Gaurko euskal gizartearen zutabeetako bat elebitasuna da. Madarikazio arranditsu, salomondar, erakundekoi bat ematen du, hiritarrok egonarriz eraman beharrekoa. Denbora edo tokia galtzeko egokia eta, txistean esan bezala –batek galdetu du nola idazten den halakoa euskaraz; “hizki gris eta txikiagoetan”, erantzun du besteak–, zenbaitetan ikusmenaren galgarria, Nafarroan bederen. Baina gorrotoak itsututa ez gauden heinean, arrazoizkoa dirudi bi hizkuntzek trataera berdina izateak.
Honek, argi eta garbi, kaltea dakarkio biak ulertzen dituenari, ahozko jardun asmo oneko eta hizkuntza-politikoki zuzenetan berbaldi bera bikoitz jasan behar baitu (hastioa ez ezik, barneko filologoari bazka emanez, edukitik deskonektarazi eta huskeria linguistikora emanez, bietako zein hizkuntzatan idatzia izan den jatorriz eta zeinetara izan den gogogabe itzulia, hots, bietako zein den menpekoa, eragozpen aspergarria). Antidoto moduan, euskaldunek baloratu ohi dute edukiak berdin-berdinak ez izatea, elebidunek plus bat jasotzea, elebakarrari akuilutzat balio liezaiokeenik, nahiz eta dudazkoa den azken honentzat etenaldi exotiko horiek funtsezkoa heldu baino lehenagoko berotze ariketak ez beste ezer direnik.
Edonola, guk egiten ez dugun euskara ez du gure ordez beste inork egingo, eta, ondorioz, euskara normalizatuko badugu, “elebitasun asimetrikoari” eutsi behar diogu, hizkuntza gutxitua lehenetsiz, Gipuzkoako Aldundiak agerraldi publikoetan egin behar omen duen bezala. Horregatik hainbesteko polemika piztu dute Arnaldo Otegiren El tiempo de las luces elkarrizketa liburuaren hizkuntza aukeraketak eta argitaratzailearen ondorengo azalpenek. Mamu bat dabil euskalgintzan zehar: baliorik ezaren mamua.
La otra columna de la actual sociedad vasca también es el bilingüismo. Parece una maldición solemne, salomónica, boletín-oficialesca, con la que debemos cargar pacientemente los ciudadanos. Una pérdida de tiempo o espacio, que, como en el chiste –uno pregunta cómo se escribe tal cosa en euskera; le responden “en letra gris y más pequeña”–, puede perjudicar a la vista, sobre todo en Navarra. Pero hasta donde el odio no ciega, parece razonable sostener que las dos lenguas sean tratadas igualmente.
Esto, obviamente, ocasiona perjuicios al que entiende las dos, puesto que en comunicaciones orales bien intencionadas y político-lingüísticamente correctas éste tiene que oír por duplicado la misma perorata. Por eso mismo, y porque, como, citando a Shakespeare, nos recuerda Rikardo Arregi Diaz de Heredia en su nuevo poemario, Bitan esan beharra, ya la vida es el aburrido relato contado dos veces al oído sordo de un hombre somnoliento, suele juzgarse preciso modular el discurso, incluyendo pequeñas variaciones, a fin de evitar, en la medida de lo posible, el tedio que acabe adormeciéndonos en la más completa inactividad.
Sin embargo, nosotros propugnamos una solución más audaz que la asimetría: “el bilingüismo contradictorio”, consistente en que ambos textos presenten diferencias tan pronunciadas que terminen por negarse mutuamente, sublimando el fin de la traducción, la única disciplina cultural que se resiste a abandonar el mito de que hay una verdad traducible, una esencia comunicable. Abogamos por la enantiodromía, por la unión de contrarios. O dicho, sin traducir, en palabras de Gabriel Aresti, “Heuscal-herrian situätione chaotico bat dago chaos handiago batequin sunsitu behar duguna".
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]
Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]
Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]
Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]
Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]
Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]