Gasteizen, 2009an, Korrika bukatu bezperan abiatu zen Gasteiz Kantuz. Pare bat urte lehenago egin zen lehen ahalegina, baina porrot egin zuen. 2009an, hileko lehenengo larunbatean, 12:00tan, hasi ziren ateratzen, eta euskaldunak, euskaltzaleak, erdaldunak eta abeslariak elkartu ziren. Kandi Anda Euskaraz Bizi elkarteko kide gisa azaldu zen Gasteiz Kantuz sortzeko egin zuten lehen bilera deialdira. Plazan euskal kantak abesten ibiltzea zertarako den garbi dauka: “Kalean euskara oso gutxi erabiltzen da Gasteizen eta Gasteiz Kantuzekin lortzen duguna da bi orduz euskaraz bizitzea. Baina egia da betikoarekin ibiltzen garela batzuetan, alegia, ‘gaztelaniaz egiten ez badugu jendea minduko da...’”. Ordea, kaleetako kantaldien ardatz nagusia euskara da, eta gero datoz kantak eta dantzak. Erdaldunak ere hurbiltzen dira kantura, eta euskara jakin ez arren, euskaraz abesteko ahalegina egiten dute. Haiek tartean direnez, komunikazioa zein hizkuntzatan bideratu erabaki behar izaten dute. Adibidez, kalean direla, kantatik kantara zer abestuko duten eta zein orrialdetan dagoen esan behar da. Beste batzuetan azalpen luzeagoak ematen dituzte jende multzoaren aurrean. Batzuetan erdaldunek gaztelaniaz egiteko eskatzen dute. Kandi Andak adierazi digu ahalegin guztia egiten dutela bi orduko tartea euskararen espazioa izan dadin eta horretarako bide hauek jorratu dituzte: abestia zein orrialdetan dagoen euskaraz esaten dute, eta behar izanez gero, hatzez adierazi. Azalpen luzeak euskaraz ematen dituzte, eta eskatuz gero, laburpena gaztelaniaz. 200 e-posta dituzte, bi zerrendetan banatuta. Euskaldunek euskaraz jasotzen dute informazioa eta erdaldunek euskaraz eta gaztelaniaz.

Azpiegitura txikikoa

Ez dute beste munduko azpiegiturarik behar kantaldiek. Gasteizkoek hiru oinarri baino ez dituzte behar hileroko saiorako: tokia, entseguak eta kantutegia. Gorbeia bodegoian geratzen dira hilero eta kalez kale ibiltzen dira alde zaharrean. Azoka eguna aukeratu zuten propio. Entseguak hilean bitan egiten dituzte eta 168 kantako kantutegia daukate. 3.000 ale atera zituzten eta agortuta dago. Bigarren edizioa egitekotan dira, abesti berriak sartuta. Ez dute diru-laguntza finkorik, ez baitute elkarte izaera hartu. Kantekin grabatutako mp3 formatuko CDa daukate eta bi egiteko ditu; batetik, 3 eurotan salduta diru pixka bat biltzea, eta bestetik, kantariek etxean abestiak ikasteko eta errepasatzeko aukera izatea. Larunbateko saioek ukitu exotikoa ere hartzen dute. Turistak begira geratzen dira, eta CDa eskatu ere egiten dute. Eskatzen lehenak diren katalan eta madrildarrei erosteko esaten diete, laguntze aldera.
Gasteiztarrek ez dute inolako baldintzarik bete behar kantuan aritzeko. Gutxi-asko ehun kantuzale elkartzen dira hilero eta tartean behin, indarberritzeko asmoz, inguruko kantu-jiratara joaten dira, hala nola, Baionara, Donostiara, Gernikara, Otxandiora eta Iruñeko San Ferminetara.

Lizarran ere kantuz

2007an, Lizarran Garean Euskaldunon Elkartea aurkeztu zutenean, hamaiketakoaren ondoren, bi musika adierazpen kalean zehar ibili ziren: batukada eta Lizarran Kantuz. Bigarrena, elkartearen helburuak (euskaraz bizitzea) lortzeko ekintza interesgarria izan zitekeela pentsatu zuten. Lizarrako jaietan errepikatu zuten esperientzia eta arrakasta izan zuela ikusita, 2007ko irailetik aurrera hilero azkeneko larunbatean ateratzea erabaki zuten. Luisfer Etxeberria Gareaneko bazkidea da, sortzetik Lizarran Kantuzen dabil, eta arrakastaren gakoa bere ustez zein den azaldu digu: “Euskaltzaleak datoz kantatzera, noski, baina nolabaiteko balore sozialak bilatzen dituenak begi onez hartu gaitu. Lizarra erdi-erdian egiten dugu, kalean jende asko dabilen orduan eta modu naturalean. Jendeari gustatu egin zaio”. Horrek esan nahi du euskaraz ez dakien jendea ere gerturatzen dela. Hizkuntza kudeaketa egiteko orduan gauzak garbi dituzte: “Oso gardenak gara, hasieratik adierazi dugu gure helburua euskaraz bizitzea dela, eta beraz, jendearekiko komunikazio guztia euskaraz egiten dugu”.

Garean Euskaldunon Elkarteak hainbat alorretan egiten du lan, hala nola, umeen aisialdia, mintzalaguna, irrati saioa, aldizkaria eta helduentzako ekimenak. Horietako hanka bat da Lizarran Kantuz. Eskola esparrutik kanpo zegoen hutsunea betetzea zuten gogoan kanta saioak antolatzerakoan.

Euskara dute ardatz, baina ondo kantatzea gustatzen zaie. Horregatik, bi esaldi idatzita dituzte kantutegian. Josanton Artzerenak honela dio: “Kantua kantu denean kantaria ez da ikusten, kantuak du ezkutatzen”. Oskorriri berriz, beste hau hartu diote: “Euripean kantari, I’m singing in the rain, edozein egoeratan, dela afari dela txango dela lagunarteko parranda, lasai desafinatzeko”. Hots, denok dugu gustuko ondo abestea eta areago gure kulturaren ordezkari bagara. Era berean, Garean elkartekoen nahia da edozein herritar kantu taldera gerturatzea.