Zer dugun fikzioaren alde
Uda aurreko azkeneko Ttakunean idatzi nuen errealitatearen gordina utzi eta fikzioa idazten hasiko nintzela erabaki nuela; hau da, denbora pasarako, entretenimendurako egokia den horretara igaroko nintzela. Koldo Ordozgoitik esango lukeen eran, “ipuinak” idaztera; hots, ipuinak, izenaren gutxiespen zentzuan, Rosa Diezek esango lukeen moduan, UPyDko buruak, alegia. Ez dakit garbi geratu zen ikuspuntu zabaldu bezain inozo horren lepotik trufatzen ari nintzela, eta jada aurreko lerro motzetan frogatuta geratu den gisara, halakorik egiten ahalegintzea eginahal antzua iruditzen zaidala.
Ikuspuntu materialista-positibista horren arabera, alde batetik munta handiko aferak leudeke, benetako errealitatea, zeina, esan gabe doa, gizonezko adituen auziak liratekeen. Beste aldean, kontu erlatiboak, garrantzia handirik gabekoak, hots, ipuinak, kultura kontuak, artista erdi-maritxuena. Eskema binomial horrek –jada XVIII. mendetik mota guztietako argudioz kritikatua izan dena– nagusia izaten jarraitzen du gure artean. Izan eskuineko edo ezkerreko, gehienek bat egingo dute zatiketa horretan, gogoan izan bestela ortodoxia marxista zurrunenaren infraestruktura-superestruktura banaketaren interpretazioa.
Auzia, ordea, ez da zenbaitek uste edo nahi luketen bezain sinplea. Jose Luis Padronen Ttakunak Judith Butler filosofo famatuaren azkeneko lana –Frames of War: When Is Life Grievable?– irakurtzen harrapatu nau, non, besteak beste, errealitate gordinenean –gerran– nola errealitate materialetik at jo ohi diren zenbait gauza –errepresentazioak, irudiak, markoak (frame)...– funtsezkoak direla azaltzen baita. Ur handiak dira Ttakunaren laburrera ekartzeko, baina liburu egokia da pentsatzeko, benetako errealitatea omen den hori, zenbaitek hain argi duten hori, ustez baino askoz ere fikzionalagoa edo erlatiboagoa dela. Tira, ez larregi urduritu, ez dut esan nahi honekin dena dela erlatiboa, dena dela fikziozkoa, eta, honenbestez, ez dagoela errealitatea ulertzen zertan tematu beharrik. Baina errealitatea zer den ulertzeko erabiltzen ditugun errepresentazioen eta markoen gainean hausnartzeari uko egitea, amore ematea da. Amore ematea etikoki, politikoki eta are estetikoki ere. Butlerrek gehien erabiltzen duen adibidea gerrako heriotza kopuruena da. Berez, seko zoratua ez dagoen edonork aitortuko dizu heriotza oro dela berdinki arbuiagarria. Aitzitik, gerrako heriotza kopuruak erabiltzerakoan arazorik gabe onartzen ditugu heriotza arteko mailaketak. Badaude egon heriotza negargarriak (zibilak, emakumeak, haurrak) eta inongo lotsarik gabe ospatzen direnak (Osama Bin Laden). Horrek ez du esan nahi gerretan heriotzarik ez dagoenik –ondorio absurdua litzateke hori– baizik eta aproblematikoa dirudien errealitate horretaz berba egitea ez dela datu objektiboak arrantzatzea soilik, datu horiek arrantzatzeko kanabera behar delako –eta kanabera mota asko dago merkatuan– lehenik, eta arrainak prestatu behar direlako gero –eta errezeta mordoa halaber–.
Fikzioari dagokionez, antzera gertatzen da. Uste orokorrak dio errealitatearekiko halako mundu paralelo bat osatzen duela arteak. Ken-ipinizko mundu bat, entretenimenduzkoa, hutsala benetako errealitatearentzat. Gaur egun ahaztuak ditugun situazionista handiek gogorarazi ziguten, ordea, artea gauzatu egin behar dela. Gauzatu, hots, benetako errealitate bihurtu, materialista zurrunen mintzaira erabiltzearren.
Japoniako multinazionalak egin nahi duen erregulazio txostenak plantako langileen herenari baino gehiagori eragingo die. Enpresa batzordeko kide Luis Escalonak adierazi du "langileen aurkako eraso bat" dela, eta lanuzteak egingo dituztela iragarri du.
