Oroimina
Vals con Bashir.
Ari Folman / David Polonsky
Salamandra (2009).
Beirut (Libano), 1982ko iraila. Israeldar soldaduek zonaldea inguratzen zuten bitartean, milizia kristauek Sabra eta Chatila errefuxiatu-eremuetan sartu eta milaka palestinar akabatu zituzten. Ari Folman komiki honen egilea zen soldadu horietako bat. Hogei urtez ez zuen gau hartan eta ondorengo egunetan gertatutakoa gogoratzerik lortu. Denbora hori pasata, ordea, amnesia kolektiboari aurre eginez, puzzlea osatzen hasi zen.
Ahanzturatik atera nahi gaituen puzzle horren isla da 2008an estreinatutako Waltz with Bashir animaziozko filma. Ari Folmanek zuzendu zuen, eta David Polonsky ilustratzailea aritu zen zuzendari artistiko moduan. Urtebete geroago argitaratu zuten izen bereko komikia.
Indartsu hasten da, Folmanen adiskide Boaz-en amesgaiztoarekin, eta amaitu bitartean ere tentsio horri eusten dio istorioak. Falangista kristauek –israeldar tropen babes (inkontzientearekin?)– 1982an Libanon egindako sarraskiaren izugarrikeria gordin erakusten digu Folmanek, odolik gabe –azken orrietako argazkietan izan ezik–, baina egoeraren erokeria argi erakutsiz.
Tonu ilunak dira nagusi komikian. Aberatsa da grafikoki, uneren batean animaziozko film baten egokitzapena dela suma daiteken arren: fotograma berean errepikatu egiten diren figurak, trantsizio azkarregiak... Protagonisten aurpegi eta mugimenduek baino, paisaiek erakarri dute nire arreta, suntsitutako hiriek, oihanak, hondartzak... eta liburu amaieran kolpean errealitatera eramaten gaituzten benetako argazkiek.
Reuters agentziak informatu duenez, lekukoen testigantzak eta segurtasun iturriak aipatuta, hainbat leherketa izan dira Libanoko zenbait hiritan asteazkenean. Horietako bat bezperan hildakoen omenez antolatutako hileta baten ondoan gertatu da.
Bermeon jaioa, frantziskotar eginik Hego Korean egin zuen bizimodurik gehiena, 40 urte. Sasoi batean mutil-koskorretan askok egin zuena egin zuen, komentura bidea hartu. Gero, handik mundura jauzi egin zuen Uriagerekak, bestelako hizkuntza eta kultura arrotzetara.
Israelek lehergailuak jarri zituen Hezbollahk inportatutako milaka bilagailutan, Reuters agentziak kontsultatutako iturrien arabera. Urriaren 7tik jasandako “segurtasun haustura handiena” izan da, talde armatuaren hitzetan. Erantzun bortitza hitzeman du Hezbollahk,... [+]
Erribera, historian, sekula euskalduna izan ote den; horra hor Nafarroan, duela berrogei urtetik hona, hainbestean behin errepikatzen den eztabaida bizantziarra (eztabaida bizantziarra: eztabaida alferrekoa, zeinean alde bakoitzak ezin baitizkio frogatu bere baieztapenak beste... [+]
Etxez aldatzen naizenean, edo, areago, norbait etxetik joaten denean, oroiminak hartzen dizkit burua eta bihotza. Orduan hasten naiz zer gordeko dudan eta zer ez erabakitzen saiatzen. Izan ere, objektu guztiek lotzen gaituzte zerbaitetara, edo norbait ekartzen digute gogora;... [+]
Estatu poliziala kanpora! Abesten dute negar-gasen leherketen artetik. Gaztetxo konprometituak, amatxi militanteak, aurpegi estaliak, edo ez, pailazoak, musikariak, sindikalistak eta politikariak, kaskodun medikuak, laborariak traktore gainean... Landa-eremuan zein hirian,... [+]
Ezaguna da enpresa frantses batzuek (Thales, Airbus, Dassault) aspalditik laguntzen dutela Israel haren ekipamendu militarra osatzen. Disclose elkartearen inkesta baten arabera, berriz, Frantziako Gobernuak berak hornitu dizkio osagai elektronikoak Israeli, Gazako zibilak... [+]
Gauzak ez dira horrela, gauzak horrelaxe daude. Esaldi hori iltzaturik geratu zitzaidan Gorka Urbizuren diskoa osorik eta patxadaz entzun nuenean. Uste nuen aurkikuntza itzela egin nuela identifikazio horrekin, inozentea ni! Gerora ohartu naiz, merchandising-erako leloa izateaz... [+]
Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]
Gizakiontzat ez da inoiz erraza izan lasai pentsatzeko denbora tarte luzeak hartzea, bizimodua aurrera ateratzearen ardurarekin bizi gara, bai geurea zein geure ondorengoena. Bizitzeko izan dugun aukera honetan, ahalik eta ongien nahi ditugu gauzak egin. Ardura horiengatik,... [+]
Haziak nola egin azaltzen duen jakintza praktikoa eta hazietan datzan ikuspegi politikoa. Biak uztartu dituzte Haziak liburuan Miguel Arribas Kelo-k eta Marc Badal-ek. Hamaika auzi baitaude jokoan hazi bakoitzean: biodibertsitatea vs estandarizazioa, autonomia vs menpekotasun... [+]
Pertsona migratzaile asko eraman ditu Aritzek bere autoan, Poliziak ez ditzan harrapatu, gaueko iluntasunean ez daitezen galdu eta batetik bestera seguru ibili daitezen. Bereziki gogoan ditu Irundik Hendaiara muga gurutzatzen lagundu eta etxean lotan izan zituen emakumea eta... [+]