Bi zutabe / Dos Columnas

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Gaurko euskal gizartearen zutabeetako bat elebitasuna da. Madarikazio arranditsu, salomondar, erakundekoi bat ematen du, hiritarrok egonarriz eraman beharrekoa. Denbora edo tokia galtzeko egokia eta, txistean esan bezala –batek galdetu du nola idazten den halakoa euskaraz; “hizki gris eta txikiagoetan”, erantzun du besteak–, zenbaitetan ikusmenaren galgarria, Nafarroan bederen. Baina gorrotoak itsututa ez gauden heinean, arrazoizkoa dirudi bi hizkuntzek trataera berdina izateak.

Honek, argi eta garbi, kaltea dakarkio biak ulertzen dituenari, ahozko jardun asmo oneko eta hizkuntza-politikoki zuzenetan berbaldi bera bikoitz jasan behar baitu (hastioa ez ezik, barneko filologoari bazka emanez, edukitik deskonektarazi eta huskeria linguistikora emanez, bietako zein hizkuntzatan idatzia izan den jatorriz eta zeinetara izan den gogogabe itzulia, hots, bietako zein den menpekoa, eragozpen aspergarria). Antidoto moduan, euskaldunek baloratu ohi dute edukiak berdin-berdinak ez izatea, elebidunek plus bat jasotzea, elebakarrari akuilutzat balio liezaiokeenik, nahiz eta dudazkoa den azken honentzat etenaldi exotiko horiek funtsezkoa heldu baino lehenagoko berotze ariketak ez beste ezer direnik.

Edonola, guk egiten ez dugun euskara ez du gure ordez beste inork egingo, eta, ondorioz, euskara normalizatuko badugu, “elebitasun asimetrikoari” eutsi behar diogu, hizkuntza gutxitua lehenetsiz, Gipuzkoako Aldundiak agerraldi publikoetan egin behar omen duen bezala. Horregatik hainbesteko polemika piztu dute Arnaldo Otegiren El tiempo de las luces elkarrizketa liburuaren hizkuntza aukeraketak eta argitaratzailearen ondorengo azalpenek. Mamu bat dabil euskalgintzan zehar: baliorik ezaren mamua.


La otra columna de la actual sociedad vasca también es el bilingüismo. Parece una maldición solemne, salomónica, boletín-oficialesca, con la que debemos cargar pacientemente los ciudadanos. Una pérdida de tiempo o espacio, que, como en el chiste –uno pregunta cómo se escribe tal cosa en euskera; le responden “en letra gris y más pequeña”–, puede perjudicar a la vista, sobre todo en Navarra. Pero hasta donde el odio no ciega, parece razonable sostener que las dos lenguas sean tratadas igualmente.

Esto, obviamente, ocasiona perjuicios al que entiende las dos, puesto que en comunicaciones orales bien intencionadas y político-lingüísticamente correctas éste tiene que oír por duplicado la misma perorata. Por eso mismo, y porque, como, citando a Shakespeare, nos recuerda Rikardo Arregi Diaz de Heredia en su nuevo poemario, Bitan esan beharra, ya la vida es el aburrido relato contado dos veces al oído sordo de un hombre somnoliento, suele juzgarse preciso modular el discurso, incluyendo pequeñas variaciones, a fin de evitar, en la medida de lo posible, el tedio que acabe adormeciéndonos en la más completa inactividad.

Sin embargo, nosotros propugnamos una solución más audaz que la asimetría: “el bilingüismo contradictorio”, consistente en que ambos textos presenten diferencias tan pronunciadas que terminen por negarse mutuamente, sublimando el fin de la traducción, la única disciplina cultural que se resiste a abandonar el mito de que hay una verdad traducible, una esencia comunicable. Abogamos por la enantiodromía, por la unión de contrarios. O dicho, sin traducir, en palabras de Gabriel Aresti, “Heuscal-herrian situätione chaotico bat dago chaos handiago batequin sunsitu behar duguna".


Azkenak
Usansolon herritarrak kexu dira erdigunea tren geltokirik gabe uzteko erabakiaren aurrean

L5 lineak Euskotrenen ibilbidea aldatuko du, eta geltoki batzuk eraitsiko dituzte, tartean Usansolokoa. Trenaren ibilbidea lurperatuko dute eta beste geltoki batzuk gehituko dituzte. 2022an, Eusko Jaurlaritzak linea horren jatorrizko proiektua aldatu zuen Usansoloko geltokia... [+]


Gasteizko txosnagunea arriskuan dagoela salatu dute, Aldundiak TicketBAI ezartzera derrigortu nahi dituelako

Gasteizko jaiak hasteko aste gutxi falta direla, Gasteizko Txosna Batzordeak urgentziazko prentsaurrekoa eman du, salatzeko Arabako Foru Aldundiak txosnetan TicketBAI ezartzera derrigortu nahi dituela. "Parekatu egin nahi dituzte txosnak eta irabazi ekonomikoa helburu duen... [+]


Munillaren adierazpen homofoboek kritika erauntsia eragin dute berriro

Jose Ignacio Munilla gotzainak enegarren aldiz erakutsi du bere homofobia, homosexualitatea “sendatzeko” terapiak defendatuz. Valentzian irakasle bat harrapatu dute ikasleekin birmoldaketa homosexualeko terapiak egiten, eta Donostiako apezpiku ohia bere alde atera... [+]


2024-07-17 | Gorka Menendez
Zenbateraino izan behar dira txikiak nekazari txikiak?

