Zerk eraman ditu Ezker Batukoak bizi duten egoerara? Arabako Batzar Nagusietan Xabier Agirre buruzagi jeltzalearen hitzak entzutean ez zen –ez da– erraza aipatzen zituen guztiak sinestea. Bereziki alderdi txiki bati buruz ari zelako, bere historia osoan ere gobernu erantzukizun handirik izan ez duena, gogoan dudanagatik bederen ustelkeriak jo izan ez duena… Eta bai, salaketa doinuekin kontu handiarekin jarraitu behar da oraindik ere, salaketa orokorrek modu desegokian inor kolpatu ez dezaten, denborak gaiok bere lekuan jarriko dituelakoan eta horren arabera, gertatutakoak hobeto epaitu ahal izango direlako. Ezin ukatu, alabaina, EBren baitan gertatzen ari direnak ikusita –salaketak, isiluneak, dimisioak, kanporatzeak…– Xabier Agirreren hitzek are eta indar handiago hartzen dutela egunetik egunera.

Zuhurtasuna eta finezia behar da salaketa zehatzak egiteko, baina gizartean klase politikoaz oro har barreiatua dagoen ikusmoldea areagotu besterik ez dute egiten halako gertaerek. Pentsatzen da urte luzeetan erakundeetan ibili den zenbait jende kolokatu egiten dela han-hemenka; diru publikoak gertukoak mesedetzen dituela askotan; sarri-sarri bankuek, enpresa handi zenbaitek eta boteretsu askok politikari asko beren atzaparretan harrapatuta dituztela; politikari askok xahutzen dutela diru publikoa, neglijentzia asko dagoela hainbat proiektutan… Are okerrago, inpresio orokorra da izeberga ikusten ari garela, horrek esan nahi duen guztiarekin…

Alfredo Perez Rubalcabaren hautagai diskurtsoa irakurrita ez da harritzekoa politikari eta agintari munduan izebergaren irudia zentzu txarrean irudikatzea. Azeria oiloarena egiten. Zapateroren gobernuan azken bi agintaldietan inor izan ez balitz, PSOEn azken 20 urteetan ibilbide luzerik izan ez balu… baina bere iraganarekin, marraztu duen etorkizuna ez da posible, ez du sinesgarritasunik. PP garaitzeko behar dena behinik-behin ez. Agian PSOEk gaur egun duen hautagai onena da Rubalcaba, baina egungo PP garaitzeko ez da nahikoa alderdiko Bildotsorik azkarrena izatea, eta are gutxiago herritarrei politikariak beste pasta batekoak direla erakusteko.

Euskal herritarron drama da biolentzia politikoaren orrialdea pasatzeko ordu historiko hori azkenean iritsi denean, Bildotso eta Otso besterik ez zaizkiola geratzen Espainian bakea egiteko. Zein ote hobe gatazka bortitzaren azken hau bideratzeko? PP ala PSOE? Raxoi ala Rugalcaba (barka akats tipografikoa)? Ezker abertzalean urteetan pentsatu izan da norbaitekin negoziatzekotan PPrekin egingo zela, berak ordezkatzen baitzituen egokien Espainiako botere faktikoak. Pentsatu bai, eta gainera ezin logikarik ukatu pentsamoldeari, baina azkenean negoziazio saiorik arrakastatsuena Zapateroren PSOErekin izan zuen, eta ez duela asko gainera. Bateraguneko epaiketan ikusi dugun bezala, saio horrek badu zerikusi sakonik egun ezker abertzaleak bizi duen egoerarekin.

Euskal gizartean, oro har, bizi den baikortasun giroaren artean badira ikuspegi ezkorrekoak ere. Horietako batzuk dira azken hauteskundeetako estatalismo galtzailearena –galtzaile, besterik ez bada Bilduk irabazi duelako–. Emilio Guevara, Carlos Gorriaran, Joseba Arregi, Gorka Maneiro entzutea edo irakurtzea besterik ez dago haien ikuspegi ezkorraz jabetzeko. Baina badira baita ere ikuspegi ezkorrak abertzaleen artean, eta horietakoa da Txema Monterorena. Joan den asteburuan iritzi artikulu batean azaltzen zuen moduan, ezkor da hemengo gatazkaren bideratzeaz, bere ustez Espainian oso garai gogorrak datozelako ikuspegi ekonomikotik, eta halakoetan botereak beti bilatu behar duelako barne kohesiorako osagairik: PPk nazionalismo periferikoak erabiliko lituzke horretarako eta bereziki euskal auzia.

Hausnarketak badu zentzurik, eta azkenean ikusi beharko da ea PPren baitan zein ikuspegi nagusitzen den: gatazka ez bideratzeko aurreko tesiarekin bat egin dezakeen eskuina gogorrenarena edo PPren baitan egon badagoen eskuina moderatuago horrek? Raxoi buru, oraingoz eskuin moderatuago hori gailentzen ari dela dirudi, baita euskal gizartean ere. Apurka bada ere, Rubalcaba hasi da bere bitxilorea desegiten eta hor ez dugu konponbide aztarnarik ikusi. Laster izango da Raxoiren txanda eta hor ere oso posible da ezer ez ikustea, agerian behintzat. Euskal herritarrentzako ez litzateke jarrerarik txarrena gurekin ezikusiarena egingo balute: “Ale, konpondu zuen artean eta etorri gero, moldatuko gara”. Baina sufrimendu asko dugu oraindik esku artean eta hori batekin edo bestearekin konpondu beharko dugula.