Maiatzeko azken egunetan albiste lazgarriak jaso genituen Alemaniatik, eta egunero alarma-zantzu berriekin esnatzen gintuzten hedabideek: Escherichia coli Enterohemorragica bakterioak eragindako brote toxiko-infekziosoa omen zen, eta hildako kopuruak gora egiten zuen bitartean, gaitzaren nondik etor zitekeen asma ezinik ibili ziren agintari sanitarioak. Aurrena Espainiako hegoaldetik zetozen pepinoak jo zituzten gaitzaren iturritzat, eta barazki horien esportazioak debekatzera iritsi ziren; Behe Sajoniako soja-ernamuinak izendatu zituzten errudun ondoren, eta baita ez dakit nongo hanburgesak ere, zein baino zein albiste beldurgarriagoak.

Horrelako egoera batek izua sortzen du. Are gehiago, kutsadura eta infekzioa Alemania bezalako herrialde moderno batean gertatzen denean. Nola da posible gurea bezalako gizarte industrializatu batean aspalditik ezaguna den eta itxuraz kontrolatua dagoen bakterioak horrelako triskantzak eragitea? Zein da infekzioaren iturria? Nola gainditu dira osasun-adituek ezarritako segurtasun eta prebentzio-neurriak? Hurrengo lerroetan zalantza horietako batzuei erantzuten saiatuko naiz.

Zer da E. coli bakterioa?
Animalia askoren –azienda eta granjako hegazti gehienen– eta gizakiaren hestean bizi da E. coli. Hesteetan ohiko bakterioa da, eta zepa gehientsuenek ez dute urdail-hesteetako gaixotasunik sortzen, baina beste gorputz-ataletara iristen bada –uretrara edo emakumeen maskurira– edo baita jaioberrien, zaharren edo immunoeskasiak dituztenen odolera ere, gaitzak eragin ditzake. Aurreneko kasuan gaixotasuna arina izango da (zistitisa edo gernu-infekzioa), baina odolera pasatzen denean (bakteriemia esaten zaio) funtsezko hainbat organo erasan ditzakeenez, larria izan daiteke.

Hesteetako lesioak sortzen dituzten zepak aipatu behar dira batetik, eta batez ere sindrome hemolitiko-uremikoa izeneko konplikazioa eragiten dutenak; giltzurruneko gutxiegitasuna, anemia hemolitikoa –globulu gorriak hautsi egiten dira–, tronbozitopenia –plaketa kopurua gutxitu egiten da, eta horrek odoljarioak dakartza– eta, batzuetan, baita gaixoaren heriotza ere. Epidemiologiaren ikuspegitik zepa arriskutsu hauek gutxitan agertzen diren arren –kasu guztien % 5etik behera normalean–, Alemanian horiexek nagusitu dira.
Animalien gorotzak –nahiz eta animalia horiek gaitzik eduki ez– eta E. coli-k eragindako beherakoak dauzkaten pertsonen eginkariak dira kutsatzeko iturriak. Eta transmisio-bidea colia daukaten eginkariekin kutsatutako elikagaiak izaten dira normalean. Gutxiagotan bada ere, otorduen aurretik garbitu ez diren objektuak edo gure eskuak izan daitezke infekzioaren iturri, lehendik bakterioarekin kutsatuak bazeuden, infekzioa elikadurarekin batera ahotik aparatu digestibora iristen delako. Hala, pertsonek elkar kutsatzeko aukera aipatu da hedabideetan, oraindik horrelako kasurik frogatu ez bada ere.

Elikagaien higienea zorrotz mantentzea da infekzioari aurre hartzeko bide nagusietakoa, batez ere gordinik edo sukaldean gutxi prestatuta kontsumitzen diren janariena: egosketa egokiak bakterioa suntsitu egiten du. Barazki horiek ondo-ondo garbitu behar dira jan aurretik, ura eta lixibarekin edo beste desinfektatzaile baten tanta batzuekin. Norberaren higienea ere ezinbestekoa da: eskuak ondo garbitu behar dira elikagaiak manipulatu edo jan aurretik.

Zergatik da hain hilgarria E. coli pìztaldi hau?
Aipatutako Escherichia coli zepa horiek ume txikiak erasaten dituzte gehienbat, eta infektatutakoen % 5-10ek sindrome hemolitiko-uremikoa gara dezakete. Eta ez da ahaztu behar sindrome hori jasaten duten gaixoetatik %5 inguru hil egin daitekeela tratamendu mediko egokia jaso arren, eta beste portzentaje handiago batek dialisia edo giltzurruneko transplantea beharko duela.

Hedabideetan agertutako datuei erreparatzen badiegu, Alemanian pertsona helduak erasan ditu gehienbat bakterioak, gehiago emakumeak gizonezkoak baino, eta sindrome hemolitiko-uremikoarekin ingresatutako pertsonetatik %10 edo gehiago hil egin dira –azken egunetako datuek agian proportzioak aldaraziko dituzte–, beste batzuetan ikusi izan diren hilkortasun-tasak ia bikoiztuz. Datu gehiago eskuratu ondoren jakin ahal izango dugu ea E. coli-aren serotipo horiek birulentoagoak izatea ote zen heriotza-tasa handiago horren arrazoia, edo aitzitik, gaixoek hilkortasun hori erraztuko lukeen gaitzen bat bazuten lehendik.

Tratamenduari begira zer?
Gaixoak hidratatu egin behar dira, galdutako likidoak berreskuratzeko eta ur eta elektrolitoen orekari eusteko. Antibiotikoak erabiltzea beharrezkoa gertatuz gero, infekzioa eragiten duen zeparen kontra eraginkorrenak zeintzuk diren erabaki behar da aurrena, botika horien kontrako erresistentziak egon baitaitezke.

[OHARRA: Lilleko (Frantzia) E.coli kasuak agertu baino lehenago idatzita dago artikulu hau].