Zezenak Errepublikan?
“Balinbada Espainian aztura zoro makurrik, hori da zezen-kurtsetako hori. (...) Dagozila han zezen-hiltzaile guziak, hunat etorri gabe, doazila Donostiarat, edo nahi badute, Madrilerat. (...) Zer atsegina, zezen gaizoa kordokan mihia luzaturik hiltzen ikustea! Gizona hiltzen bada, hanbat gaixtoago harentzat!”.
Jean Hiriart-Urrutiren hitzak dira, Zezenak errepublikan liburutik hartuak eta Eskualduna aldizkarian 1894an idatziak. Ordurako egiten ziren zezenketak Hexagonoan (lehena 1853ean Baionan), Eugenia de Montijok sustatuak, urte hartan ezkondu baitzen Napoleon III Txikiarekin –eta ez zion goitizena Zaldieroak asmatu, Victor Hugok baizik–.
Lehentxeago, 1850ean, Grammont legeak animalien tratu txarrak debekatu zituen arren, zezenketak ilegalki zabaldu ziren mende batez, 1951 arte, orduan legeztatu baitziren tradizioz errotuak zeuden lekuetan.
Tradizioa eta kultura usu izan dira gehiegikerien estalkia; klitori ablazioari, adibidez, indulgentzia handiaz begiratu izan zaio, baita euskal mundu abertzaleko sektore batzuetan ere. Gauzak aldatu dira, ez hainbeste pekatzaileak animaliak direnean, baina hor ere badira ihardukitzaileak eta iaz CRAC eta DDA elkarteek (Comité radicalement anti corrida eta Droits des animaux) Frantziako Konstituzio Kontseilura jo zuten zezenketei salbuespeneko lege babesa kentzeko eskatuz, legea estatu osoan berdina izan behar dela argudiatuz.
Esan behar da zernahi zuzengabe zuritzeko erabiltzen dela berdintasun delako hori. Zenbat aldiz ez duten hartaz, euskara estekatu eta mailukatu; eta bitartean “kultur aniztasuna” goraipatzen digute animalien tortura ederresteko! Zezenketak arbuiatzeko hobe segur tratu txarren gaitzespenean oinarritzea, lege berdintasunaren goresmenean baino.
Bego. Irailean zezenketak konstituzionalak direla epaitu du Kontseiluak, eta oilartuta ibili dira zaleak egunkari iruzkinetan: ez dela barbarokeria, artea baizik, espiritualitatea, eta kontrakoak oro mindulin dekadenteak. Agian, sos eskasiak trenkatuko ahal du afera. Baionan, hasteko, erreka-jota daude zezen aldiak, Herriko Etxeak azkarki diruztatuak. Diru zama hori zergatik ez den itzulikatzen tratu txarrak jasaten dituzten emazteak laguntzeko, galdetu zuen behin feminista batek Udal Behatokian: isiltasun osoa...
Eta aurten, optika denda batek zezenketei eman ohi zien sostengua eten du. Etorkizun hitsa festa monarkiko-inperialak Errepublikan.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
2011. urtean M-15eko mugimendu indartsua lehertu zen, Kataluniako Gobernua ataka estuan jarri zuena. Besteak beste, orduko hartan Polizia Bartzelonako Katalunia plazako kanpaldi suminduari oldartu zitzaion, eta parlamentua setiatu zuten ekintzaileek, Artur Mas presidentearen... [+]
Interneten Willow hitza bilatzerakoan oraindik txikitan ikusi nuen pelikula baten izenburua agertzen da. Fantasiaz beteriko pelikula hartan, Willow izeneko gizon txiki batek, protagonistak, mundua eraldatu zuen, erresuma zapaltzaile batetik herritarrak askatuta. Google-k Willow... [+]
Loti ederra eta errauskinaren irudia izan du hizpide aurtengo Feministaldian Irene Coulon-en hitzaldiak. Loaren ideia kulturalak zartatu ditu, loaldia ere maskulinizatua dugula argituta. Loaren irakaspen (kultural) asko barneratuak ditugu, eta gorputz feminizatuan edertasunaren... [+]
Araiak esan dit zuei idazteko. Esan dit, utzi baino lehen (aurten egingo dut), nire testu bat eraman nahi dizuela, nik ez dizuedala inoiz eraman, eta merezi duzuela, harro sentituko zaretela nitaz. Ezin da horrelako aukera bat galtzen utzi. Ez dakit jada esan ez dizuedan zer... [+]
Berriki Pierre Carles dokumental egile engaiatuaren azken lana ikusteko aukera izan dut. Guérilla des FARC, l'avenir a une histoire (FARC gerrilla, etorkizunak historia du) du izena eta Kolonbian mende erdi baino gehiago iraun duen gatazka armatuaren kontakizun... [+]
Valentziako tanta hotzaren kudeaketa txarrak aldaketa ekarri du muturreko eguraldiagatik izan daitezkeen alerten inguruan, “neguko” lehenengo denboraldian agerian geratu den bezala. Hego Euskal Herrian ibaiek gainezka egingo zutelako mehatxuaren aurrean, hainbat... [+]
Ekintzailetza modan dago. Kontzeptuak indarra hartu du eta hiztegi ekonomikotik askoz harago zabaldu da. Just do it: egizu, besterik gabe. Baina ez dezagun ahaztu: propagandaren mundutik dator leloa. Erosle-ekintzaile aktiboak izatea ote da hitzaren mozorroa? Egungo enpresariek... [+]
Kaosean sartuak gara. Hori erran digute hedabide frantsesek, legebiltzarrak gobernua erorarazi duelarik abenduaren 4an. Kaos politiko, instituzional, sozial, ekonomikoaren zirimolak infernuko sarabandan bahituko gaituelako izua zainetara isurtzen hasia zaigu denoi. Zer komedian... [+]
EHBaik Autonomia estatutu baterako proposamena prestatu du, gure nazioaren burujabetza osorako bidean etapa gisa.
Segur aski, gutariko gehienek jada erosiak dituzte, han eta hemen, Eguberrikari banatzeko opariak. Olentzeroren bisita gautar hori hitzordu handia baita, bereziki haurrentzat. Denak prestatzen dira urteko garai emankor horretarako: Bilbo sutan agertzen da, Gasteiz, Iruña... [+]
Zerk harritu zintuen gehien kartzelatik atera zinenean? Galdetu didate maiz azken urte eta erdian.
Bilboko kaleak turista eta bi hankadun txakurrez lepo daudela ikusteak, adibidez? Edo egoera politikoaren aldaketak? Lehenengoak akitu eta amorratu nau, badago zer borrokatzen... [+]
Benetan nahasia da euskara ikasteko dirulaguntzen kontu hori. Euskara ikasi nahi duen herritarrak leihatila bat baino gehiagotara jo beharko du egin nahi duen ikastaroa zenbat kostatuko zaion eta dirulaguntzak nondik, nola eta noiz lortuko dituen jakiteko. Oraindik ere dirua... [+]
Hizkuntza matematikoa ondo ulertu eta interpretatzeak badu garrantzia ikasketa prozesuan; horixe esan ohi diegu guk geure ikasleei, bederen. Matematiken lengoaia unibertsala da, eta oro har, interpretaziorako errore marjina txikia izan ohi da. Nekez marraztuko genuke hiruki bat... [+]