Idatzi honen bidez galdera honi erantzun nahi nioke: Zeintzuk dira oinarrizko baldintzak eta beharrak abertzaletasunaren egitasmoak jauzi kualitatibo garrantzitsua eman dezan epe labur edo ertainera?

Bi dira nire aburuz: abertzaleen oinarrizko estrategia bateratua eta herri-atxikimendua.

Bistan da epe laburrera ETAk armak behin betirako uzteko aukera handiak daudela. Honekin, abertzaletasunaren tradizio politiko garrantzitsu batek, ezker abertzaleak, bere osotasunean bide politiko eta demokratiko hutsen aldeko apustua egingo luke. Honek oinarrizko estrategia bateratu bati bide ematen dio, azken hamarkada luzeetan gertatu ez den bezala (Lizarra-Garaziko garaietako salbuespen laburra aipatuta).

ETAk bortizkeria alde batera uzteak bakearen abiapuntu ezartzen duelarik, abertzaleen arteko elkarlanaren oztopo nagusia ere desagertzen da, abertzaletasunaren errebindikazioei egiten zitzaien xantaia emozionala ere (bortizkeria guztiok baliatzen genuela aditzera ematen zuena) desagertu egingo delarik.

Bigarren baldintza, herri-atxikimendua. Hau oso zaila da gaur egun, konpromiso politikoa oso urrun baitago euskal herritarren pentsamendutik. Mendebaldeko gizarte guztietan bezalaxe, kontsumismoa nagusitu egin da gurean eta, Baumanek esaten duen modura, gizarte “likidoaren” arlo guztietara hedatu da: arlo soziala, afektiboa eta baita politikoa ere. Gure gizartean arlo politikoa aldikako kontsumo-gai bilakatu da eta, konpromiso iraunkorra ekiditeko, klase politikoaren estigmatizazioa erraztu egin da “denak berdinak dira”.

Nola lortu gizartearen inplikazioa eta mobilizazioa? Nire ustez giltzarria gazteen kultura politikoaren eraldaketan datza. Gazte gehienek politikarekiko ezartzen duten distantzia indiferentea gizarte osoaren heldugabetasunaren ondorio besterik ez da. Horri aurre egin behar diogu era sistematikoan.

Baina arduradun politikook ere geure kultura politikoa gainditu egin behar dugu, gizarte parte-hartze eredu berri bat landuz eta demokrazia ordezkatzailea eraldatuz, baina kultura asanbleario antzuak alde batera utziaz.

Hortik aurrera, zenbait giltzarri ezinbesteko ikusten ditut aipatu dudan jauzi kualitatibo horretarako:

Eredu propioa. Hasteko, eredu sozio-ekonomiko propioa lantzen jarraitu behar dugu. Ez dugu ahaztu behar krisi ekonomiko latzari gure inguruko herrialdeek baino hobeto eutsi badiogu, izan dela industriaren aldeko apustua (ezagutza, prestakuntza, lehiakortasuna, nazioarteratzea) hobetsi dugulako, espekulazioa alde batera utzita. Euskal Herrian eredu propioaren alde egin ahal izan eta nahi izan duten eskualdeek giza-garapen eta ongizate maila altuak lortu dituzte.

Hori izan da gure enpresetan nagusitu den kultura eta horixe bera instituzio propioen kudeaketaren ildo nagusia. Ez dugu ahantzi behar, testuinguru honetan, lan harremanetarako sistema propio batek duen garrantzia.

Eredu europarra. Europaren eraikuntzan parte hartzen jarraitu behar dugu, ekonomikoki eta sozialki europar ereduan sinisten dugulako. Eredu honetan gizarte ongizatea mantentzen da, berau finantzatzeko ekonomia lehiakorrari eutsiz.

Testuinguru honetan norbaitek “sistemaren” kontrako errelatoa erabiltzen baldin badu abertzaletasunaren baitako elkarlana baztertzeko, garai politiko berrien kontra nabarmen egiten du nire ustez.

Autogobernua. Bigarren giltzarria autogobernua dugu: orain arte lortutako autogobernu mailari uko egin gabe, hortik aurrera eraiki behar dugu etorkizuna.

Erabakitzeko eskubidea. Ibarretxe lehendakariak Madrilgo Kongresuan aurkeztu zuen Estatutu Politiko berriaren proposamenak mugarria ipini zuen, eta muinean duena horixe da: erabakitzeko eskubidearen instituzionalizazioa.

Bi printzipio nagusi uztartu behar dira:

1)    Gizarte moderno guztiak bezala, gizarte anitza gara. Beraz, aniztasun horrek elkarbizitza sortu behar du, eta ez enfrentamendua. Elkarbizitza bermatuko duten prozedurak onartu behar dira beraz.

2)    Printzipio demokratiko oinarrizkoenak gehiengoaren borondatearen errespetua bermatzen du. Beraz borondate horrek balio normatiboa behar du.

Nazioarteko errekonozimendua. Oinarrian errekonozimendu arazoa daukagu. Estatu espainiar eta frantziarrak gure izaera nazionala errekonozitu behar dute, baina baita Europa eta mundu osoko gainontzeko herriek ere. Horretarako lan planifikatu bat prestatu behar dugu.

Euskararen normalizazioa. Jauzi kualitatibo hori ez da sinesgarria izango, euskararen eta euskal kulturaren garapenak aurrerapauso sendo bat egiten ez badute. Laburki esanda, besteak beste, bi urrats ikusten ditut ezinbesteko: bata, edukiak sortzerakoan ikuspegi komertzialaren pisu handiagoa eta bestea, euskarazko medioak ideologikoki partzialak izan ote daitezkeenaren aitzakia merkea alboratu eta tradizio abertzale guztiek parte hartzea edukien sorreran. Bai kulturaren eta baita hedabideen ikuspegitik ere.

Erronka guzti hauek ez al dira aski euskal herritarren eta, batez ere, gazteen ilusioa eta konpromisoa berpizteko? Nik baietz uste dut.