Ezertarako balio ez zaigunean iristen omen zaigu jakinduria, dio Garcia Marquez idazleak. Bizitzan mundua hil arte giza baldintzan luzatuko diren xelebrekerien artean beste bat. Errealismo magikoa deitu zioten Hego Amerikan, joan den mendeko hirurogeiko eta hirurogeita hamarreko hamarkadetan eleberrigintzaren korronte berri handiak ekarrita. Errealitatea ulertzeko beste modu bat da, are gehiago, errealitatea bizitzeko modu bat dela esango nuke nik. Istoriorik gogorrena bihotz-irribarre batekin ikusten jakitearen askatasuna. Carlos Fuentes, Julio Cortazar, Mario Vargas Llosa maisu dira praktika horretan, eta, batez ere, Gabriel Garcia Marquez. Euskal eleberrian, errealismo magikoaren adibide dira, esaterako: Juan Mari Irigoienen Poliedroaren hostoak (1982) nahiz Babilonia (1989), Bernardo Atxagaren Bi anai (1985), Anjel Lertxundiren Hamaseigarrenean, aidanez (1983) edo oraintsuko Julen Gabiriaren Han goitik itsasoa ikusten da (2004) eta Unai Elorriagarenak, besteak beste. Errealismo subjektiboak edo ukitu ameslariak jota aberasten den errealitate hori leku guztietatik ageri da, ikusi nahi duenarentzat behintzat. Ez ditut ahots horien pareko jarriko, baina errealismo tragiko xelebre modernoaren barruan sailkatuta jarriko nituzke azken egun hauen bueltan gure inguruan jazotako batzuk, esate baterako, 70eko hamarkadan lapurtutako umeez ari diren gezur eta egiak. Euskadi Irratian horrela mintzatu zen Rosa Jauregi bizirik duela uste duen ahizpari buruz: “1971n jaio zen Tolosako Asuncion klinikan. Amari esan zioten hilda jaio zela, 10 egun zeramatzala hilda sabelean, baina amak haurra sentitu zuen barruan erditu zuen arte”. Donostian eta Gasteizen DNA probak egin berri dituzte, eta ehun lagunetik gora joan dira euren aztarna genetikoa jasotzera. Ni 70ean jaioa naiz, eta Tolosako Asuncion klinikan. Pixkanaka baretuz joan zait sabeleko dardara, baina azken asteetan nire gurasoekin batera garai hartan erakusten nauten argazki guztiei eta haien eta nire gaurko keinu guzti-guztiei arreta berezia jarri dizkiet gertu-gertutik. Kontzientzia lasai dutela ematen du, eta ez dut uste salaketarik jarri beharko dudanik. Baina beti geratzen zaizu zalantza hori... Udalak, ordea, beti dira zalantzen argitzaile. Txakurren Udal erregistroan, orain arteko datuez gain, txakurren DNA analisia ere jasoko dutela jakinarazi dute. Identifikazio genetiko horren bidez Udalek espazio publikoetan jaso gabe utzitako txakur-kakak zein txakurrenak diren jakitea lortu dezake. Udaltzainek lagin bat hartuko dute Euskal Herriko Unibertsitateko DNA bankuak ezarritako protokoloaren arabera. Ondoren, banku horretara bidaliko dute, txakurra identifikatu ahal izateko, eta azkenik, jabearen aurkako prozedura irekiko dute. Baina pentsa DNA probak egin eta gorotz hori txakurrarena izan ordez, bizilagun batena dela deskubritzen dutela, adibidez, 70eko hamarkadan lapurtutako ume haietako batena edota Lanbideren datuak eguneratzean inon ageri ez ziren eta zenbatu dituzten 7.500 langabe horietako batena edo Babcock enpresara lanera 2004an aurre-erretiratutako 258 pertsona horien artean hilda ere itzuli behar izan duten langileetako batena. Uxuek heriotzaz aipatu zigun zerbait. Hori da, niretzat, errealismo magikoa, errealitateari hil eta berehala egiten zaion DNA probaren emaitza.