Ondo bidean, hurrengo urtean itxi lezakete Garoñako zentral nuklearra, baina arrazoi –interes– ekonomikoengatik hartutako erabakia litzateke, ez Espainiako Estatuko zentralik zaharrenak dituen segurtasun arazoengatik. Urte hauetan guztietan Garoña zabalik mantentzearen aldeko jarrera izan du Espainiako Segurtasun Nuklearraren Kontseiluak (CSN). Izan ere, zein sinesgarritasun izan dezake erabat politizatua dagoen eta orain arte industria elektriko nuklearraren mesedetan jokatu duen Kontseiluak?

Abiapuntua bera da esanguratsua, alderdi politikoek aukeratzen baitituzte Kontseilua osatzen duten bost kideak: PPk bi (Fernando Vicente Castelló eta Antonio Colino), PSOEk beste bi (Carmen Martínez eta Rosario Velasco) eta CIUk bat (Antoni Gurguí). Nabarmena da CSNren politizazioa: PPko diputatu izan da Castelló, eta alderdi horren bozeramaile Industria eta Energia gaietan. Velasco eta Martínez PSOEko diputatu izan dira eta Gurguí Industria Saileko zuzendari orokorra izan zen CIUrekin, Kataluniako Generalitatean. CSNrako bere hautagaitzaren kontra bozkatu zuen Iniciativa per Catalunya Verds alderdiak, “profil oso pronuklearra” izateagatik. Industria nuklearrarekin lotura zuzenena Colinok dauka: ingeniari elektriko nuklearra da eta Endesako sail nuklearreko zuzendari eta hondakin nuklearrez arduratzen den Enresa enpresako presidente aritu zen, Kontseiluan sartu aurretik.

Garoñaren kasuan, bi erabaki nagusi hartu ditu CSNk urteotan. 2009an, martxan jarraitzeko baimena luzatzea ebatzi zuen, nahiz eta zentralak ez zituen bete aurretik eskatutako baldintzak (kable-sare elektrikoa ordezkatzea eta larrialdietako aireztatze sistema konpontzea). Zentralak martxan jarraitzeko ez ziren oztopo izan erreaktorearen ontziak korrosioaren ondorioz dituen pitzadurak. Aurten ere, 2019ra arteko luzapena gomendatu zuen, Europar Batasunak eskatutako “estres probak” egin aurretik.

Estatuko beste zentralen kasuan, Vandellós II zentraleko agintariek hodi bateko korrosioa ezkutuan mantendu zuten, baina euren jokaera kritikatzen zuen txostena manipulatu zuen CSNk (2001). Zentral horretako ontziaren korrosio maila altua zela jakin arren, martxan jarraitzeko oniritzia eman zuen CSNk (2004), “arrisku maila handiagoarekin”, gerora onartu zuenez. Ihes erradiaktibo bat bost hilabetez ezkutuan gordetzeagatik (2007), inputatuta daude Ascó I zentraleko hiru zuzendari eta CSNko ikuskari bat –zentral bakoitzean CSNko bi ikuskari daude–. Gehiago dira aurrekariak, eta guztiek ere agerian uzten dute enpresa elektriko nuklearrekin eta karguan jarri dituzten alderdi politikoekin duten lotura hautsi arte –alegia, beste irizpide batzuen arabera aukeratuak izan arte–, nekez izango direla CSNko kideak benetan autonomo eta independente dagokien lana egiteko: zentral nuklearren –herritarren– segurtasuna bermatzea. Osterantzean, bestelako interesen menpe dagoen erakundea izaten segituko du, itxurak gordetzeko erabilia.