KATALUNIAko burujabetza prozesuaren azkartasuna sinesgaitza egiten da ia guztientzat, baita Kataluniako independentistentzat ere, nahiz eta haiek badoazen, zurrunbiloak gero eta indar handiagoz eramanda. Duela bi hamarkada independentismoa populazioaren %20ra ozta-ozta iristen zenean, gaur egun herritarren erdia da independentista irailaren 11ren manifestazioaren aurreko inkesten arabera. Orain goraka egingo zuen seguruenik. Azaroaren 25ean ikusiko dugu lehenbiziko neurgailu garrantzitsua hauteskunde autonomikoetan.

Alderdi independentistek aise irabaziko dute, oso erraz, eta hortik aurrera hasiko da korapilatzen egoera. Herritarren agindu handi horretan, legebiltzar berriak kontsulta deituko du, eta ezezaguna da gauzatu ahal izango den ala ez. Hau da, zer egingo du Espainiak? Bi tresna garrantzitsu ditu: Kataluniako autonomia estatutua bertan behera uztea eta kontsulta indarrez saihestea. Zerbait egitekotan ere, oso posible da autonomia suspenditzea, edo eskumen batzuk…

INDARRAREN erabilera irudika ezina da gaur egungo Europan, ezin da ikusi Espainiako armada Bartzelonako kaleetan ezer galarazten. Eta bai, ez da samurra argazki hori irudikatzea, baina iraganera begiratuta, komeni da ez ahaztea orain arteko ataka historiko guztietan, Espainiak armadarekin konpondu duela bere lurralde batasunaren edozelako auzi. Beti. Baina, hala izango ez den lehenengo bat ere hau izan daiteke. Aitortu behar da, halaber, Bizkaia eta Gipuzkoaren muga den Kanpanzarko gainean edo Nafarroako Zuastiko autopistan Guardia Zibilaren kontrolak ikusteak, Espainiaren indar erabileraren beste ikuspegi bat ematen duela.

Bestetik, Artur Mas eta CiU desobedientziaren bidean? Irudika dezagun erreferenduma edo kontsulta egin egiten dela, 2013an edo 2014an. Espainiak barreiatuko lukeen beldurra, independentisten ilusio askatzailearen aurka. Laburbilduz hori litzateke aurrez aurrekoa eta kontsulta 2001ean egin balitz, Espainiaren burbuila ekonomikoaren gailurrean, beldurraren eragina oso handia litzateke. Baina orain kontrakoa da, Espainiatik aldentzeko aukerak independentismoa hauspotzen du, Katalunian bereziki, baina baita euskal lurretan ere.

Ongizatearen independentzia deitzen zaio horri, arrazoi ekonomikoetan sustraitutako abertzaletasuna; identitatean sustraitutako euskal abertzaletasunak batzuetan gutxitu egiten duena, baina herritarren borondatearen ispilu den neurrian, identitatearena bezain errespetagarria, eta akaso erabakigarriagoa ere bai.

EUSKAL HERRITIK so eginda, gaitza da ahaztea Espainiak nola zapuztu zuen Ibarretxe plana, lehenbizi Espainiako Kongresuan eta, ondoren, kontsultaren debekuan. Hainbat arrazoirengatik, EAEn ez zen ezer gertatu, Madrilek bere indarra baliatu bazuen ere, ez zen erreakziorik izan, ez gizartean, ez instituzioetan eta ez alderdi abertzaleetan.

Bai, batetik,  egoera eta kasuak oso desberdinak dira: independentismoaren bide-orriak Kataluniako gizartearen oso sostengu zabala du, ez dago prozesu hori kaltetzen duen borroka armaturik, Eusko Jaurlaritzaren zatiketa agerikoa zen EAEn, EAJren barne tentsioa… Bistan denez, Kataluniako gizartea askoz kohesionatuagoa ageri da oraingo prozesuaren bidean. Azaroko geltokian ikusiko da alderdi bakoitzak –baina funtsean CiUk– zein argitasun mailarekin aurkezten duen independentziaren aldeko mezua.

Bitartean, Europar Batasuneko lehendakariorde Viviane Redingek berriz zapuztu du espainiar agintari eta hedabideen beldur mezu nagusiena eta, Diario de Sevillan egindako elkarrizketa batean argi utzi zuen bere iritzia: ez dago legerik esaten duenik Kataluniak independentzia lortuz gero EB utzi beharko lukeela.