1924/2006 zuzentaraua zer den adibide batez azaltzea eskatzen badiozu, hori geldiarazteko sinadura bilketan dabilenak urarena aipatuko dizu: ur botila baten etiketan ez daukazu ipintzerik “urak gutxitzen ditu deshidratazioa nozitzeko arriskuak”. Harrigarria bezain argigarria.

Europako Janarien Segurtasunerako Agintaritzaren (EFSA ingelesezko sigletan) buletinean daukazu 2011ko urtarrilaren 28an erabakitakoa: Moritz Hagenmeyer eta Andreas Hahn doktore eta irakasleek eskatu baldin badute urari aitor dakiola deshidratazioa nozitzeko arriskuak gutxitzeko daukan ahalmena, EFSAren barruko Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies batzordeak ezezkoarekin erantzuten die. Laburbilduta, ura ez denez deshidratazioa saihestu edo hobetu dezakeen botika, ezin dute horrelakorik iragarri.

Hagenmeyer eta Hahn doktoreek probokazio moduan egingo zuten baimen eskaria, EFSA harrapatuz azken urteetan negoziaketa luzez erdietsitako araudiaren baldintzen amaraunean. Baina nola ukatu daiteke hain begi-bistakoa dena etiketan jartzeko baimena?

Fitoterapia Holistica izeneko buletinean La normativa comunitaria sobre complementos alimenticios artikuluan Angeles Navarrok esplikatu du beharrezkoa zela araudi europar bat bilduko dituena herrialde bakoitzak dauzkan lege eta arauak erremedio natural eta elikadurako osagarrien alorrean. Horren bila hasita heldu zen Europar Batzordea 1924/2006 zuzentaraua idaztera. Orain lehenbiziko ondorioek piztu dituzte alarmak erremedio alternatibo, natural eta osagarrietan dabiltzan profesional eta erabiltzaile askoren artean.

Sinadura bilketa jarri dute martxan herrialde askotan, arau hori berriro Europako Parlamentuak eztabaidatu dezan, baliatuz Lisboako itunak herritarren esku lagatzen duen azken aukera. Europar Batasun osoan milioi bat firma behar dituzte. Frantzian eta Belgika frankofonoan kanpaina berezia darama Institut pour la Protection de la Santé Naturelle (IPSN) erakundeak.

IPSNko Augustin de Livoisek idatziz eta bideoz laburbildu du kanpainaren mamia: “Pentsa ezazu haurra edo bikotekidea larri gaixotuta daukazula, badagoela erremedio natural bat arriskurik eta alboko kalterik gabekoa menturaz senda lezakeena... baina Europar Batasunak ahalegin guztiak egiten dituela zuk ezagutu ez dezazun. Aitzitik, agintariek bultzatzen zaituzte gaixoari ematera botika kimikoak alboko kalte larriak eman ditzaketenak. Zu haien esku zaude. Amesgaizto absurdo hau da Europa eta bere biztanleak mehatxatzen dituena, zu eta biok barne”.

Arau berriarekin herritarren eskuetatik urrun geratuko omen dira oligoelementuak, mineralak, bitaminak, aminoazidoak eta abar, zuzentarau berriagatik etiketan ezingo dutelako azaldu zertarako diren mesedegarri. Baimen berriak lortzeko froga garestiak multinazionalek bakarrik egin ahalko dituztenez, produktuekin batera desagertu daitezke belar-dendak, produktu naturalen fabrikatzaileak eta hauekin milaka ekoizle txiki.

Sendabelarrei eutanasia

Europe Ecologie taldeko Michèle Rivasi europarlamentarioak 2010ean Rue 89 gunean azaldu zuen gatazka zertan zetzan Mon plaidoyer pour les plantes médicinales (Sendabelarren aldeko nire aldarria) artikuluan, testuingurua eta bere kezkak azalduz.

Landarez egindako produktuak bi sailetan daude berez banatuta: farmazia alorrekoak Europako Farmazia Agentziak (EMA) kontrolatzen ditu eta elikadurako osagarritzat jotzen direnak EFSAk. Farmazietan saltzeko lehen bidetik sartu ziren ekoizle asko.

“2004an THMPD zuzentaraua –idatzi du Rivasik– plazaratu zuten, arautzeko landareak, algak, onddoak, likenak, gordinik bezala iharturik, kapsuletan edo hautsean, baita tintura, estrakto, olio esentzial edo zukutan ere. Intentzio onez abiatu zuten zuzentaraua, edozein substantzia bere usadiozko ondorio terapeutikoen arabera sailkatzeko. Geroztik ikusi da, ordea, THMPDk porrot egin duela”.

Erregistratzeko sistema ikaragarri konplikatua ezarri dute, dio Rivasik. Kostea berdin: produktu bat inskribatzea 60.000 euro kostatzen da. Ondorioz, 149 landare medizinal baizik ez dauka farmaziako produktutzat onarturik gaur egun EMAk.

2006an hasi zen Europa bigarren bidea lantzen, elikadurako osagarrien eremuan ordena jartzeko. Baina laster okertu ziren gauzak, eta Rivasik alarma deia zabaldu zuen: “Sendabelarren egoera ez da lehendik oso ona Europan. (...) THMPDk markatzen duen trantsizio aldia bukatutakoan, baimendu gabeko landareak saldu ahal izango dira baina beren ahalmen terapeutikorik aipatu gabe. Ezer aldatzen ez bada, Europako bi legeok eragingo duten kolpea suntsitzailea izanen da”.

Produktu bat 1924/2006 arauari egokitu nahi dionak hasteko adituen dossierrak bildu behar ditu, dozenaka mila euro pagatuz. Ondoren 4 urtez itxaron bataz beste. Eta azkenean, deusetarako: aurkeztutako eskarien %95k ezezkoa jaso du erantzun: 2008an aurkeztu ziren 4.640 eskarietatik 222 baino ez daude baimendurik.

IPSNko Augustin de Livoisen aburuz “orain arte Europan izan den ofentsibarik gogorrena da libreki gure buruak sendatzeko daukagun eskubidearen kontra. Araudi berriaren helburua oso da nabarmena: farma-industriari etorkizunean milaka milioiko etekinak segurtatzea, gaixoak behartuz industria kimikotik eratorritako botikak hartzera. (...) Hau da gure osasunaren eta bizien kontra sekula egin den lapurretarik handiena”.

Baimenak ematen dituen EFSA bera dago auzitan, bere adituetako asko multinazionalen enplegatu edo kolaboratzaileak direlako. Corporate Europe Observatory behatokiak badauka horretaz dossier gogor bat plazaratua: “Conflits indigestes. Une decenie d’influence industrielle à l’Autorité Européene de Sécurité Allimentaire (EFSA)”.

Behatokiak salatu du EFSAko kide askok lotura oso estuak dituztela elikadurako, bioteknologiako eta kimikako korporazioekin, EFSAren zuzendaritzan sartuta daudela multinazionalak eta hauen interesak defenditzen dituzten lobbyak, hala nola International Life Sciencies Institute.

Horrek esplika lezake De Livoisek salatzen duen astakeria: “EFSA iritsi da debekatzera aranpasen etiketan jartzea ahalmen laxantea daukatela, aurretik ez badira egiten saiakera klinikoak milaka euro kostatzen direnak”.