Aire!
Aire, aire!” esaten zigun sukaldean bere parean endredatzen ibiltzen ginen ilobak uxatzeko, edo bere amantaleko korapiloa atzetik olgetan askatzen genionean. “Aire!” beranduago gure zereginetan gehiegi luzatzen baginen. Emakume handia iruditzen zitzaidan orduan, indartsua. Berak piztu zidan literaturarako grina. Udan, Gaztelako siesta amaitu eta gero, bere altzoan, entzun nituelako istoriorik miresgarrienak. Hortzik gabeko aho hartan, metrika zaharrean, gerrak, amodioak, hilketak, mendekuak... Bere ezpainetatik ilunabartu arte penak eta pozak jarioan. Erromantze haietan, tarteka-marteka, pertsonaia bat edo beste kantuan aritzen zen, eta gero amama Gregoriak jarraitzen zuen berriro. Guztien artean, doña Urracarenak aho-zabalik uzten ninduen: batzuetan El Cid-ekin agertzen zen, tamalez, maiteminduta; beste batzuetan, Zamorako setioari eutsiz, kementsu eta ausart. Betiere, orduko eredu eta arauen aurkako emakumetasunaren aldarrikatzaile. Historiak emango zion tratu txarretik babesteko, harresiztatutako emakumea.
“Aire, mi marido en la cárcel y yo con un fraile!”. Ulertu gabe entzuten nion esaera, berrogei urtez doluzko jantziak zeramatzala jakinda, ez, bere gizona ezin kartzelan egon... Berekiko egiten zuen otoitz etxean, edo elizan desorduetan, baina mezatara zihoazenak eliz atarira agertzen hasi bezain pronto, ospa egiten zuen, aire! Eta sotanaz jantzitako batekin topo egiten bazuen, agurtu bai, agurtzen zuen, baina segidan txistua botatzen zuen, nazkatuta, ahoa garbitzearren. Gerra garaiko kontuak.
Nerabezaroan sartu nintzenean ulertu nuen andre apala zela, gorputzez eta arimaz. Laurogeitabost urte zituela, halako egun batean, aparteko zerbait erakutsi asmoz deitu zidan. Liburu bat hartu, eta atzamar zimurraz lagunduta, jadanik erabat dardarka, hasi zen zeharo trakets irakurtzen, hitz bat, eta gero beste bat, eta horrela. Zur eta lur geratu nintzela ikusi zuenean, bere buruaz are gehiago harrotu zen, sinadura egiteaz gain, paperak irakurtzen zekien adineko andre bakarra zelakoan... Erabat harrituta ni, urteetan zehar entzundako erromantze luze-luze haiek nola ikasi ote zituen lehenbizikoz nirekiko galdezka... Apala bezain erraldoia.
Zuri-beltzean dut gogoan amama. Goitik behera beltzez jantzitako buruzuria. Doña Urraca bezain urrun dagoeneko, eta bera bezain eredugarri gaurko egunerokoan. Zamorako itsasoa bere begietan. Harresiztatutako emakumea. Aire!
Bizkarsoro filma (Josu Martinez, 2023) Donostiako zinema aretoetan proiektatuko dute ostiral honetatik aurrera (hilak 22); SADEko Iñaki Elorzak azaldu duenez, bi aste inguruz proiektatuko dute printzipioz, eta, arrakasta baldin badu, denbora gehiagoz. Hala azaldu dute... [+]
Nafarroako Salhaketak jakinarazi duenez, laguntza hori ezinbestekoa zen preso egondako pertsonek "gutxieneko oinarri ekonomiko bat" eduki zezaten, "askatasunean bizitzen hastera igarotzean". 480 eurokoa baino ez zen subsidioa.
Duin bizi ahal izateko prestazio ekonomikoa jasotzen dutenak lupapean ditu, berriro ere, Eusko Jaurlaritzak: postontzia jarri du martxan, herritarrek modu anonimoan “jardun irregularren edozein susmo” jakinarazi dezaten, eta Lanbideko Kontrol Unitatea indartu du,... [+]
Palestina, mediatikoki aurkeztua ez den bezala, aipatu zen joan den larunbatean Makean, mintzaldi, tailer, merkatu eta kontzertuen bidez.
Asteburu honetan Euskalduna Jauregian Euskadiko Etxebizitza eta Dekorazio Higiezinen-aretoa egon da. Sustatzaile eta higiezinen agentziek eraikuntza berriko promozioak eta bigarren eskuko etxebizitzak eskaini dituzte partikular eta profesionalen erosketa eta inbertsiorako... [+]
Egin berri dira Euskal Herriko Emakume* Abertzaleen Topaketa Feministak, azaroaren 16an, Laudion. Trantsizio feminista dimentsio guztietan lelopean 500 feminista elkartu ziren. Egun osoz amets egin zuten, utopiak lortzeko bidea marrazteko eta mugimenduko kideak ilusioz betetzeko.
"Hizkuntzen irabazia" kongresua izango da azaroaren 26an eta 27an Donostian. Arlo digitalean inglesaren erabilera aregotzen ari den garaietan, kongresuak euskara bezalako hizkuntza gutxituek tokiko ekonomiari egiten dioten ekarpena agerian utzi nahi du.
Igande eguerdian atxilotu dute 35 urteko gizona Trintxerpen (Gipuzkoa), arma zuri batekin delitu-saiakera egitea leporatuta. Erasotzaileak labana batekin eraso egin dio bikotekideari, eskuetan zauri larriak ditu emakumeak eta Donostiako Ospitalean artatu dute.
Etxebizitzaren auzia aspalditik datorren egiturazko arazoa da. Giza eskubidea izan behar lukeena, gehienez ere eskubide subjektiboa baino ez da. Iruzurra dela diot instituzio eta alderdi politiko guztiek hitz politak esan arren, ez diotelako muinari heltzen. Egun, enpresa... [+]
Legearen arabera, erabiltzen ez diren zabortegi guztiek itxita eta zigilatuta egon beharko lukete 2008tik. Ekologistak Martxan taldea Eusko Legebiltzarrean izan da legea bete dadila eskatzeko: azaroaren 12an Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasunaren batzordean... [+]
Duela bost urte Bilboko Atxuri auzoan Voxen diskurtsoaren aurka mobilizatu ziren bederatzi gazte epaituko dituzte. Goizean bildu dira Bilboko Probintzia Auzitegiaren aurrean zenbait kide, akusatuen absoluzioa eskatzeko eta faxismoaren gorakada salatzeko.
"Nazio gisa eskubideak aldarrikatu eta herri oso bat martxan irudikatzeko" deitu dute 2025eko ekainean Bilbon egingo den mobilizazioa. Euskal Herri libre eta kohesionatu bat osatzeko "denen artean eta elkar lagunduz" lan egin behar dela berretsi du... [+]
"88 urteko isiltasuna nahikoa da; gure herritarrek behingoz aitortza ekitaldi bat merezi dute"