eta balioa eman dien prozesu batetako protagonistak. Sagardoari dagokio orain urratsa ematea, merkatuan nor izan nahi badu, Mikel Garaizabal... [+]
Apirilean sagastiak lorez janztea bezalako ikuskizun gutxi dago. Lore zurizko olatuak. Sagarra jaki eta edari izan dugu milaka urtetan. Sagar gordina, errea eta ore dultzea; muztio, pitar, sagardo eta ozpin. Zura fina du, tailatzeko ona eta pieza txikiak, kirtenak eta... [+]
Ipar Euskal Herrian sagardogintza berriz abiarazi duen Sagartzea elkarteak 30 urte beteko ditu 2020an. Xinaurri lana eginez, bertako ehunez gora sagar mota identifikatu ditu, geroa segurtatzeko gisan eremu pribatu zein publikoetan berriz landatuz. Hauetarik zazpi lehenetsirik,... [+]
ARGIAren Sagarrondotik aldizkarian plazaratutako Hegaztiak, erleak, zomorroak... Sagastien zaindari txikiak erreportajeagatik jaso du Iñaki Sanz-Azkue biologo hernaniarrak zientzia-kazetaritzaren arloko CAF-Elhuyar saria. Lehen aldiz CAFen Beasaingo egoitzan egin da... [+]
Zenbat eta fauna anitzagoa sagastian, orduan eta aukera gehiago izango da uzta hobea izateko, izurriteak gutxituko direlako eta polinizazioa handitu. Bestalde, sagastiaren itxurak eta inguratzen duen paisaiaren egiturak erlazio zuzena du bertan egongo den fauna... [+]
Ordenadoretan, tabletatan, segapotoetan eta horien publizitatean ikusten dugu, batez ere, McIntosh sagarra. Zer den ederki adierazten du bere logotipoak, ondo asmatu zuen egileak; puska falta zaion sagarra da, norbaitek kosk egin izan balio bezala. Izan ere McIntosha jan-sagarra... [+]
Egia esanda, gure etxeko sagastietatik kanpo, ez dut Euskal Herrian beste inon ezagutzen sagar aldaera hau. Istorio luzea du, irakurtzeko hobe duzu esertzea.
Gure amona, Joxepa Aizpurua Irazu zena, gero Aizpurua Sagardotegia izango zenean jaioa zen. Aurrez ere dolare-baserria... [+]
Sagardo Forum jardunaldietan “Sagarrondoaren egoera Euskal Herrian” hitzaldia eman du Sagarlan aholkularitza-enpresako teknikari Aitor Etxeandiak. Hurrengo egunean aurrez-aurre elkartu gara berarekin, Hernaniko solasaldian esandakoez gehiago sakondu aldera.
Sagardoaren Jatorri Izendapenak aukera itzelak ematen dituen tresna den arren, Euskal Sagardoa martxan jarri zenetik bildu den lehen uztan sagarraren prezio tamalgarriak mantendu dira.
Sagarrak paradisutik bota omen gintuen, baina sagardoa eman digu, beste paradisu bat. Hori pentsatuta ekin zioten Joy Doumisek eta Jeremy Hammondek beren asmo lurtarrari: Malus Immortalis. “Malus” sagarrondoaren izen zientifikoa da, eta “inmortalis”... [+]
Nork ez du sagarrondo bat etxe inguruan? Euskal Herri hezean bizi zaretenok, behintzat, harantzaxeago edo honantzaxeago, urrutira gabe izango duzue, sagardi bat ez bada, fruitu arbola etxekotu horren aleren bat. Etxekotua, ez alferrik deitzen zaio Malus x domestica. Eta nonbait... [+]