Eroa izan
Rimbaudek zioen: “On est un peu fou quand on a dix-sept ans...” Agian hirurogeita hamazazpi urteetan Marianne Faithfullek laudatu Lucie Jordanen antzera hegaldatuko gara, axolagabe, biloak haizeetan. Bitartetan, bizi-aroak kopetan zimurrak eta bihotzean ubeldurak utziko dizkigu. Ez bakarrik amodiozko kontuengatik. Adinaren harilkak memoria harrotzen dit: hamazazpi udaberri genituen lehen aldiz décroissance elea entzun genuenean, Etxamendi irakasleak 1972ko Erromako Klubak ezagutzera eman ondorioak bihikatzen zizkigula. Ez zen arras décroissance, croissance zéro baizik.
Gaia plazara dator gaur. Eko-gudari eta pentsalari ezkel guztiek ez dute besterik ahoan. Atzerrietako pantailetan agertzen da Serge Latouche jauna, garapen ezaren on-gaitzak aipatuz, azalpenak eskura ditzakegun bere liburu ugarietan ereinik. Iruditzen zait petrolio txokerik txoke goazela xingola xinxilatua dela eta nehoiz bezain premiazkoagoa dugula Latouchek a-croissance deitzen duenaren gerizpea. Hitza aditzean batzuk malgortzen dira: menskeria horiek Neandertalen garaira itzularaziko gaituztela diote, garapena dogma sakratua dela edo garapenak baizik ez dezakeela gehiengoaren ontasun-maila berma, pastetxa handiago, ahotarak halaber. Eta pastetxa zitala balitz?
Ezagutzen, partitzen, partekatzen, biderkatzen dugun garapen ekonomikoa kontsumo itsu tarrapatatsuan oinarritzen da. Prestamoek, publizitateak eta gauzen iraungitze agudoak akuilatzen gaituzte beti eta gehiago erostera, irenstera, aurtikitzera, eliteko dirudunek eredu gutiziatuaren mazelak milikarazten dizkigutela. Goizetik arrats frustratuak, haserre, jeloskor eta berdin hain dominatuak gara, sangreatuak, laidoztatuak, lobotomizatuak, hauteskundeetan demagun nori bozka ere ez dakigula. Distiratsuena eta orrolariena bulkatzen dugu boterera. Gure antzekoa omen, soilik merezi duguna. Etxeetan ehorzten gaituzte, ordenadorea aitzinean, liburu elektronikoa saihetsean, telefonoa eskuinaldean eta 568 kanaletako telebista ezkerraldean. Protesi teknologikoak dauzkagu buru-muinen ordez.
Garapen morbidoaren izenean –dirua behar da, denbora dirua da bezalako perpausak darabilzkigu eta denbora osorik merkatugarri egin digute, librea barne– alde batetik lana desitxuratzen da, suizidioak eta langabetuak zenbatu ezinak direla dagoeneko, eskubideak ezabatzen dituzte, bereziki gazteentzat, eta bestetik munduko aberastasun naturalak ekoizpen etengabearen zerbitzuko pribatizatzen dira, hala nola ura, petrolioa, janariak, haziak, lurraldeak, hauekin abilenek espekulatzen darraitela lotsarik gabe. Planetako jendetzaren herena pobreziatik miseria gorrira lerratu da hamarkada honetan. Zikindegi eta kutsadura: neoliberalen ekarria.
Zergatik neurrigabe kontsumitu? Bi urteetarik autoz aldatu? Pizinarekiko etxeaz jabetu? Zaborraragia jan egunean bietan? Oporretan Karibetan nagitu? Haur hotzei wii eta playstation famatuak oparitu? Zein da planetarekiko gure harremanaren funtsa? Gogoetaz linburtzean, errealitate artifizial honen absurduak larrutzen gaitu oka egiteraino, putzuan laster buruz behera eroriko garela nabarituz. Baina eskuinak, ezkerrak, elizek eta anonimoek sustatzen dute derrigorrezko garapen gizarte monolitikoa.
Arrazoi du Latouchek: debaldeko beharrak mugatuz, gurbilki bizitzen hasten baldin bagara ez dugu halako diru-falangarik jasanen eta politikariei, noizbehinka, ezezko borobilak botatuko dizkiegu. Jendeekin jendeago sentituko gara.
Eroa izan oraino hirurogeita hamazazpi urteetan.
Enpresa jo dute egoeraren erantzuletzat, baita erakunde publikoak ere. Langile batzuek bost hilabete baino gehiago daramatzate kobratu gabe, eta ostiral honetan egingo dute manifestazio bat, ontziolatik abiatuta: ez dezatela itxi aldarrikatzeko.
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
Azaroaren 25ean hasi eta abenduaren 1era arte iraunen du Hego Koreako Busan hirian aitzina doan gailurrak. Petrolio ekoizle diren estatuak eta beraien lobbyak oztopoak jartzen dabiltza, ekoizpenaren mugatzerik ez dutelako nahi.
Eguneroko abiadura itogarritik atera eta eskola-proiektua amesteko, gogoetatzeko denbora hartzea aldarrikatu dute solaskideek, Superbotereak liburua aurkezteko mahai-inguruan. Patxadatsu aritu dira, hain justu, eraldatzeaz, inpotentziaz, ilusioaz, eskola bakoitzak egin beharreko... [+]
Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]
Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.
2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]
82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.
2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]
Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]
Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]
Gutxi ateratzen naiz azken urteetan. Askotan esan dut, badakit, baina badaezpada ere. Bertso saio batera joan naiz gaur. “Bejondeizula”. Bai, horregatik abisatu dut gutxi ateratzen naizela, pentsatzen dut zuek kultur ekitaldi askotara joaten zaretela, eta... [+]