Gaur egungo ezker mugimenduaren zati handi batek, intuitiboki bada ere, eskala txikiko nekazaritza aldarrikatzen du zalantza askorik izan gabe. Hala ere, txikitasunaren aldarrikapen horrek baditu bere kontraesanak: tamaina txikiko ustiategi batek, definizioz, ezingo du elikagai... [+]


Euskaldunak

Eusko Jaurlaritza berriko bozeramaile Maria Ubarretxenak lehenengo elkarrizketa Euskadi Irratiari eman zion. Solasaldian asmoez jardun zuen, kontu orokorrak adierazi zituen, ezinbestean, gobernua martxan jarri berri zegoelako. Adeitsua izan zen tonua kazetari eta eledunaren... [+]


2024-07-17 | Iñaki Barcena
Ekofaxismoa al datorkigu?

Kapitalismoak sortutako krisi ekosoziala ondoez globala ari da eragiten planeta osoan. Baliabide material eta energetikoen "gailurrek", hazkunderako eta metaketarako mugak ezarriz, natura eta gizartearen arteko desorekak ekartzen dituzte. Estraktibismoaren gurpil... [+]


Defendatu behar duguna

Ikasle batek erran zidan, behin, testu bat aztertzen ari ginela: “Pertsonaia eri da: geldi-geldia pentsaketa ari da bere buruan”. Bistan dena, erranaldi horrekin, gaizki adierazi zuen gogoan zuen iruzkina, erran nahi baitzuen pertsonaiaren ezontsa nabari zela haren... [+]


2024-07-17 | David Bou
Agur esaten ikastea

Zerbaiti edo norbaiti agur esatea abandonuarekin, amaierarekin eta, azken batean, dolu-prozesuarekin lotutako ekintza izan ohi da. Seguru noizbait esango zenutela –edo norbaiti entzungo zeniotela– “ez zaizkit agurrak gustatzen” esaldi tipiko eta topikoa... [+]


Bego Ariznabarreta Orbea. Gerrarik ez
“Gure aurrekoek bizitako gerraren traumak eta sintomak ditugu oraindik”

Gurasoak hilik, etxeko ganbara husteari ekin zioten
seme-alabek. Hainbat gauzaren artean, koaderno eta paper sorta, argazkiak eta nahi beste agiri. Bego Ariznabarreta Orbeak aita aspaldi zenduaren gerrako memoria harrigarriak zurian beltz irakurri, eta jabetu zen altxorraz,... [+]


2024-07-17 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Hemengoa

Ordenagailua itxi, txankletak jantzi, eguzki-kremaz laztandu. Nora zoaz oporretan? Oporrak egitea nonbaitera joatea dela normalizatu dugu, deskantsuak distantzia behar duelako, diogu. Eta bidaia egitean, turista bilakatuko gara, izendapen aldaketak deserosotasun bat sortzen... [+]


Materialismo histerikoa
Txatarra

Usainak keinuren bat eskatzen zuen, baina berak egin ez zuenez (ezin zitekeenez beste usainik espero), besteok ere ez. “Ez, ez, ez daude denak. Bizirik dirautenen atalik ez dago, ez dut inor bizirik utzi, adibidez, ezpainik gabe (ikusi dituzue? Horiek perfektuak iruditzen... [+]


Aitor Cevidanes
“Akainak gaitza kutsatzeko denbora behar du, egunean bertan kenduta ez dago arriskurik”

Akainak edo kaparrak batetik, eltxo tigreak bestetik, Euskal Herrian duten presentziaz eta gurean dauden espezieez mintzatu zaigu Aitor Cevidanes ikertzailea. Osasuna eta ingurumena hizpide, dituzten arriskuez, herritarron uste faltsuez eta klima aldaketaren nahiz gizakion... [+]


Gorputz hotsak
“Dragon Boat-arekin gorputzarengan geneukan konfiantza berreskuratzen dugu”

Kirol ugari egin ditu Mercedes Ortega Barrenak (Bilbo, 1967); hala nola atletismoa, paddel surfa eta orain arrauna. Hondarribiko HS2 Surf Center eskolako Dragon Boat taldeko kidea da. Batik bat minbizia duten edo izan duten emakumez osaturiko taldea da. Barrenak nabarmendu du... [+]


Eguneraketa berriak daude