Duela hamar urteko martxoaren 31an Espainiako Estatuko Aldizkari Ofizialean argitaratu zuten denok Mozal Legea gisa ezagutzen dugun araudia. Espainiako Estatuan ez ezik, nazioartean parekorik gabeko aurkakotasuna eragin zuen lege makurra. Hamarkada pasa da eta jaio zenean bezain... [+]
Ez dezazuela lotura hau Ezkiotik bilatu, ez eta Altsasutik ere, are gutxiago Ebro ibaia Castejonetik zeharkatuz. Euskal Yaren eta Nafarroako AHTaren arteko lotura, edo hobeto esanda, loturak, dagoeneko errealitate bat dira. Pluralean dauden lotura horiexek dira kezkatu beharko... [+]
Ez atera zalapartarik, ez konfrontatu, ez biktimizatu... eta obeditu. Subjektu zapaldu gisa, kasu honetan euskaldun gisa, mintzo gara, zenbatetan entzun behar izan ditugu halakoak? Ironiaz, honelaxe esan zuen, duela bi urte, Euskaltzale Independentiston Topaketan, Amets... [+]
Directa hedabideak ikertu eta argitaratu du poliziaren infiltrazioa. 2019ko irailean hurbildu zen lehen aldiz Lleidako Ateneu Cooperatiu taldera, Joan Llobet García izenpean, eta 2021eko azaroan utzi zuen militantzia, Bartzelonan lana aurkitu zuela eta amonaren... [+]
350 poliziako "Force Frontière" dispositiboa baliatu dute Gipuzkoako eta Lapurdiko mugetan migratzaileen kontra egiteko martxoaren 26 eta 27an. Aurrez "terrorismo islamistaren" aurka egiteko aitzakiaz erabiltzen zituzten dispositiboak, orain "migrazio... [+]
ARGIAri jakinarazi diotenez, 40-50 irakasle inguruk Eusko Jaurlaritzaren Lakuako egoitzaren pareko belardian igaro dute gaua. Dozena bat kide identifikatu ditu gauerdian Udaltzaingoak.
Gaurko greba deialdiak %75eko jarraipena izan du sindikatu deitzaileen arabera... [+]
'Espetxeak libre' manifestuan adierazi dute Eusko Jaurlaritzak "ataka txarrean" jarri dituela kulturgileak, espetxeetara kultur emanaldiak egitera sartu nahi dutenei dokumentu bat sinatzea eskatzen baitie, eta salatu dute ezin dutela sartu ez sinatuz gero. Kultur... [+]
Kriztian Borda hautetsi ohia eta Lurzaindia elkarteko kideak sare sozialetan zabaldu duen bideo baten harira piztu da ika-mika. Arbonan laborantza lurrak "arriskuan" daudela salatu du Bordak, eta jakinarazi du Arbonako Herriko Etxeak bere kirol zelaia Baionako promotore... [+]
Triskantzaren balantze humano eta ekonomiko ilunaren esperoan, galdera berehala bururatzen zaigu urrutiko begirale baino asko gehiago ezin izan garenoi: zer gertatuko da orain gerra zibil horretan? Nolako eragina izango du lurrikararen suntsiketak? “Nargis efektu”... [+]
Iruñeko artzapezpiku Florencio Rosello eta Tuterako gotzain Joseba Segura Nafarroako Elizak immatrikulatutako ondasunak itzultzeko prest azaldu dira epaitegiek hala aginduz gero, baina inmatrikulazioak legezkoak izan direla defendatu dute.
Bai ikastetxeek antolaturiko eskolaz kanpoko jarduerek, bai aisialdiari loturiko ekintzek eta udalekuek desgaitasunen bat duten haurrak kanpoan uzten dituzte maiz, eta hain justu, jarduera horiek bereziki onuragarriak dira premia bereziak dituzten haurrentzat. Hala dio... [+]
Aitzindariak elkartea Aitzina Biga ikuskizuna prestatzen ari da. Ehun parte-hartzailetik gora izango dira dantzan, musikan, antzerkian, kantuan eta bertsotan apirilaren 19an Maulen aurkeztuko den ikuskizunean. Uztaila bitarte, beste lau emanaldi izango dira: Miarritze, Arrasate,... [+]